۩۩۩ قـــرآن و سنّت زنــــده بــــاد ۩۩۩

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (20) (سوره انفال)

۩۩۩ قـــرآن و سنّت زنــــده بــــاد ۩۩۩

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (20) (سوره انفال)

وظیفه یک مسلمان در زمان فتنه ها چیست؟

پرسش: وظیفه یک مسلمان در زمان فتنه ها چیست؟


پاسخ: یک مسلمان وظیفه دارد که در زمان فتنه ها یکی از این دو کار را انجام دهد:


1- اگر توان اصلاح و خاموش نمودن آن فتنه را دارد، پس این کار را انجام دهد، زیرا امر به معروف و نهی از منکر و اصلاح بین الناس از واجبات شرعی است در این باره به این حدیث توجه نمایید:

عَنْ أَبِی سَعِیدٍ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ: «مَنْ رَأَى مِنْکُمْ مُنْکَرًا فَلْیُغَیِّرْهُ بِیَدِهِ، فَإِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ، فَإِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذَلِکَ أَضْعَفُ الْإِیمَانِ». (صحیح مسلم، حدیث: 49)

ترجمه: ابوسعید خدری رضی الله عنه فرمودند: من از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم شنیدم که می فرمایند: هرکس از شما کار خلاف شرعی را دید پس باید آن را با دستش تغییر دهد، و اگر نتوانست پس آن را با زبانش، و اگر نتوانست پس با دلش، و این ضعیف ترین (درجه) ایمان است.


2 - اگر توان اصلاح و خاموش نمودن آن فتنه را ندارد، پس خودش را از فتنه بدور بدارد، در این باره به احادیث زیر توجه نمایید:


1 - عَنْ شَقِیقٍ، قَالَ: کُنْتُ مَعَ عَبْدِ اللَّهِ، وَأَبِی مُوسَى، فَقَالاَ: قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «إِنَّ بَیْنَ یَدَیِ السَّاعَةِ لَأَیَّامًا، یَنْزِلُ فِیهَا الجَهْلُ، وَیُرْفَعُ فِیهَا العِلْمُ، وَیَکْثُرُ فِیهَا الهَرْجُ» وَالهَرْجُ: القَتْلُ. (صحیح بخاری، حدیث: 7062)

ترجمه: شقیق رحمه الله فرمودند: من بهمراه عبدالله و ابوموسی رضی الله عنهما بودم (هر دو) فرمودند: پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: همانا پیش از قیامت روزهایی خواهد آمد که در آنها جهل و نادانی فرود خواهد آمد و در آن دوران علم برداشته خواهد شد و در آن ایّام هرج زیاد خواهد گشت، و هرج همان کشت و کشتار است.


2 - عَنِ الزُّبَیْرِ بْنِ عَدِیٍّ، قَالَ: أَتَیْنَا أَنَسَ بْنَ مَالِکٍ، فَشَکَوْنَا إِلَیْهِ مَا نَلْقَى مِنَ الحَجَّاجِ، فَقَالَ: «اصْبِرُوا، فَإِنَّهُ لاَ یَأْتِی عَلَیْکُمْ زَمَانٌ إِلَّا الَّذِی بَعْدَهُ شَرٌّ مِنْهُ، حَتَّى تَلْقَوْا رَبَّکُمْ» سَمِعْتُهُ مِنْ نَبِیِّکُمْ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ. (صحیح بخاری، حدیث: 7068)

ترجمه: زبیر بن عدی رحمه الله فرمودند: ما به نزد انس بن مالک رضی الله عنه آمدیم و ازآنچه از حجاج بن یوسف ثقفی (ظلم و بی عدالتی) می دیدیم، شکایت نمودیم، ایشان فرمودند: صبر کنید، همانا برشما زمانی نمی آید مگر اینکه، زمان بعد از آن، بدتر از گذشته خواهد بود، (واین ادامه دارد) تا (دنیا به پایان رسد، و شما) با پروردگارتان ملاقات و دیدار نمایید، من این مطلب را از پیامبرتان صلی الله علیه و آله وسلم شنیده ام.


3 - عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «سَتَکُونُ فِتَنٌ، القَاعِدُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ القَائِمِ، وَالقَائِمُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ المَاشِی، وَالمَاشِی فِیهَا خَیْرٌ مِنَ السَّاعِی، مَنْ تَشَرَّفَ لَهَا تَسْتَشْرِفْهُ، فَمَنْ وَجَدَ مِنْهَا مَلْجَأً، أَوْ مَعَاذًا، فَلْیَعُذْ بِهِ». (صحیح بخاری، حدیث: 7081)

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: فتن هایی خواهد آمد، نشسته در آنها از ایستاده بهتر است، و ایستاده در آنها از کسی که پیاده بسوی آنها می رود بهتر است، و کسی که پیاده بسوی آنها می رود از کسی که بسوی آنها بسرعت می رود بهتر است، هرکس بسوی آنها سرک بکشد، آنها اورا بسوی خود حواخند کشاند، پس هرکس در زمان این فتنه ها پناگاه و محل نجاتی یافت پس به آن پناه ببرد (و خود را نجات دهد).


4 - عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الخُدْرِیِّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، أَنَّهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «یُوشِکُ أَنْ یَکُونَ خَیْرَ مَالِ المُسْلِمِ غَنَمٌ یَتْبَعُ بِهَا شَعَفَ الجِبَالِ وَمَوَاقِعَ القَطْرِ، یَفِرُّ بِدِینِهِ مِنَ الفِتَنِ». (صحیح بخاری، حدیث: 7088)

ترجمه: ابوسعید خدری رضی الله عنه روایت نمودند که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: عنقریب زمانی فرا خواهد رسید که بهترین مال مسلمان گوسفندانی خواهد بود که آنها را بر قله های کوها و محل نزول بارانها دنبال می کند، (و) با (این طریق، برای حفظ) دینش از فتنه ها فرار می کند.


5 - عَنْ عُدَیْسَةَ بِنْتِ أُهْبَانَ بْنِ صَیْفِیٍّ الغِفَارِیِّ، قَالَتْ: جَاءَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ إِلَى أَبِی فَدَعَاهُ إِلَى الخُرُوجِ مَعَهُ، فَقَالَ لَهُ أَبِی: «إِنَّ خَلِیلِی وَابْنَ عَمِّکَ عَهِدَ إِلَیَّ إِذَا اخْتَلَفَ النَّاسُ أَنْ أَتَّخِذَ سَیْفًا مِنْ خَشَبٍ» فَقَدْ اتَّخَذْتُهُ، فَإِنْ شِئْتَ خَرَجْتُ بِهِ مَعَکَ قَالَتْ: فَتَرَکَهُ.(جامع ترمذی، حدیث: 2203)

ترجمه: عدیسه دختر اهبان غفاری رضی الله عنها فرمودند: علی بن ابی طالب رضی الله عنه به نزد پدرم آمده و او را دعوت داد تا همراه او بیرون شود (و به جنگ با مخالفین برود) پدرم به او گفت: همانا دوست ویژه من و پسر عموی تو (محمّد صلی الله علیه و آله وسلم) به من توصیه نموده که آنگاه که مردم با هم اختلاف نمودند (و درگیرشدند) من (برای خودم) شمشیری از چوب بگیرم، من آن را گرفته (و درست نمودم)، اگر می خواهی با آن بهمراهت بیرون می شوم، (عدیسه) فرمودند: (علی رضی الله عنه، پدرم را) رها کرد (ورفت).


6 - عَنْ بُسْرِ بْنِ سَعِیدٍ، أَنَّ سَعْدَ بْنَ أَبِی وَقَّاصٍ قَالَ عِنْدَ فِتْنَةِ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ: أَشْهَدُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِنَّهَا سَتَکُونُ فِتْنَةٌ القَاعِدُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ القَائِمِ، وَالقَائِمُ خَیْرٌ مِنَ المَاشِی، وَالمَاشِی خَیْرٌ مِنَ السَّاعِی» قَالَ: أَفَرَأَیْتَ إِنْ دَخَلَ عَلَیَّ بَیْتِی وَبَسَطَ یَدَهُ إِلَیَّ لِیَقْتُلَنِی؟ قَالَ: «کُنْ کَابْنِ آدَمَ». (جامع ترمذی، حدیث: 2194)

ترجمه: بسربن سعید رحمه الله روایت نمودند که سعد بن ابی وقاص رضی الله عنه در زمان فتنه ای که در زمان عثمان رضی الله عنه اتفاق افتاد (و باعث شهادت عثمان رضی الله عنه شد) گفتند: من گواهی می دهم که از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: همانا فتنه ای خواهد آمد، که نشسته در آن از ایستاده بهتر است، و ایستاده در آنها از کسی که پیاده بسوی آنها می رود بهتر است، و کسی که پیاده بسوی آنها می رود از کسی که بسوی آنها بسرعت می رود بهتر است، (فردی) گفت: شما به من بگویید که (اگرکسی در زمان فتنه) در خانه من، بر من وارد شد و دستش را بسوی من دراز کرد؛ تا مرا بکشد (در آن وقت چه کنم؟، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: همانند فرزند آدم باش (که مظلومانه کشته شد) .