ترجمه آیه (۱۸۱) سوره بقره
فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَمَا سَمِعَهُ فَإِنَّمَا إِثْمُهُ عَلَى الَّذِینَ یُبَدِّلُونَهُ إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (181)
ترجمه : لذا هرکس «این وصیت را» بعد از اینکه «از وصیت کننده» شنید عوض و تبدیل نمود همانا گناهش برکسانی است که آن وصیت را تبدیل و عوض می کنند همانا الله «نسبت به وصیت» کاملا شنوا و «نسبت به کارهای شما» بی نهایت داناست .
تفسیرآسان آیه (181) سوره بقره
(فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَمَا سَمِعَهُ فَإِنَّمَا إِثْمُهُ عَلَى الَّذِینَ یُبَدِّلُونَهُ) در آیه قبلی الله متعال وصیت نمودن در حق پدر و مادر و خویشاوندان به نیکی را حقی برعهده پرهیزگاران گذاشته است و در این آیه به کسانی هشدار می دهد که بعد ازمردن وصیت کننده وصیت نامه او به ناحق و به سود برخی تغییر می دهند، الله متعال به این تغییر دهند گان هشدار می دهد که انجام چنین کاری گناه است و جرم این گناه بعهده کسانی است که چنین جرمی را مرتکب می شوند لذا از تغییر دادن وصیت نامه های مشروع پرهیز نمایید و گرفتار چنین گناه و جرمی نشوید .
(إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ) دراین قسمت از آیه ، الله متعال دو صفت از صفات خویش را ذکر نموده یک « سَمِیعٌ » یعنی اینکه الله متعال کاملا شنوا است ووصیت مرده را خوب شنیده است لذا آن را تغییر ندهید ، و صفت دیگر « عَلِیمٌ » است یعنی الله متعال بی نهایت دانا است و اهداف کسانی که وصیت نامه های مشروع را تغییر می دهند را خوب می داند.
آری وقتی که الله متعال «بی نهایت شنوا» و «بی نهایت دانا است» پس نمی شود سخنی گفت که او نشنود و یا کاری کرد که او نداند، پس ما باید مواظب تمام گفتار و کردار ما باشیم، زیرا الله متعال همه حرفهای ما را شنیده و از تمام کارهای ما آگاه و باخبراست و فردای قیامت باید پاسخ درستی برای تمام گفتارو کردارما داشته باشیم .
ترجمه فتنه تکفیرکتاب استادآلبانی رحمه الله (۳)
چرا برخی تکفیری می شوند؟
بعد (از حمد و ثنای بر الله متعال و درود و سلام برپیامبر بزرگوار اسلام ) همانا مسأله تکفیر بطور عموم (نه تنها برای حکام بلکه برای ملتها و رعیتهای نیز) یک فتنه بسیار بزرگ و خیلی قدیمی است که ساخت و ایجاد آن توسط گروهی از گروهای اسلامی قدیمی مشهوربه نام (خـــوارج) صورت گرفته است .
ولی با تأسف شدید برخی از داعیان دین و افراد حماسی با اسم (پیروی از) کتاب و سنّت دچار خروج از دستورات کتاب و سنّت می گردند.
و علت آن در اصل به دو چیز باز می گردد:
یکی کم علمی است .
و جریان دیگر که بسیار مهم هم هست این است که:
این (تکفیری ها) برابر با قوانین شرعی که اساس دعوت صحیح اسلامی برآنهابنا شده است علم حاصل ننموده اند (قوانینی که) هر کس از آنها بیرون رود جزء گروهای منحرف قرار می گیرد و ازجماعتی که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در احادیث متعددی از آن تعریف نموده خارج می گردد.
بلکه شامل آن چیزی خواهد گشت که پروردگارعزوجل ما، بیان نموده است که هر کس از آن گروه بیرون شود او با الله و رسولش مخالفت نموده است این مطلب را الله عزوجل دراین گفته اش بیان نموده اند:
وَمَنْ یُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُ الْهُدَى وَیَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِیرًا (سوره نساء آیه : 115).
یعنی : وهرکس با رسول الله بعد از این که هدایت برایش نمایان شده مخالفت نماید وراه غیرمؤمنین را انتخاب کند ما اورا می گردانیم به آن سوکه چرخیده است واورابه جهنم داخل می نماییم و بدجایگاهی است.
این جریان بر اهل علم واضح است که الله متعال دراین گفته اش تنها براین (که هر کس بعد از واضح گشتن هدایت با رسول الله مخالفت کند ما او را می گردانیم بدان سو که چرخیده ....) اکتفا ننموده است بلکه با مخالفت با رسول الله ؛ پیروی از غیر راه مؤمنین را نیز اضافه نموده است و فرموده :
وَمَنْ یُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُ الْهُدَى وَیَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِیرًا (سوره نساء آیه : 115).
یعنی : وهرکس با رسول الله بعد از این که هدایت برایش نمایان شده مخالفت نماید و راه غیرمؤمنین را انتخاب کند ما او را می گردانیم به آن سو که چرخیده است و او را به جهنم داخل می نماییم و بدجایگاهی است).
پس پیروی ازراه مسلمانان و یا عدم پیروی از راه ایشان از نظر بود و نبود جریان بسیار مهمی است.
لذاهرکس ازراه مسلمانان پیروی نماید: اودرنزد پروردگارجهانیان نجات یافته است وهرکس با راه مسلمانان مخالفت نماید برایش جهنم کافی است و بد جایگاه و مصیری است.
از همین جاست که گروهای بسیار زیادی در قدیم و عصر حاضر گمراه شده اند زیرا آنها تنها اکتفا به عدم التزام رفتن برراه مؤمنین نکرده اند بلکه تؤام با آن برعقلهایشان سوارشده اند ودر تفسیر قرآن وسنّت از خواهشاتشان پیروی نموده اند و سپس از آنها نتائج بسیار خطرناکی رابدست آوردند که با آن نتایج ازآنچه که سلف صالح رضی الله عنهم برآن بوده بیرون شده اند.
و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در احادیث متعددی براین قسمت ازآیه کریمه (وَیَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ : از راه غیر مؤمنین پیروی می کنند) بسیار تأکید نموده اند که من برخی از آنها را بیان خواهم نمود:
این مطلب در نزد عموم مسلمانان چه رسد به خواص آنها مجهول و نامعلوم نیست ولی آنچه مجهول است این است که در فهم کتاب الله و سنت؛ پیروی از راه مؤمنین لازمی و واجبی است این نقطه ای است که (بسیاری) از آن به اشتباه رفته (و بدان توجه ننموده اند) و از ضروری و لازمی بودن آن تغافل ورزیده اند حتی بسیاری از خواص چه رسد به اینهای که به (گروه تکفیری) مشهور شده و یا برخی از این گروهای که خودشان را به جهاد نسبت داده اند و درحالی که اینها نیز گروهای تکه شده و شکست خورده (تکفیریها ) هستند .
ترجمه : فتنه تکفیر، کتابی از استادآلبانی رحمه الله (۲)
پیشگفتارنویسنده
ستایش ازآن الله متعال است وما ستایش اورا گفته وازاوکمک خواسته و از او آمرزش می طلبیم و از شرنفسهایمان و کردار زشت مان به او پناه می بریم.
هر کس را که الله هدایت دهد برایش گمراه کننده ای نیست و هر کس را که او گمراه کند برایش هدایت دهنده ای نیست و گواهی می دهم که بجز الله دیگر معبود به حقی نیست او یکتا و بی شریک است و گواهی می دهم که محمد(صلی الله علیه و آله وسلم) بنده الله و فرستاده اوست.
ترجمه فتنه تکفیر کتاب استاد آلبانی رحمه الله (۱)
سخنی ازمترجم
به نام معبود به حقی که بنی نوع بشر را بر فطرت پاک و دین اسلام آفرید و برای جلوگیری از انحراف بشریت، پیامبران وکتب آسمانی را فرستاد و درود وسلام بر پیامبر بزرگواراسلام باد که با فرمایشات زیبایش کفار را مسلمان نموده و جلوی تکفیر مسلمین را گرفت و رضامندی الله شامل حال یاران جان بر کف رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم و علمای حقه اسلام باد که همیشه از افراط و تفریط دور بوده و با این دو مرض مهلک مبارزه نمودند .
اما بعد برادر و خواهر مسلمان امروزه از هر دور وزمانی بیشتر در میان مسلمانان مرض تشدّد و افراط گری وجود دارد و بسیاری بنا بر فهم نادرست و علم اندک دچار افراط گری شده و به جای دعوت دادن مردم به اسلام و مسلمان نمودن کفار، شب و روز کارشان و هم وغم آنها شده تکفیر نمودن اهل اسلام ، برای راهنمائی و راه درست نشان دادن به این دسته از افراد استاد محمد ناصر الدین آلبانی رحمه الله رساله ای هر چند کوچک و لی بسیار مهم و مدللی را نوشته اند که بنده آن را به فارسی ترجمه نموده ام و شما خواننده گرامی دارید آن را مطالعه می فرمایید ، ناگفته نماند که این کتاب از آنجایی که استاد آلبانی رحمه الله همانند یک مقاله ارائه نمودند در خلال مطالب تیتر و عنوانهای جداگانه ای برای مطالب کتاب ننوشته اند ولی بنده برای واضح تر گشتن مطالب و مجزا شدن آنها تیتر و عنوانهایی را برای مطالب انتخاب نموده ام تا بدین ترتیب کتاب منظم تر و جالب تر گشته ودرک مطالب برای خوانندگان آسان ترگردد، امیدوارم که الله متعال نوشتن این رساله را برای استاد آلبانی رحمه الله و ترجمه آن را برای بنده حقیر باعث اجر و ثواب زیاد گرداند، و از الله متعال می خواهم که این رساله را باعث راهنمائی و هدایت بسیاری از کسانی گرداند که خواسته و یا ناخواسته گرفتارافکارافرطی تکفیری شده اند.
آمین یارب العالمین .
ترجمه: کتاب أصول السنة امام احمد بن حنبل رضی الله عنه
متن عربی :
مثل حَدِیث الصَّادِق المصدوق وَمثل مَا کَانَ مثله فِی الْقدر وَمثل أَحَادِیث الرُّؤْیَة کلهَا وَإِن نبت عَن الأسماع واستوحش مِنْهَا المستمع وَإِنَّمَا عَلَیْهِ الْإِیمَان بهَا وَأَن لَا یرد مِنْهَا حرفا وَاحِد وَغَیرهَا من الْأَحَادِیث المأثورات عَن الثِّقَات.
ترجمه فارسی :
همانند حدیثی «که ابن مسعود رضی الله عنه در باره تقدیر روایت نموده و در آن گفته» ، صادق و مصدوق «یعنی رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم که راستگوی راستگو شمرده شده است برایم بیان نموده است»و همانند آن (سایر احادیث صحیحی) که در باره تقدیرآمده است و همانند تمام احادیثی که در باره دیدار «با الله متعال در روز قیامت آمده است» اگرگوشها چیزی «نامناسبی از آنها» برداشت نموده و شنونده ای از شنیدن این احادیث (صحیح) به وحشت افتاد، همانا بر هرمسلمانی ضروری است که به این احادیث (صحیح) ایمان بیاورد و حتی یک حرف از این احادیث (صحیح) و سایر احادیث (صحیحی) که ازراویان ثقه (ومورد اعتماد) نقل و روایت شده را رد (و انکار) نکند .
ترجمه: کتاب أصول السنة امام احمد بن حنبل رضی الله عنه
متن عربی :
وَمن السّنة اللَّازِمَة الَّتِی من ترک مِنْهَا خصْلَة لم یقبلهَا ویؤمن بهَا لم یکن من أَهلهَا الْإِیمَان بِالْقدرِ خَیره وشره والتصدیق بالأحادیث فِیهِ وَالْإِیمَان بهَا لَا یُقَال لم وَلَا کَیفَ إِنَّمَاهُوَ التَّصْدِیق وَالْإِیمَان بهَا وَمن لم یعرف تَفْسِیر الحَدِیث ویبلغه عقله فقد کفی ذَلِک وَأحکم لَهُ فَعَلَیهِ الْإِیمَان بِهِ وَالتَّسْلِیم.
ترجمه فارسی :
واز (جمله اعتقادات) لازمی و ضروری ( اهل) سنّت که اگر کسی عادت و خصلتی از آنها را رها کند و نپذیرد و به آن ایمان نیاورد او از اهل ایمان نمی گردد؛ همانا ایمان داشتن به خوب و بد تقدیر و تصدیق نمودن احادیث «صحیحی» می باشد که در این باره آمده است ، ایمان در این باره نباید همراه با چرا و چگونه باشد ،همانا در اینجا ایمان داشتن به تقدیرو تصدیق نمودن آن ضروری است، و هرکس توضیح حدیثی را (در این باره) نفهمید و عقلش به درک آن نرسید، ایمان آوردن به آن و حکم نمودن به آن کفایت می کند و ایمان آوردن به آن ضروری است .
ترجمه: کتاب أصول السنة امام احمد بن حنبل رضی الله عنه
متن عربی :
قَالَ أَبوعبد الله أَحْمد بن حَنْبَل رَضِی الله عَنهُ أصُول السّنة عندنَا التَّمَسُّک بِمَا کَانَ عَلَیْهِ أَصْحَاب رَسُول الله صلى الله عَلَیْهِ وَسلم والاقتداء بهم وَترک الْبدع وکل بِدعَة فَهِیَ ضَلَالَة وَترک الْخُصُومَات فِی الدّین.
ترجمه فارسی :
ابوعبدالله «امام» احمد بن حنبل رضی الله عنه فرمودند: اصول (اعتقادات اهل) سنّت در نزد ما تمسّک جستن به چیزهای است که یاران رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم برآنها بودند و اقتدا نمودن به آنان است و(و همچنین از اصول اعتقادات اهل سنّت) ترک بدعت هاست زیرا هر بدعتی گمراهی است و ترک درگیریها و مجادله های (باطل وغیرمفید) در دین است .
ترجمه آیه (۱۸۰) سوره بقره
کُتِبَ عَلَیْکُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکُمْ الْمَوْتُ إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ لِلْوَالِدَیْنِ وَالأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّاً عَلَى الْمُتَّقِینَ (180)
ترجمه : «ای مسلمانان» برشما نوشته «و مقرر» گشته است که هرگاه مرگ یکی از شما فرا رسید اگر مالی را «بعد از خود» رها می نمید پس برای پدر و مادر و خویشاوندان خویش به نیکی «و نحو احسن» وصیت نماید «این وصیت نمودن» حقی برپرهیزگاران است .
تفسیرآسان آیه (180) سوره بقره
(کُتِبَ عَلَیْکُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکُمْ الْمَوْتُ إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ لِلْوَالِدَیْنِ وَالأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ) در این قسمت از آیه الله متعال بر مسلمانان نوشته و مقرر نموده است که به هنگام مرگ اگر مال و ثروتی به جا می گذارند برای پدر و مادر و خویشاوندان خویش به نحو احسن و نیکی وصیت نمایند ، آری ازآنچه آیات قرآنی و احادیث صحیح نبوی فهمیده می شود این است که پدر و مادر و خویشاوندان نسبت به مرده دو حالت پیدا می کنند که در یک حالت وصیت در حق آنها جایز است ولی در حالت دوم وصیت در حق آنها جایز نمی باشد :
1 - اگر پدر و مادر مسلمان بوده و فرزند مرده آنها نیز مسلمان باشد و هیچ مانعی برای ارث بردن از قبیل قتل و یا کفر و بردگی وجود نداشته باشد در این صورت پدر و مادر از فرزند مرده خود به همان اندازه ارث می برند که در قرآن و سنّت صحیح برای آنها آمده و وصیت درحق آنها مجاز نیست و این آیه در باره چنین پدر و مادرانی نیست بلکه همانگونه که در روایت صحیح شماره « 3641 » سنن نسائی ازرسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در باره چنین پدر و مادرها و سایروارثین چنین روایت شده که ایشان چنین فرمودند : « إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَعْطَى کُلَّ ذِی حَقٍّ حَقَّهُ فَلَا وَصِیَّةَ لِوَارِثٍ » یعنی : همانا الله متعال حق هر صاحب حقی را «در ارث و میراث» به داده است پس برای هیچ وارثی وصیت مجاز نیست .
2 - ولی اگر پدر و مادر مسلمان نباشند و یا اینکه قتل فرزندشان را مرتکب شده باشند و یا برده باشند در این صورت از فرزندشان ارث نمی برند در چنین مواقعی فرزندشان می تواند از مال و ثروتش در حد یک سوم به آنها وصیت کند و این آیه در حقیقت برای این نوع فرزندان و پدر و مادران می باشد .
آری سایرخویشاوندان فرد از قبیل فرزند، همسر ، برادر، خواهر ، دایی ، عمو و غیره نیزاز همین دو حالت خالی نیستند یا وارث اند که حق آنها در قرآن و سنّت صحیح آمده و وصیت در حق آنها مجاز نمی باشد و یا اینکه بنا بر عللی از وارثان قرار نمی گیرند که در این صورت تا یک سوم مال در حق آنها وصیت مجاز می باشد .
(حَقّاً عَلَى الْمُتَّقِینَ) در این قسمت ازآیه ؛ الله متعال بیان نمودند که این وصیت در حق پدر و مادر و خویشاوندان در مواقع خاصی مجاز است ؛ حقی است که الله متعال بر عهده پرهیزگاران گذاشته است و آن را در حقیقت کسی رعایت می کند که اهل تقوا و پرهیزگاری باشد ولی آن دسته از افراد که با تقوا و پرهیزگاری سرکاری ندارند از عمل به چنین وصیت هایی دوری می کنند .
ترجمه آیه (۱۷۹) سوره بقره
وَلَکُمْ فِی الْقِصَاصِ حَیَاةٌ یَا أُوْلِی الأَلْبَابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (179)
ترجمه : در قصاص «گرفتن از قاتلین عمد» برایتان زندگی است ای صاحبان عقل و خرد «و این دستور را الله متعال داده » تا اینکه شما «ازکشتن دیگران برحذر بوده و» به ترسید «و دست به جنایت قتل و کشتار نزنید».
تفسیرآسان آیه (179) سوره بقره
«وَلَکُمْ فِی الْقِصَاصِ حَیَاةٌ یَا أُوْلِی الأَلْبَابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» در این آیه الله متعال حکمت از مشروع ساختن قصاص از قاتلین عمدی را بیان نموده است که حکمتش این است که قصاص گرفتن از قاتلین عمدی باعث می شود که افراد از قتل عمدی برحذر بوده و با این طریق زندگی بسیاری نجات یافته و افراد شرور جرأت ارتکاب چنین جرمی را نخواهند داشت ، و با این طریق امن و آرامشی در جامعه بوجود خواهد آمد، زیرا اگر کسی چنین جرمی را مرتکب شود اگر اولیا و وارثان مقتول بخواهند می توانند از او قصاص گرفته و او بکشند، لذا بسیاری از این ترس که اگر کسی را بکشند، کشته خواهند شد دست به قتل و کشتار نخواهند زد و لذا در حقیقت با قصاص از قاتلین عمد دو چیز اتفاق خواهد افتاد:
1 - قصاص از قاتلین عمد باعث زنده ماندن بسیاری خواهند شد زیرا با کشتن قاتلین و قصاص گرفتن از آنها این مجرمین از میان جامعه برداشته شده و دیگر کسی به دستان پلید آنها کشته نخواهند شد .
2 - از سوی دیگر بسیاری از ترس اینکه اگر کسی را بکشند دستگیروکشته خواهند شد لذا دست به چنین جرم و جنایتی نخواهند زد.
با این طریق قصاص در حقیقت باعث زنده ماندن بسیاری خواهند گشت و این گونه است که قصاص از قاتلین باعث زندگی برای سایرافراد جامعه می گردد.
ترجمه آیه (۱۷۹) سوره بقره
وَلَکُمْ فِی الْقِصَاصِ حَیَاةٌ یَا أُوْلِی الأَلْبَابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (179)
ترجمه : در قصاص «گرفتن از قاتلین عمد» برایتان زندگی است ای صاحبان عقل و خرد «و این دستور را الله متعال داده » تا اینکه شما «ازکشتن دیگران برحذر بوده و» به ترسید «و دست به جنایت قتل و کشتار نزنید».
تفسیرآسان آیه (179) سوره بقره
«وَلَکُمْ فِی الْقِصَاصِ حَیَاةٌ یَا أُوْلِی الأَلْبَابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» در این آیه الله متعال حکمت از مشروع ساختن قصاص از قاتلین عمدی را بیان نموده است که حکمتش این است که قصاص گرفتن از قاتلین عمدی باعث می شود که افراد از قتل عمدی برحذر بوده و با این طریق زندگی بسیاری نجات یافته و افراد شرور جرأت ارتکاب چنین جرمی را نخواهند داشت ، و با این طریق امن و آرامشی در جامعه بوجود خواهد آمد، زیرا اگر کسی چنین جرمی را مرتکب شود اگر اولیا و وارثان مقتول بخواهند می توانند از او قصاص گرفته و او بکشند، لذا بسیاری از این ترس که اگر کسی را بکشند، کشته خواهند شد دست به قتل و کشتار نخواهند زد و لذا در حقیقت با قصاص از قاتلین عمد دو چیز اتفاق خواهد افتاد:
1 - قصاص از قاتلین عمد باعث زنده ماندن بسیاری خواهند شد زیرا با کشتن قاتلین و قصاص گرفتن از آنها این مجرمین از میان جامعه برداشته شده و دیگر کسی به دستان پلید آنها کشته نخواهند شد .
2 - از سوی دیگر بسیاری از ترس اینکه اگر کسی را بکشند دستگیروکشته خواهند شد لذا دست به چنین جرم و جنایتی نخواهند زد.
با این طریق قصاص در حقیقت باعث زنده ماندن بسیاری خواهند گشت و این گونه است که قصاص از قاتلین باعث زندگی برای سایرافراد جامعه می گردد.
ترجمه آیه (۱۷۸) سوره بقره
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمْ الْقِصَاصُ فِی الْقَتْلَى الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالأُنثَى بِالأُنثَى فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَیْهِ بِإِحْسَانٍ ذَلِکَ تَخْفِیفٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَرَحْمَةٌ فَمَنْ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِکَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِیمٌ (178)
ترجمه : ای کسانی که ایمان آورده اید در کشته شدها برشما «این گونه» قصاص «و انتقام» گرفتن «از قاتل» نوشته «و مقرر» شده است : آزاد در برابر آزاد و برده در برابر برده و زن دربرابر زن، پس هر کس از سوی برادر «دینی و ایمانی» خویش «از قصاص» بخشیده و معاف شد، «و یا قرار شد که از او دیه گرفته شود» پس «اولیا و وارثان مقتول» باید به نحواحسن «در گرفت دیه» قاتل را دنبال کنند «و قاتل نیز» باید به نحو احسن «دیه را به وارثان مقتول» پرداخت نماید، این «دیه گرفتن در قبال قصاص» تخفیفی در حکم و رحمتی است که از جانب پروردگارتان شامل حال شما شده است ، لذا هرکس بعد از گرفت دیه تجاوز نموده «و قاتل را بکشد» پس قطعا برای اوعذاب بسیار دردناکی خواهد بود .
تفسیر آسان آیه (178) سوره بقره
(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا) این ندا و صدای زیبای است که الله متعال در بسیاری از آیات قرآنی مسلمانان را با این الفاظ زیبا مورد خطاب قرار داده و صدا می زند و این افتخاری است که الله متعال با بیان این کلمات نصیب اهل ایمان نموده و آنان را با نام قبیله و طائفه صدا نزده و بلکه با صفت ایمانی صدا زده که در آن تمام رنگ ها و نژادها و ساکنان تمام این کره خاکی که دارای صفت ایمانی اند را شامل می شود و با بیان این صفت تمام نژاد پرستی ها و ملیتگرائیها را از بین برده و همه در صفت ایمانی که در آنجا تفاضل و برتری جزایمان و تقوا نیست جمع نموده و با این طریق دلهای ملتها و نژداهای مختلفی را با یکدیگر گره زده و محبت و دوستی در میان آنها ایجاد نموده است .
(کُتِبَ عَلَیْکُمْ الْقِصَاصُ فِی الْقَتْلَى) در این قسمت از آیه جواز قصاص از قاتلین عمدی بیان شده است و الله متعال به اولیا و وارثان مقتولین اجازه داده تا برای تشفی دلهایشان از قاتلین عمد اگر می خواهند قصاص و انتقام بگیرند، آری این یک حکم اختیاری است که الله متعال اختیار آن را به دست اولیا و وارثان مقتول گذاشته است که اگر می خواهند می توانند از قاتلین عمدی قصاص بگیرند، و اگر هم نمی خواهند قصاص بگیرند می توانند دیه گرفته و یا اینکه معاف نمایند و قاتلین را بخشیده و رها کنند .
(الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالأُنثَى بِالأُنثَى) در این قسمت از آیه ذکر شده که می توان ازآزادی در برابرآزادی و برده ای در برابر برده ای و زنی در برابر زنی قصاص گرفت، و اما آیا می توان ازمردی در برابر زنی قصاص گرفت ؟ در جواب می توان گفت بله زیرا این مطلب در احادیث صحیح نبوی صلی الله علیه و آله وسلم به ثبوت رسیده است و آیه «وَکَتَبْنَا عَلَیْهِمْ فِیهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ» [المائدة:45] نیز بیانگر این مطلب است .
ناگفته نماند که در اصل این آیه در رد عادتی از عادت جاهلانه دوران جاهلیت نازل شده است ، در دوران جاهلیت اگر فردی ازقبیله ای کشته می شد آنها می گفتند که ما یا رئیس قبیله شما می کشیم و یا اینکه در قبال این فرد چندین نفر را از قبیله شما می کشیم و این کار را هم می کردند ، الله متعال در این آیه ، این زیاد روی در کشتن افراد و یا کشتن فرد دیگری به جای قاتل را رد نموده و به مسلمانان دستورمی دهد که باید خود قاتل درمقابل مقتول کشته شود نه اینکه فرد دیگر به جای آن و یا دها نفر در قبال یک نفر ، زیرا این یک نوع بی عدالتی و ظلم است ؛ انصاف و عدالت در این است که از خود قاتل قصاص گرفته ویک فرد در قبال یک فرد کشته شود .
(فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْءٌ) این قسمت از آیه بیان می دارد که اگر اولیا و وارثان مقتول ، قاتل عمد را معاف نموده و یا اینکه به جای قصاص خواهان دیه شدند آنها این حق را دارند و این جریان در اختیار آنهاست که به هر طریق راضی اند اعم از بخشش و یا گرفت دیه با قاتل عمد برخورد کنند .
(فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ) این قسمت از آیه می گوید اگر اولیا و وارثان مقتول ، قاتل عمد را از قصاص معاف نموده و خواستند که از او دیه بگیرند پس درگرفت دیه با او به نحوا احسن و نیکی برخورد کنند و در این راستا با قاتل به روش بدی برخورد نکنند، زیرا حق گرفتن دیه را دارند ولی حق بد برخورد کردن با قاتل در زمان و نحوه گرفتن دیه را ندارند .
(وَأَدَاءٌ إِلَیْهِ بِإِحْسَانٍ) در این قسمت از آیه الله متعال به قاتل عمد دستور می دهد که وقتی اولیا و وارثان مقتول در حق توی قاتل نیکی نموده و از تو قصاص نگرفته و حق زندگی در دنیا را از تو نگرفته اند واز تو خواهان دیه شدند پس تو هم این نیکی آنها را با نیکی پاسخ داده و دیه را به نحواحسن و خوبی به آنها پرداخت نما .
(ذَلِکَ تَخْفِیفٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَرَحْمَةٌ) در این قسمت از آیه الله متعال بیان می دارد که ای مسلمانان اینکه الله متعال در قتل عمد هم جوازبخشیدن و یا دیه گرفتن را داده و تنها دستور قصاص را نداده این یک نوع تخفیف و آسانگیری و یک نوع رحمت الهی در حق شماست ، زیرا اگر در قتل عمد تنها قصاص می بود و جریان بخشش و گرفتن دیه ای در کار نمی بود کمی برشما سخت می بود، آری این الله متعال است که در هرحالت دوست می دارد تا برشما مسلمانان آسانگیری نموده و شما از از رحمات خودش بهرمند سازد .
(فَمَنْ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِکَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِیمٌ) در این قسمت از آیه ، الله متعال به اولیا و وارثان مقتول هشدار می دهد که نکند تحت احساسات شخصی و فریب وساوس شیطان قرار گرفته و بعد از اینکه قاتل را معاف نموده و یا اینکه از او دیه گرفته اند، دوباره احساساتی شده و فریب شیطان را خورده و باز دست به جنایت زده و قاتل را بکشند ، زیرا این کار هم خلاف عهد و پیمان است و هم قانون شکنی است لذا الله متعال چنین افرادی را به عذاب بسیار دردناکی مبتلا خواهند نمود .