اوقات افطاری و سحری شهرستان تربت جام ۹۵

بسم الله الرحمن الرحیم

اوقات افطاری و سحری شهرستان تربت جام

برای  ماه مبارک رمضان ۱۴۳۷هجری قمری و۱۳۹۵ هجری شمسی 

شماره	تاریخ شمسی	ایام رمضان	پایان سحری	شروع افطاری
۱	سه شنبه ۱۸خرداد	۱ رمضان	ساعت ۳:۲۸	ساعت۲۰: ۴۰ : ۷
۲	چهارشنبه۱۹خرداد	۲  رمضان	ساعت ۳:۲۸	ساعت ۵۰: ۴۰ : ۷
۳	پنجشنبه ۲۰خرداد	۳ رمضان	ساعت ۳:۲۷	ساعت ۱۹: ۴۱ : ۷
۴	جمعه ۲۱ خرداد	۴ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت۴۷:  ۴۱ : ۷
۵	شنبه ۲۲ خرداد	۵ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت ۱۳: ۴۲ : ۷
۶	یک شنبه۲۳خرداد	۶ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت ۳۹: ۴۲ : ۷
۷	دوشنبه ۲۴ خرداد	۷ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت ۳: ۴۳ : ۷
۸	سه شنبه ۲۵خرداد	۸ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت ۲۶: ۴۳ : ۷
۹	چهارشنبه۲۶خرداد	۹ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت ۴۷: ۴۳ : ۷
۱۰	پنج شنبه۲۷خرداد	۱۰ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت۷: ۴۴ : ۷
۱۱	جمعه ۲۸ خرداد	۱۱ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت ۲۵: ۴۴ : ۷
۱۲	شنبه ۲۹ خرداد	۱۲ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت ۴۳: ۴۴ : ۷
۱۳	یک شنبه۳۰خرداد	۱۳ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت ۵۸: ۴۴ : ۷
۱۴	دو شنبه ۳۱خرداد	۱۴ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت ۱۲: ۴۵ : ۷
۱۵	سه شنبه ۱ تیر	۱۵ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت ۲۵: ۴۵ : ۷
۱۶	چهارشنبه ۲ تیر	۱۶ رمضان	ساعت ۲۷: ۳	ساعت۳۶: ۴۵ : ۷
۱۷	پنج شنبه ۳ تیر	۱۷ رمضان	ساعت ۲۸: ۳	ساعت۴۶: ۴۵ : ۷
۱۸	جمعه ۴ تیر	۱۸ رمضان	ساعت ۲۸: ۳	ساعت ۵۴: ۴۵ : ۷
۱۹	شنبه ۵ تیر	۱۹ رمضان	ساعت ۲۸: ۳	ساعت۰۰: ۴۶ : ۷
۲۰	یک شنبه ۶ تیر	۲۰ رمضان	ساعت ۲۹: ۳	ساعت ۵ : ۴۶ : ۷
۲۱	دو شنبه ۷ تیر	۲۱ رمضان	ساعت ۲۹: ۳	ساعت ۸ : ۴۶ : ۷
۲۲	سه شنبه ۸ تیر	۲۲ رمضان	ساعت ۳۰: ۳	ساعت ۱۰: ۴۶ : ۷
۲۳	چهارشنبه ۹ تیر	۲۳ رمضان	ساعت ۳۰: ۳	ساعت ۱۰: ۴۶ : ۷
۲۴	پنج شنبه ۱۰ تیر	۲۴ رمضان	ساعت ۳۱: ۳	ساعت ۸: ۴۶ : ۷
۲۵	جمعه ۱۱ تیر	۲۵ رمضان	ساعت ۳۱: ۳	ساعت ۵: ۴۶ : ۷
۲۶	شنبه ۱۲ تیر	۲۶ رمضان	ساعت ۳۲: ۳	ساعت ۰۰: ۴۶ : ۷
۲۷	یک شنبه ۱۳ تیر	۲۷ رمضان	ساعت ۳۲: ۳	ساعت ۵۳: ۴۵ : ۷
۲۸	دوشنبه۱۴ تیر	۲۸ رمضان	ساعت ۳۳: ۳	ساعت ۴۵: ۴۵ : ۷
۲۹	سه شنبه ۱۵ تیر	۲۹ رمضان	ساعت ۳۳: ۳	ساعت ۳۵: ۴۵ : ۷
۳۰	چهارشنبه ۱۶ تیر	۳۰ رمضان	ساعت ۳۵: ۳	ساعت ۲۳: ۴۵ : ۷

خدمت تمام روزه داران عزیز سلام عرض نموده بعد از عرض  سلام باید گفت که پایان سحری همان وقت اذان صبح است و وقت افطار شرعی با غروب آفتاب شروع می شود ولی برای احتیاط دودقیقه بعد از غروب آفتاب افطار نمایید.

شرح و تحقیق سنن ابن ماجه

حدیث ۲۴- (این اثرصحیح است) حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرِ بْنُ أَبِی شَیْبَةَ قَالَ: حَدَّثَنَا مُعَاذُ بْنُ مُعَاذٍ، عَنِ ابْنِ عَوْنٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِیرِینَ، قَالَ: ﻛَﺎﻥَ ﺃَﻧَﺲُ ﺑْﻦُ ﻣَﺎﻟِﻚٍ، " ﺇِﺫَﺍ ﺣَﺪَّﺙَ ﻋَﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﺣَﺪِﻳﺜًﺎ ﻓَﻔَﺮَﻍَ ﻣِﻨْﻪُ ﻗَﺎﻝَ : ﺃَﻭْ ﻛَﻤَﺎ ﻗَﺎﻝَ ﺭَﺳُﻮﻝُ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ".

لغات حدیث :

ﻛَﺎﻥَ ﺃَﻧَﺲُ ﺑْﻦُ ﻣَﺎﻟِﻚٍ : عادت انس بن مالک رضی الله عنه براین بود.

ﺇِﺫَﺍ ﺣَﺪَّﺙَ ﻋَﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﺣَﺪِﻳﺜًﺎ : چون از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم حدیثی را روایت می نمودند.

ﻓَﻔَﺮَﻍَ ﻣِﻨْﻪُ : چون ازآن فارغ می شد، چون آن را به پایان می رساند.

ﻗَﺎﻝَ : ﺃَﻭْ ﻛَﻤَﺎ ﻗَﺎﻝَ ﺭَﺳُﻮﻝُ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ : گفت : یا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم همانند این را گفته اند .

ﺗﺮﺟﻤﻪ اثر:

ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﯿﺮﯾﻦ ﺭﺣﻤﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : (عادت) ﺍﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ (ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ، براین) ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺮ ﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺭﺍ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺑﯿﺎﻥ ﺁﻥ ﻓﺎﺭﻍ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ : «ﺍﻭ ﮐﻤﺎ ﻗﺎﻝ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ»، ﯾﻌﻨﯽ : ﯾﺎ همانند ﺍﯾﻦ سخن را (ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﯿﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩﻡ) ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ.

مسائل اثر:

از اثربالا مطالب زیرفهمیده می شود :

۱ -  عادت برخی از یاران رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم براین بود که بعد از اینکه از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم حدیثی را نقل و روایت می نمودند « ﺃَﻭْ ﻛَﻤَﺎ ﻗَﺎﻝَ ﺭَﺳُﻮﻝُ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ » می گفتند .

۲ - نیکو و پسندیده است که بعد ازبیان احادیث رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم « ﺃَﻭْ ﻛَﻤَﺎ ﻗَﺎﻝَ ﺭَﺳُﻮﻝُ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ » گفته شود .

تحقیق و برسی سند:

سند این اثر سنن ابن ماجه صحیح است ، البته ناگفته نماند که مراد از«ابن عون» که در سند این روایت آمده «عبد الله بن عون بن ارطبان رحمه الله» می باشد.

تفاوت های الفاظ روایت :

از آنجایی که این اثر از تفردات سنن ابن ماجه می باشد و در سایر کتب شش گانه حدیثی روایت نشده است ، لذا برایش تفوات های وجود ندارد که در اینجا ذکر شود .

منابع اثر:

این اثر از تفردات سنن ابن ماجه می باشد و در سایر کتب شش گانه حدیثی روایت نشده گرچه در مسند احمد و برخ دیگر از کتب حدیثی روایت شده .

شرح و تحقیق سنن ابن ماجه

حدیث ۲۳- (این اثر صحیح است) حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرِ بْنُ أَبِی شَیْبَةَ قَالَ: حَدَّثَنَا مُعَاذُ بْنُ مُعَاذٍ، عَنِ ابْنِ عَوْنٍ قَالَ: حَدَّثَنَا مُسْلِمٌ الْبَطِینُ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ التَّیْمِیِّ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ عَمْرِو بْنِ مَیْمُونٍ، قَالَ:" ﻣَﺎ ﺃَﺧْﻄَﺄَﻧِﻲ ﺍﺑْﻦُ ﻣَﺴْﻌُﻮﺩٍ ﻋَﺸِﻴَّﺔَ ﺧَﻤِﻴﺲٍ ﺇِﻻَّ ﺃَﺗَﻴْﺘُﻪُ ﻓِﻴﻪِ، ﻗَﺎﻝَ : ﻓَﻤَﺎ ﺳَﻤِﻌْﺘُﻪُ ﻳَﻘُﻮﻝُ ﻟِﺸَﻲْﺀٍ ﻗَﻂُّ ﻗَﺎﻝَ ﺭَﺳُﻮﻝُ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ، ﻓَﻠَﻤَّﺎ ﻛَﺎﻥَ ﺫَﺍﺕَ ﻋَﺸِﻴَّﺔٍ ﻗَﺎﻝَ : ﻗَﺎﻝَ ﺭَﺳُﻮﻝُ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ، ﻗَﺎﻝَ : ﻓَﻨَﻜَﺲَ " ﻗَﺎﻝَ :« ﻓَﻨَﻈَﺮْﺕُ ﺇِﻟَﻴْﻪِ، ﻓَﻬُﻮَ ﻗَﺎﺋِﻢٌ ﻣُﺤَﻠَّﻠَﺔً، ﺃَﺯْﺭَﺍﺭُ ﻗَﻤِﻴﺼِﻪِ، ﻗَﺪْ ﺍﻏْﺮَﻭْﺭَﻗَﺖْ ﻋَﻴْﻨَﺎﻩُ، ﻭَﺍﻧْﺘَﻔَﺨَﺖْ ﺃَﻭْﺩَﺍﺟُﻪُ ‏» ﻗَﺎﻝَ : ﺃَﻭْ ﺩُﻭﻥَ ﺫَﻟِﻚَ، ﺃَﻭْ ﻓَﻮْﻕَ ﺫَﻟِﻚَ، ﺃَﻭْ ﻗَﺮِﻳﺒًﺎ ﻣِﻦْ ﺫَﻟِﻚَ، ﺃَﻭْ ﺷَﺒِﻴﻬًﺎ ﺑِﺬَﻟِﻚ .

لغات اثر :

ﻣَﺎ ﺃَﺧْﻄَﺄَﻧِﻲ ﺍﺑْﻦُ ﻣَﺴْﻌُﻮﺩٍ ﻋَﺸِﻴَّﺔَ ﺧَﻤِﻴﺲٍ: ﻫﯿﭻ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻇﻬﺮ ﭘﻨﺞ ﺷﻨﺒﻪ ﺍﯼ ﻧﺒﻮﺩ ﮐﻪ ﺁﻣﺪﻥ ﺑﻪ ﻧﺰﺩ ﺍﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮﺩ رضی الله عنه ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺑﺪﻫﻢ.

ﺇِﻻَّ ﺃَﺗَﻴْﺘُﻪُ ﻓِﻴﻪِ : مگر این که درآن من به نزد ایشان آمدم .

ﻓَﻤَﺎ ﺳَﻤِﻌْﺘُﻪُ ﻳَﻘُﻮﻝُ : من از او نشنیده ام که بگوید.

ﻟِﺸَﻲْﺀٍ ﻗَﻂُّ : برای چیزی هرگز ، در باره چیزی هرگز.

ﻓَﻠَﻤَّﺎ ﻛَﺎﻥَ ﺫَﺍﺕَ ﻋَﺸِﻴَّﺔٍ : وچون یک بعد از ظهری بود .

ﻓَﻨَﻜَﺲَ : پس سرپایین انداخت .

ﻓَﻨَﻈَﺮْﺕُ ﺇِﻟَﻴْﻪِ : پس من بسوی ایشان نگاه نمودم .

ﻓَﻬُﻮَ ﻗَﺎﺋِﻢٌ : پس او ایستاده بود .

ﻣُﺤَﻠَّﻠَﺔً ﺃَﺯْﺭَﺍﺭُ ﻗَﻤِﻴﺼِﻪِ : دکمهای پیراهنش را باز کننده بود .

ﻗَﺪْ ﺍﻏْﺮَﻭْﺭَﻗَﺖْ ﻋَﻴْﻨَﺎﻩُ : دو چشمش غرق در اشک شده بودند .

ﻭَﺍﻧْﺘَﻔَﺨَﺖْ ﺃَﻭْﺩَﺍﺟُﻪُ ‏: رگهای گردنش ورم نموده بودند .

ﺃَﻭْ ﺩُﻭﻥَ ﺫَﻟِﻚَ : یا پایین ترازآن ، یا کم تر ازآن .

ﺃَﻭْ ﻓَﻮْﻕَ ﺫَﻟِﻚَ : یا بالاتر ازآن ، یا بیشتر ازآن .

ﺃَﻭْ ﻗَﺮِﻳﺒًﺎ ﻣِﻦْ ﺫَﻟِﻚَ : یا نزدیک به آن .

ﺃَﻭْ ﺷَﺒِﻴﻬًﺎ ﺑِﺬَﻟِﻚ : یا شبیه به آن .

ﺗﺮﺟﻤﻪ اثر :

ﻋﻤﺮﻭﺑﻦ ﻣﯿﻤﻮﻥ ﺭﺣﻤﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﻫﯿﭻ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻇﻬﺮ ﭘﻨﺞ ﺷﻨﺒﻪ ﺍﯼ ﻧﺒﻮﺩ ﮐﻪ ﺁﻣﺪﻥ ﺑﻪ ﻧﺰﺩ ﺍﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮﺩ (رضی الله عنه) ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺑﺪﻫﻢ ﻣﮕﺮﺍﯾﻨﮑﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺰﺩﺍﯾﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻡ ﻣﻦ ‏( ﻫﯿﭻ ﺭﻭﺯﯼ ‏) ﺍﺯ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﻧﺸﻨﯿﺪﻡ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﭼﯿﺰﯼ ﺑﮕﻮﯾﺪ : ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ‏( ﭼﻨﯿﻦ ﻭ ﯾﺎ ﭼﻨﺎﻥ ‏) ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻧﺪ ، ‏(ﺗﺎ ﺍﯾﻨﮑﻪ ‏) ﯾﮏ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻇﻬﺮﯼ ﺑﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﺳﭙﺲ ﺳﺮﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﻭ ﺑﻌﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮﺩﻡ ﺩﯾﺪﻡ ﮐﻪ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺍﯾﺴﺘﺎﺩﻩ ﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﮐﻤﻪ ﻫﺎﯼ ﭘﯿﺮ ﺍﻫﻨﺶ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﻭ ﭼﺸﻤﺶ غرق در اشک شده ﻭ ﺭﮔﻬﺎﯼ ﮔﺮﺩﻧﺶ ﻭﺭﻡ ﻭ ﺑﺎﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ است ﻭ(سپس) ﮔﻔﺘﻨﺪ : ﯾﺎ ﮐﻢ ﺗﺮﺍﺯﺍﯾﻦ ، ﻭﯾﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ، ﻭ ﯾﺎ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ،ﻭ ﯾﺎ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ‏( ﺟﻤﻠﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻢ ، ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ‏) ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ.

مسائل اثر :

از این اثر مطالب و مسائل زیر برگرفته می شود :

۱ - باید در نقل احادیث رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم دقت نمود.

۲ - مناسب است که بعد از روایت احادیث رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم «او قال شبیه ذلک» و امثال این جملات گفته شود .

۳ - صحابه رضی الله عنهم بسیار تلاش می کردند تا احادیث رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم را دقیق نقل کنند .

۴ - برخی ازصحابه رضی الله عنهم تلاش می نمودند که مطالب دینی را بدون از اینکه به اقوال رسول الله صلی الله علیه وسلم نسبت دهند بیان کنند تا که مبادا در نقل اقوال رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم دچاراشتباه شوند.

تحقیق و بررسی سند :

سند این اثر سنن ابن ماجه صحیح است ، ناگفته نماند که مراد از«ابن عون» که در سند این روایت آمده «عبد الله بن عون بن ارطبان رحمه الله» و مراد از «ابراهیم تیمی» ، «ابراهیم بن یزید بن شریک تیمی رحمه الله» می باشد .

تفاوت های الفاظ روایت :

ازآنجایی که این اثراز تفردات سنن ابن ماجه است و در هیچ یک از سایرکتب شش گانه حدیثی روایت نشده است، لذا تفاوت در الفاظ روایت وجود ندارد تا ذکر شود .

منابع اثر:

این اثر از تفردات سنن ابن ماجه می باشد و در هیچ یک از سایر کتب شش گانه حدیثی روایت نشده است.

شرح و تحقیق سنن ابن ماجه

حدیث ۲۲- (این حدیث حسن است) حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبَّادِ بْنِ آدَمَ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی، عَنْ شُعْبَةَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو، عَنْ أَبِی سَلَمَةَ، عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، ح وَحَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِیِّ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدَةُ بْنُ سُلَیْمَانَ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو، عَنْ أَبِی سَلَمَةَ، أَنَّ أَبَا هُرَیْرَةَ، قَالَ لِرَجُلٍ: یَا ابْنَ أَخِی،‏« ﺇِﺫَﺍ ﺣَﺪَّﺛْﺘُﻚَ ﻋَﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﺣَﺪِﻳﺜًﺎ، ﻓَﻼَ ﺗَﻀْﺮِﺏْ ﻟَﻪُ ﺍﻷَﻣْﺜَﺎﻝَ ‏».

لغات حدیث :

قَالَ لِرَجُلٍ: به مردی گفت ، مراد از مرد در این روایت ابن عباس رضی الله عنه می باشد.

یَا ابْنَ أَخِی : ای پسر برادر، مراد از پسر برادر در این روایت پسر بردار دینی است .

ﺇِﺫَﺍ ﺣَﺪَّﺛْﺘُﻚَ ﻋَﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﺣَﺪِﻳﺜًﺎ : هرگاه که از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم برایت حدیثی را بیان نمودم .

ﻓَﻼَ ﺗَﻀْﺮِﺏْ ﻟَﻪُ ﺍﻷَﻣْﺜَﺎﻝَ : پس برایش مثال ها نزن .

ﺗﺮﺟﻤﻪ حدیث :

ﺍﺑﻮﺳﻠﻤﻪ ﺭﺣﻤﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ : ﺍﺑﻮﻫﺮﯾﺮﻩ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﺑﻪ مﺮﺩﯼ ‏( ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺪﯾﺜﯽ ، ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺯﺩ ‏) ﮔﻔﺖ : ﺍﯼ ﭘﺴﺮ ﺑﺮﺍﺩﺭم ﻫﺮﮔﺎﻩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺑﺮﺍﯾﺖ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺭﺍ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻢ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ‏( ﻭﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ‏) ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﻫﺎ ﺑﯿﺎﻥ ﻧﮑﻦ.

مسائل اثر :

از اثر بالا مسائل و مطالب زیر فهمیده می شود :

۱ - نباید در مقابل و مخالفت با احادیث رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم مثال زد.

۲ - احادیث رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم وگرچه بظاهرخلاف عقل و خلاف فهم ما باشند ، باز هم باید آنها را پذیرفت و در مقابل آنها تسلیم بود و برآنها هیچ اعتراضی نباید کرد.

ناگفته نماند که این حدیث در اینجا بصورت مختصر روایت شده که بصورت مفصل درذیل ، تحت بحث «تفاوت های الفاظ روایت» خواهد آمد .

تحقیق و بررسی سند :

در سند این حدیث محمد بن عمرو بن علقمه رحمه الله وجود دارد گرچه ایشان از راویان کتب شش گانه مشهور حدیثی می باشند ولی با این وجود ایشان «صدوق» اند که دچار اوهامی در نقل برخی از احادیث گردیده اند ، بهمین خاطر این حدیث از درجه «صحت» سقوط نموده و «حسن» گشته است، این حدیث کامل تر ازاینجا در سنن ترمذی حدیث شماره (۷۹) و خود سنن ابن ماجه حدیث شماره (۴۸۵) آمده است.

تفاوت های الفاظ روایت :

۱ - این حدیث در سنن نسائی روایت (۱۷۴) این گونه آمده است : عَنْ الْمُطَّلِب بْن عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَنْطَبٍ یَقُولُ: قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: أَتَوَضَّأُ مِنْ طَعَامٍ أَجِدُهُ فِی کِتَابِ اللَّهِ حَلَالًا لِأَنَّ النَّارَ مَسَّتْهُ، فَجَمَعَ أَبُو هُرَیْرَةَ حَصًى فَقَالَ: أَشْهَدُ عَدَدَ هَذَا الْحَصَى أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «تَوَضَّئُوا مِمَّا مَسَّتِ النَّارُ».

ترجمه :عبدالمطلب بن عبدالله رحمه الله می فرمایند : ابن عباس (رضی الله عنه) فرمودند : (آیا) از غذایی که در کتاب الله (قرآن مجید) آن را حلال می یابم چون با آتش گرم و پخته شده است ( و من آن را خورده ام) وضو بگیرم ؟! ابوهریره (رضی الله عنه، چون این سخن را شنیدند، چند عدد) ریگ جمع نموده و سپس فرمودند : به تعداد این ریگ ها گواهی می دهم که همانا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : از(خورد و نوش) هرآنچه با آتش گرم و پخته شده است وضو بگیرید .

۲ - این حدیث در سنن ترمذی روایت (۷۹) این گونه آمده است : عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «الوُضُوءُ مِمَّا مَسَّتِ النَّارُ، وَلَوْ مِنْ ثَوْرِ أَقِطٍ»، قَالَ: فَقَالَ لَهُ ابْنُ عَبَّاسٍ: یَا أَبَا هُرَیْرَةَ، أَنَتَوَضَّأُ مِنَ الدُّهْنِ؟ أَنَتَوَضَّأُ مِنَ الحَمِیمِ؟ قَالَ: فَقَالَ أَبُو هُرَیْرَةَ: «یَا ابْنَ أَخِی، إِذَا سَمِعْتَ حَدِیثًا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَلَا تَضْرِبْ لَهُ مَثَلًا».

ترجمه : ابوهریره رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : از (خورد و نوش) هرآنچه با آتش پخته و گرم شده باشد وضو بگیرید ،گرچه (آنچه که خوردید) تکه های کشک (خشک شده) نیز باشد، ابن عباس (رضی الله عنه) به ابوهریره (رضی الله عنه) گفت : ای ابوهریره آیا ما از(خوردن) روغن هم وضو بگیریم ؟! و آیا ما از(نوشیدن) آب گرم هم وضو بگیریم ؟! (راوی) می گوید : ابوهریره (رضی الله عنه در جواب به ابن عباس رضی الله عنه) گفت : ای پسر برادرم هرگاه حدیثی از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم شنیدی (آن را به پذیرو در مقابل ) آن مثالی نزن .

۳ - این حدیث در جای دیگری از سنن ابن ماجه روایت (۴۸۵) این گونه آمده است : عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «تَوَضَّئُوا مِمَّا غَیَّرَتِ النَّارُ» فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: أَتَوَضَّأُ مِنَ الْحَمِیمِ؟ فَقَالَ لَهُ: یَا ابْنَ أَخِی، إِذَا سَمِعْتَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ حَدِیثًا، فَلَا تَضْرِبْ لَهُ الْأَمْثَالَ .

ترجمه : ابوهریره رضی الله عنه روایت نمودند که پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : از (خورد و نوش ) آنچه با آتش (پخته) و گشته است وضو بگیرید، ابن عباس رضی الله عنه فرمودند : آیا من از (نوشیدن) آب گرم هم وضو بگیرم؟! (ابوهریره رضی الله عنه ) به ایشان گفت: ای پسر برادرم چون از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم حدیثی را شنیدید پس در (مقابل) آن مثالها نزن .

ناگفته نماند که جریان وضو گرفتن بعد از خوردن ویا نوشیدن چیزی که با آتش گرم و یا پخته شده است منسوخ گشته است که نه ابوهریره رضی الله عنه از نسخ آن خبر داشتند و نه هم ابن عباس رضی الله عنه از این حدیث و نسخ آن با خبر بودند، بدین خاطر ابن عباس رضی الله عنه تعجب نموده و چنین سخنی زدند و ابوهریره رضی الله عنه نیز برایشان چنین جوابی دادند .

منابع حدیث :

این حدیث از کتب شش گانه حدیثی در کتب زیر روایت شده است :

۱ - سنن نسائی ، حدیث (۱۷۴).

۲ - سنن ترمذی، حدیث (۷۹) .

۳ - سنن ابن ماجه ، حدیث (۲۲) و(۴۸۵) .

شرح و تحقیق سنن ابن ماجه

حدیث ۲۱- (این حدیث منکراست) حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْمُنْذِرِ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْفُضَیْلِ قَالَ: حَدَّثَنَا الْمَقْبُرِیُّ، عَنْ جَدِّهِ، عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ: " ﻻَ ﺃَﻋْﺮِﻓَﻦَّ ﻣَﺎ ﻳُﺤَﺪَّﺙُ ﺃَﺣَﺪُﻛُﻢْ ﻋَﻨِّﻲ ﺍﻟْﺤَﺪِﻳﺚَ ﻭَﻫُﻮَ ﻣُﺘَّﻜِﺊٌ ﻋَﻠَﻰ ﺃَﺭِﻳﻜَﺘِﻪِ، ﻓَﻴَﻘُﻮﻝُ : ﺍﻗْﺮَﺃْ ﻗُﺮْﺁﻧًﺎ، ﻣَﺎ ﻗِﻴﻞَ ﻣِﻦْ ﻗَﻮْﻝٍ ﺣَﺴَﻦٍ ﻓَﺄَﻧَﺎ ﻗُﻠْﺘُﻪُ ".

لغات حدیث :

ﻻَ ﺃَﻋْﺮِﻓَﻦَّ : هرگزنشناسم ، هرگزنمی شناسم .

ﻣَﺎ ﻳُﺤَﺪَّﺙُ ﺃَﺣَﺪُﻛُﻢْ : آنچه برای یکی از شما حدیث بیان می شود .

ﻋَﻨِّﻲ ﺍﻟْﺤَﺪِﻳﺚَ : از من حدیثی .

ﻭَﻫُﻮَ ﻣُﺘَّﻜِﺊٌ : و در حالی که او تکیه کننده است.

ﻋَﻠَﻰ ﺃَﺭِﻳﻜَﺘِﻪِ : بر تخت آراسته اش، بر مبل مزیّنش .

ﺍﻗْﺮَﺃْ ﻗُﺮْﺁﻧًﺎ : قرآنی بخوان ، آیه ای از قرآن بخوان .

ﻣَﺎ ﻗِﻴﻞَ ﻣِﻦْ ﻗَﻮْﻝٍ ﺣَﺴَﻦٍ ﻓَﺄَﻧَﺎ ﻗُﻠْﺘُﻪُ :  هرسخن خوبی که گفته شده است من آن را گفته ام .

ﺗﺮﺟﻤﻪ حدیث :

ﺍﺑﻮﻫﺮﯾﺮﻩ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﻫﺮﮔﺰیکی از شما را ﻧﺸﻨﺎﺳﻢ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ او ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺍﺯ ‏( ﺍﺣﺎﺩﯾﺚ ‏) ﻣﻦ ﺑﯿﺎﻥ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻭ ﻣﺒﻞ ﻣﺰﯾﻨﺶ ﺗﮑﯿﻪ ﺯﺩﻩ ﻭ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ : (آیه) ﻗﺮﺁنی ﺑﺨﻮﺍﻥ ‏( ﻧﻪ ﺣﺪﯾﺚ ‏)، (روای می گوید : سپس رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند) ﻫﺮ ﺳﺨﻦ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ است ﻣﻦ ﺁﻥ ﺭﺍ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻡ .

مسائل حدیث :

ازآنجایی که این حدیث منکر و ضعیف است ازآن مسائل برگرفته و استنباط نمی شود زیرا از احادیث ضعیف احکام و عقائد گرفته نمی شود همانگونه که احادیث ضعیف در فضائل اعمال نیز معتبر نمی باشند .

تحقیق وبررسی سند :

درسند این حدیث مقبری که نامش «عبدالله بن سعید بن ابی سعید» است ، وجود دارد و ایشان «متروک الحدیث» و راوی بسیارضعیف اند و به همین خاطر شیخ شعیب ارناووط در باره این حدیث فرموده اند « إسناده ضعیف جدًا» یعنی سند این روایت بسیار ضعیف است ، آری متن این حدیث نیزهمان گونه که شیخ آلبانی رحمه الله گفته اند «منکر» است.

تفاوت الفاظ روایت :

این حدیث با این الفاظ علاوه از سنن ابن ماجه در هیچ یک از کتب شش گانه حدیثی نیامده است ، لذا تفاوتی در الفاظ روایت در کتب شش گانه وجودی ندارد که ذکر شود .

منابع حدیث :

ازآنجایی که این حدیث با این الفاظ از تفردات سنن ابن ماجه است و در هیچ یک از سایر کتب شش گانه حدیثی نیامده است ، منبع دیگری برای آن بیان نمی شود ، گرچه این راویت در مسند احمد و برخ دیگراز کتب نیزروایت شده است .

شرح و تحقیق سنن ابن ماجه

حدیث۲۰- (این اثرصحیح است) حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ قَالَ: حَدَّثَنَا یَحْیَى بْنُ سَعِیدٍ، عَنْ شُعْبَةَ، عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ، عَنْ أَبِی الْبَخْتَرِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ الرَّحْمَنِ السُّلَمِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ، قَالَ: ‏« ﺇِﺫَﺍ ﺣَﺪَّﺛْﺘُﻜُﻢْ ﻋَﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﺣَﺪِﻳﺜًﺎ، ﻓَﻈُﻨُّﻮﺍ ﺑِﻪِ ﺍﻟَّﺬِﻱ ﻫُﻮَ ﺃَﻫْﻨَﺎﻩُ، ﻭَﺃَﻫْﺪَﺍﻩُ، ﻭَﺃَﺗْﻘَﺎﻩُ ‏»

لغات حدیث :

ﺇِﺫَﺍ ﺣَﺪَّﺛْﺘُﻜُﻢْ ﻋَﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﺣَﺪِﻳﺜًﺎ : چون از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم برایتان حدیثی را بیان نمایم .

ﻓَﻈُﻨُّﻮﺍ ﺑِﻪِ ﺍﻟَّﺬِﻱ ﻫُﻮَ ﺃَﻫْﻨَﺎﻩُ، ﻭَﺃَﻫْﺪَﺍﻩُ، ﻭَﺃَﺗْﻘَﺎﻩُ : پس به اوگمان ببرید همانی که گواراتر، و هدایتگرتر، و پرهیزگارتراست .

ﺗﺮﺟﻤﻪ حدیث :

ﻋﻠﯽ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺮﺍﯾﺘﺎﻥ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺍﺯ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺑﯿﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩﻡ ﺷﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻤﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﺒﺮﯾﺪ ﮐﻪ ﺁﻥ ﮔﻮﺍﺭﺍﺗﺮ، ﻭ ﻫﺪﺍﯾﺘﮕﺮ ﺗﺮ ﻭ ﭘﺮﻫﯿﺰﮔﺎﺭﺗﺮ ﺍﺳﺖ .

مسائل و مطالب اثر:

از این اثر فهمیده می شود که سخنان رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم همه حق و درست اند و برای هدایت و پرهیزگاری مناسب ترین کلام هستند ، نکته دیگری که از این اثر فهمیده می شود این است که شاید گاهی راوی در نقل روایت از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم دچار اشتباه شود و به گونه ای روایت بالمعنی کند که از ظاهر آن حدیث برداشت غلط شود، لذا ما باید بدانیم که اگراز الفاظ برداشت غلط می شود، این جریان یا ازاین است که راوی درست نقل ننموده است و یا از این است که ذهن ما دقیق نفهمیده است و در هر حال احادیث رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم همه درست و حق می باشند .

تحقیق و بررسی سند :

سند این اثر موقوف صحیح است و در سنن دارمی و مسند احمد و برخ دیگر از کتب حدیثی نیز روایت شده است .

تفاوت های الفاظ اثر:

از آنجایی که این اثرعلاوه از سنن ابن ماجه در سایر کتب شش گانه حدیثی نیامده است لذا تفاوتی در الفاظ آن در این کتب وجود ندارد که ذکر شود .

منابع اثر :

این اثر از میان کتب شش گانه مشهور حدیثی فقط در سنن ابن ماجه روایت شده است . 

شرح و تحقیق سنن ابن ماجه

حدیث ۱۹- (اثرضعیف و منقطع است) حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرِ بْنُ الْخَلَّادِ الْبَاهِلِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا یَحْیَى بْنُ سَعِیدٍ، عَنِ ابْنِ عَجْلَانَ قَالَ: أَنْبَأَنَا عَوْنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ، قَالَ: ‏« ﺇِﺫَﺍ ﺣَﺪَّﺛْﺘُﻜُﻢْ ﻋَﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﻓَﻈُﻨُّﻮﺍ ﺑِﺮَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ، ﺍﻟَّﺬِﻱ ﻫُﻮَ ﺃَﻫْﻨَﺎﻩُ، ﻭَﺃَﻫْﺪَﺍﻩُ، ﻭَﺃَﺗْﻘَﺎﻩُ ‏».

لغات اثر:

‏ﺇِﺫَﺍ ﺣَﺪَّﺛْﺘُﻜُﻢْ ﻋَﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ : چون از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم برایتان حدیث بیان نمایم .

ﻓَﻈُﻨُّﻮﺍ ﺑِﺮَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ : پس به رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم گمان نمایید .

ﺍﻟَّﺬِﻱ ﻫُﻮَ ﺃَﻫْﻨَﺎﻩُ، ﻭَﺃَﻫْﺪَﺍﻩُ، ﻭَﺃَﺗْﻘَﺎﻩُ : همانی که گواراتر، و هدایتگرتر، و پرهیزگارتراست .

ﺗﺮﺟﻤﻪ اثر:

ﻋﺒﺪﺍﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮﺩ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺮﺍﯾﺘﺎﻥ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺍﺯ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺑﯿﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩﻡ ﺷﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻤﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﺒﺮﯾﺪ ﮐﻪ ﺁﻥ ﮔﻮﺍﺭﺍﺗﺮ، ﻭ ﻫﺪﺍﯾﺘﮕﺮ ﺗﺮ ﻭ ﭘﺮﻫﯿﺰﮔﺎﺭﺗﺮ ﺍﺳﺖ.

مسائل اثر:

از آنجایی که این اثر ضعیف است ازآن هیچ حکمی گرفته نمی شود زیرا ازاحادیث و آثار ضعیف احکام و عقائد گرفته نمی شود .

تحقیق و بررسی سند اثر:

سند این اثر«منقطع» است زیرا در میان عون بن عبدالله بن عتبه بن مسعود رحمه الله و در میان عبدالله بن مسعود رضی الله عنه «انقطاع» وجود دارد و در سند این روایت محمد بن عجلان نیزوجود دارد که ایشان از راویان «صدوق» است .

ناگفته نماند که این اثر ضعیف درمسند احمد بن حنبل و سنن دارمی و برخ دیگر ازکتب حدیثی با همین «سند منقطع» روایت شده است.

تفاوت های الفاظ روایت :

ازآنجایی که این اثراز تفردات سنن ابن ماجه می باشد و در هیچ یک از کتب شش گانه دیگرروایت نشده است لذا تفاوتی در الفاظ این اثروجود ندارد تا در اینجا ذکر شود .

منابع اثر :

این اثرفقط در روایت شماره (۱۹) سنن ابن ماجه آمده و در هیچ کتابی از کتب دیگر ششگانه حدیثی نیامده است .

شرح و تحقیق سنن ابن ماجه

حدیث (۱۸) (این حدیث صحیح است) حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ قَالَ: حَدَّثَنَا یَحْیَى بْنُ حَمْزَةَ قَالَ: حَدَّثَنِی بُرْدُ بْنُ سِنَانٍ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ قَبِیصَةَ، عَنْ أَبِیهِ، أَنَّ عُبَادَةَ بْنَ الصَّامِتِ الْأَنْصَارِیَّ النَّقِیبَ، صَاحِبَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: ﻏَﺰَﺍ ﻣَﻊَ ﻣُﻌَﺎﻭِﻳَﺔَ ﺃَﺭْﺽَ ﺍﻟﺮُّﻭﻡِ، ﻓَﻨَﻈَﺮَ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟﻨَّﺎﺱِ ﻭَﻫُﻢْ ﻳَﺘَﺒَﺎﻳَﻌُﻮﻥَ ﻛِﺴَﺮَ ﺍﻟﺬَّﻫَﺐِ ﺑِﺎﻟﺪَّﻧَﺎﻧِﻴﺮِ، ﻭَﻛِﺴَﺮَ ﺍﻟْﻔِﻀَّﺔِ ﺑِﺎﻟﺪَّﺭَﺍﻫِﻢِ، ﻓَﻘَﺎﻝَ : ﻳَﺎ ﺃَﻳُّﻬَﺎ ﺍﻟﻨَّﺎﺱُ، ﺇِﻧَّﻜُﻢْ ﺗَﺄْﻛُﻠُﻮﻥَ ﺍﻟﺮِّﺑَﺎ، ﺳَﻤِﻌْﺖُ ﺭَﺳُﻮﻝَ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﻳَﻘُﻮﻝُ : ‏« ﻻَ ﺗَﺒْﺘَﺎﻋُﻮﺍ ﺍﻟﺬَّﻫَﺐَ ﺑِﺎﻟﺬَّﻫَﺐِ، ﺇِﻻَّ ﻣِﺜْﻼً ﺑِﻤِﺜْﻞٍ، ﻻَ ﺯِﻳَﺎﺩَﺓَ ﺑَﻴْﻨَﻬُﻤَﺎ ﻭَﻻَ ﻧَﻈِﺮَﺓً ‏» ﻓَﻘَﺎﻝَ : ﻟَﻪُ ﻣُﻌَﺎﻭِﻳَﺔُ ﻳَﺎ ﺃَﺑَﺎ ﺍﻟْﻮَﻟِﻴﺪِ، ﻻَ ﺃَﺭَﻯ ﺍﻟﺮِّﺑَﺎ ﻓِﻲ ﻫَﺬَﺍ، ﺇِﻻَّ ﻣَﺎ ﻛَﺎﻥَ ﻣِﻦْ ﻧَﻈِﺮَﺓٍ، ﻓَﻘَﺎﻝَ ﻋُﺒَﺎﺩَﺓُ : ﺃُﺣَﺪِّﺛُﻚَ ﻋَﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ، ﻭَﺗُﺤَﺪِّﺛُﻨِﻲ ﻋَﻦْ ﺭَﺃْﻳِﻚَ ﻟَﺌِﻦْ ﺃَﺧْﺮَﺟَﻨِﻲ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻻَ ﺃُﺳَﺎﻛِﻨُﻚَ ﺑِﺄَﺭْﺽٍ ﻟَﻚَ ﻋَﻠَﻲَّ ﻓِﻴﻬَﺎ ﺇِﻣْﺮَﺓٌ، ﻓَﻠَﻤَّﺎ ﻗَﻔَﻞَ ﻟَﺤِﻖَ ﺑِﺎﻟْﻤَﺪِﻳﻨَﺔِ، ﻓَﻘَﺎﻝَ ﻟَﻪُ ﻋُﻤَﺮُ ﺑْﻦُ ﺍﻟْﺨَﻄَّﺎﺏِ : ﻣَﺎ ﺃَﻗْﺪَﻣَﻚَ ﻳَﺎ ﺃَﺑَﺎ ﺍﻟْﻮَﻟِﻴﺪِ؟ ﻓَﻘَﺺَّ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﺍﻟْﻘِﺼَّﺔَ، ﻭَﻣَﺎ ﻗَﺎﻝَ ﻣِﻦْ ﻣُﺴَﺎﻛَﻨَﺘِﻪِ، ﻓَﻘَﺎﻝَ : ﺍﺭْﺟِﻊْ ﻳَﺎ ﺃَﺑَﺎ ﺍﻟْﻮَﻟِﻴﺪِ ﺇِﻟَﻰ ﺃَﺭْﺿِﻚَ، ﻓَﻘَﺒَﺢَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﺃَﺭْﺿًﺎ ﻟَﺴْﺖَ ﻓِﻴﻬَﺎ ﻭَﺃَﻣْﺜَﺎﻟُﻚَ، ﻭَﻛَﺘَﺐَ ﺇِﻟَﻰ ﻣُﻌَﺎﻭِﻳَﺔَ : ﻻَ ﺇِﻣْﺮَﺓَ ﻟَﻚَ ﻋَﻠَﻴْﻪِ، ﻭَﺍﺣْﻤِﻞِ ﺍﻟﻨَّﺎﺱَ ﻋَﻠَﻰ ﻣَﺎ ﻗَﺎﻝَ، ﻓَﺈِﻧَّﻪُ ﻫُﻮَ ﺍﻷَﻣْﺮ .

لغات حدیث :

الْأَنْصَارِیَّ : به صحابی اهل مدینه انصاری گویند .

النَّقِیبَ : نماینده .

 صَاحِبَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ :

ﻏَﺰَﺍ ﻣَﻊَ ﻣُﻌَﺎﻭِﻳَﺔَ : با معاویه به جهاد رفت .

ﺃَﺭْﺽَ ﺍﻟﺮُّﻭﻡِ : سر زمین روم . سرزمین ایتالیا .

ﻓَﻨَﻈَﺮَ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟﻨَّﺎﺱِ : پس بسوی مردم نگاه کرد، پس به مردم نگاه نمود، پس مردم را دید .

ﻭَﻫُﻢْ ﻳَﺘَﺒَﺎﻳَﻌُﻮﻥَ: و در حالی که آنها معامله می نمودند ، و در حالی که آنها خرید و فروش می کردند .

ﻛِﺴَﺮَ ﺍﻟﺬَّﻫَﺐِ ﺑِﺎﻟﺪَّﻧَﺎﻧِﻴﺮِ : تکه های طلارا با سکه ها طلا، قطعه های طلائی با سکه های طلائی .

ﻭَﻛِﺴَﺮَ ﺍﻟْﻔِﻀَّﺔِ ﺑِﺎﻟﺪَّﺭَﺍﻫِﻢِ : و تکه های نقره ای با سکه های نقره ای ، قطعه های نقره ای با سکه های نقره ای .

ﻳَﺎ ﺃَﻳُّﻬَﺎ ﺍﻟﻨَّﺎﺱُ : آهای مردم ، ای مردم .

ﺇِﻧَّﻜُﻢْ ﺗَﺄْﻛُﻠُﻮﻥَ ﺍﻟﺮِّﺑَﺎ : همانا شما سود می خورید .

ﻻَ ﺗَﺒْﺘَﺎﻋُﻮﺍ ﺍﻟﺬَّﻫَﺐَ ﺑِﺎﻟﺬَّﻫَﺐِ : طلا را با طلا معامله نکنید .

ﺇِﻻَّ ﻣِﺜْﻼً ﺑِﻤِﺜْﻞٍ : مگر اینکه برابرباشند.

ﻻَ ﺯِﻳَﺎﺩَﺓَ ﺑَﻴْﻨَﻬُﻤَﺎ : در میان آن دو اضافی نباشد .

ﻭَﻻَ ﻧَﻈِﺮَﺓً :  و نه مهلتی ، و نه نسیه ای .

ﻳَﺎ ﺃَﺑَﺎ ﺍﻟْﻮَﻟِﻴﺪِ : ای ابوولید ، (ابولید کنیه عباده بن صامت رضی الله عنه می باشد) .

ﻻَ ﺃَﺭَﻯ ﺍﻟﺮِّﺑَﺎ ﻓِﻲ ﻫَﺬَﺍ : در این سودی نمی بینم ، در این ربائی نمی بینم .

ﺇِﻻَّ ﻣَﺎ ﻛَﺎﻥَ ﻣِﻦْ ﻧَﻈِﺮَﺓٍ : مگرآنچه از آن با مهلت باشد، مگرآنچه ازآن نسیه باشد .

ﺃُﺣَﺪِّﺛُﻚَ ﻋَﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ : من از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم برایت حدیث بیان می کنم .

ﺗُﺤَﺪِّﺛُﻨِﻲ ﻋَﻦْ ﺭَﺃْﻳِﻚَ : تو از نظر شخصی خود برایم حرف می زنی .

ﻟَﺌِﻦْ ﺃَﺧْﺮَﺟَﻨِﻲ ﺍﻟﻠَّﻪُ : اگر الله مرا بیرون نمود .

ﻻَ ﺃُﺳَﺎﻛِﻨُﻚَ ﺑِﺄَﺭْﺽٍ ﻟَﻚَ ﻋَﻠَﻲَّ ﻓِﻴﻬَﺎ ﺇِﻣْﺮَﺓٌ : با تو در زمین سکونت نخواهم نمود که در آن تو بر من امیری داشته باشی .

ﻓَﻠَﻤَّﺎ ﻗَﻔَﻞَ : و چون بازگشت .

ﻟَﺤِﻖَ ﺑِﺎﻟْﻤَﺪِﻳﻨَﺔِ : به مدینه ملحق شد، به مدینه بازگشت، به مدینه رفت.

ﻣَﺎ ﺃَﻗْﺪَﻣَﻚَ ﻳَﺎ ﺃَﺑَﺎ ﺍﻟْﻮَﻟِﻴﺪِ؟ : چه چیز باعث آمدن تو شد ای ابوولید .

ﻓَﻘَﺺَّ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﺍﻟْﻘِﺼَّﺔَ : داستان را براو بیان کرد، جریان را برایش تعریف نمود.

ﻭَﻣَﺎ ﻗَﺎﻝَ ﻣِﻦْ ﻣُﺴَﺎﻛَﻨَﺘِﻪِ : و آنچه از هم نشینی خود گفته بود، آنچه از هم سکونتی خودش گفته بود .

ﺇِﻟَﻰ ﺃَﺭْﺿِﻚَ : به سوی زمینت ، به سرزمینت .

ﻓَﻘَﺒَﺢَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﺃَﺭْﺿًﺎ ﻟَﺴْﺖَ ﻓِﻴﻬَﺎ ﻭَﺃَﻣْﺜَﺎﻟُﻚَ : الله زشت گرداند زمینی که تو و امثال تو در آن نیست ، الله زشت گرداند سرزمینی که تو وامثال تو درآن نباشد.

ﻭَﻛَﺘَﺐَ ﺇِﻟَﻰ ﻣُﻌَﺎﻭِﻳَﺔَ : و به معاویه نوشت .

ﻻَ ﺇِﻣْﺮَﺓَ ﻟَﻚَ ﻋَﻠَﻴْﻪِ : توبراو امیری نداری ، تورئیس و امیراو نیستی .

ﻭَﺍﺣْﻤِﻞِ ﺍﻟﻨَّﺎﺱَ ﻋَﻠَﻰ ﻣَﺎ ﻗَﺎﻝَ : مردم را وادار کن برآنچه گفته است .

ﻓَﺈِﻧَّﻪُ ﻫُﻮَ ﺍﻷَﻣْﺮ: همانا دستور همان است ، همانا حکم همان است .

ﺗﺮﺟﻤﻪ حدیث :

ﻗﺒﯿﺼﻪ ﺭﺣﻤﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﻋﺒﺎﺩﻩ ﺑﻦ ﺻﺎﻣﺖ ﺍﻧﺼﺎﺭﯼ ﺭﺿﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺐ ﻋﻘﺒﻪ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻧﺼﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻌﺎﻭﯾﻪ ‏( ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ‏) ﺑﺴﺮﺯﻣﯿﻦ ﺭﻭﻡ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﺩ ﺭﻓﺘﻨﺪ، ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺩﯾﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﮑﻪ ﻫﺎﯼ ﻃﻼﯾﯽ ﺑﺎ ﺑﺎ ﺳﮑﻪ ﻫﺎﯼ ﻃﻼﯾﯽ ﻭ ﺗﮑﻪ ﻫﺎﯼ ﻧﻘﺮﻩ ﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﮑﻪ ﻫﺎﯼ ﻧﻘﺮﻩ ﺍﯼ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ، ﺍﯾﺸﺎﻥ ﮔﻔﺘﻨﺪ : ﺁﻫﺎﯼ ﻣﺮﺩﻡ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺭﺑﺎ ﻣﯽ ﺧﻮﺭﯾﺪ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺭﺳﻮ ﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺷﻨﯿﺪﻡ ﮐﻪ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ : ﻃﻼ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻃﻼ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﮑﻨﯿﺪ ﻣﮕﺮ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻭﺯﻥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﯼ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻧﻪ هم ﻣﻬﻠﺘﯽ (در بین آنها باشد) . ﻣﻌﺎﻭﯾﻪ (رضی الله عنه) ﺑﻪ ﺍﻭ ﮔﻔﺖ : ﺍﯼ ﺍﺑﻮ ﺍﻟﻮﻟﯿﺪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺭﺑﺎﯼ ﻧﻤﯽ ﺑﯿﻨﻢ ﻣﮕﺮ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﻧﺴﯿﻪ ﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ‏( ﻋﺒﺎﺩﻩ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ‏) ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﻣﻦ ﺍﺯ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺑﺮﺍﯾﺖ ﺣﺪﯾﺚ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﻭ ﺗﻮ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﺩﺕ ﺭﺍ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ ، ﺍﮔﺮ ﺍﻟﻠﻪ ﻣﺮﺍ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺳﺮ ﺯﻣﯿﻦ ﺑﯿﺮﻭﻥ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺩﯾﮕﺮ ﺩﺭﺳﺮ ﺯﻣﯿﻨﯽ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻧﺨﻮﺍﻫﻢ ﻧﻤﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺗﻮ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺍﻣﯿﺮ ﺑﺎﺷﯽ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﺩ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺁﻣﺪ ﻋﻤﺮﺑﻦ ﺧﻄﺎﺏ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﺑﻪ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﮔﻔﺖ : ﭼﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﺁﻣﺪﻥ ﺗﻮ ﺷﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺑﻮﺍﻟﻮﻟﯿﺪ؟ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻣﻌﺎﻭﯾﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺑﯿﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺳﻮﮔﻨﺪﯼ ﮐﻪ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺩﺭ ﺳﺮ ﺯﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻭﯾﻪ ﺍﻣﯿﺮ ﺁﻥ ﺑﺎﺷﺪ، ﻋﻤﺮﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﺑﺎﺯ ﮔﺮﺩ ﺑﻪ ﺳﺮﺯﻣﯿﻨﺖ ﺍﯼ ﺍﺑﻮﺍﻟﻮﻟﯿﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺯﺷﺖ ﮔﺮﺩﺍﻧﺪ ﺯﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺗﻮ ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺗﻮ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻭﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﯾﻪ ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺣﻖ ﺍﻣﯿﺮﯼ ﺑﺮ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﯼ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﻩ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻋﺒﺎﺩﻩ (رضی الله عنه) ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺯﯾﺮﺍ ﺩﺳﺘﻮﺭ(ﺷﺮﻋﯽ) ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ.

مسائل حدیث :

از حدیث زیر مسائل زیربرگرفته واستنباط می شود :

۱ - معامله تک ها و قطعه های طلائی که وزن آنها مشخص و معین نیست با سکه های طلائی که وزن آنها مشخص است حرام و ربا است.

۲ - معامله قطعه ها وتک های نقره ای که وزن آنها مشخص و معین نیست با سکه های نقره ای که وزن آنها مشخص است ربا و حرام است.

۳ - در معامله طلا با طلا و یا نقره با نقره باید دوشرط یافت شود ورنه سود و ربا است ، یک اینکه از نظر وزنی با یکدیگربرابر باشند و دیگری اینکه هر دو نقد باشند و بصورت نسیه ای نباشند .

۴- افراد آگاه باید افرادی که بنا بر جهل ازاحکام اسلامی ، معاملات خلاف شرع وربوی انجام می دهند را آگاه سازند .

۵ - صحابه رضی الله عنهم عادتشان براین بود که اگر کسی با حدیثی مخالفت می کرد شدیدا ناراحت می شدند .

۶ - صحابه رضی الله عنهم هر کار خلاف شرعی را که می دیدند آن را انکار نموده و به وظیفه شرعی نهی از منکر عمل می نمودند.

۷ - اجتهاد شخصی صحابه رضی الله عنهم و یا هر عالم دیگری اگر خلاف نصوص قرآن و سنّت صحیح باشد اعتباری ندارد.

تحقیق و بررسی سند :

در سند این روایت جناب هشام بن عمار دمشقی رحمه الله وجود دارد ایشان راوی «صدوق» بود که در پیری «تلقین» پذیر گشته است، همان گونه که در سند این حدیث جناب برد بن سنان رحمه الله وجود دارد که ایشان «صدوق» و متهم به قدریه بودن هستند وهمچنین اسحاق بن قبیصه رحمه الله وجود دارد که ایشان نیز«صدوق» است ، همان گونه که در میان قبیصه بن ذؤیب رحمه الله و عباده بن صامت رضی الله عنه «انقطاع» وجود دارد، لذا این حدیث از نظر سندی ضعیف است ولی از نظرمتنی این روایت صحیح است زیرا همین متن با اندک تفاوتی در صحیح مسلم حدیث شماره (۱۵۸۷) و به صورت مختصرتری دربرخ دیگری ازکتب حدیثی با سندهای صحیح روایت شده است .

تفاوت های الفاظ روایت :

۱ - در روایت (۱۵۸۷) صحیح مسلم این گونه آمده است : عَنْ أَبِی قِلَابَةَ، قَالَ: کُنْتُ بِالشَّامِ فِی حَلْقَةٍ فِیهَا مُسْلِمُ بْنُ یَسَارٍ، فَجَاءَ أَبُو الْأَشْعَثِ، قَالَ: قَالُوا: أَبُو الْأَشْعَثِ، أَبُو الْأَشْعَثِ، فَجَلَسَ، فَقُلْتُ لَهُ: حَدِّثْ أَخَانَا حَدِیثَ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ، قَالَ: نَعَمْ، غَزَوْنَا غَزَاةً وَعَلَى النَّاسِ مُعَاوِیَةُ، فَغَنِمْنَا غَنَائِمَ کَثِیرَةً، فَکَانَ فِیمَا غَنِمْنَا آنِیَةٌ مِنْ فِضَّةٍ، فَأَمَرَ مُعَاوِیَةُ رَجُلًا أَنْ یَبِیعَهَا فِی أَعْطِیَاتِ النَّاسِ، فَتَسَارَعَ النَّاسُ فِی ذَلِکَ، فَبَلَغَ عُبَادَةَ بْنَ الصَّامِتِ، فَقَامَ، فَقَالَ: إِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «یَنْهَى عَنْ بَیْعِ الذَّهَبِ بِالذَّهَبِ، وَالْفِضَّةِ بِالْفِضَّةِ، وَالْبُرِّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِیرِ بِالشَّعِیرِ، وَالتَّمْرِ بِالتَّمْرِ، وَالْمِلْحِ بِالْمِلْحِ، إِلَّا سَوَاءً بِسَوَاءٍ، عَیْنًا بِعَیْنٍ، فَمَنْ زَادَ، أَوِ ازْدَادَ، فَقَدْ أَرْبَى»، فَرَدَّ النَّاسُ مَا أَخَذُوا، فَبَلَغَ ذَلِکَ مُعَاوِیَةَ فَقَامَ خَطِیبًا، فَقَالَ: أَلَا مَا بَالُ رِجَالٍ یَتَحَدَّثُونَ عَنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَحَادِیثَ قَدْ کُنَّا نَشْهَدُهُ وَنَصْحَبُهُ فَلَمْ نَسْمَعْهَا مِنْهُ، فَقَامَ عُبَادَةُ بْنُ الصَّامِتِ فَأَعَادَ الْقِصَّةَ، ثُمَّ قَالَ: " لَنُحَدِّثَنَّ بِمَا سَمِعْنَا مِنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، وَإِنْ کَرِهَ مُعَاوِیَةُ - أَوْ قَالَ: وَإِنْ رَغِمَ - مَا أُبَالِی أَنْ لَا أَصْحَبَهُ فِی جُنْدِهِ لَیْلَةً سَوْدَاءَ ".

ترجمه : ابوقلابه رحمه الله فرمودند : من در شام درجمعی که در میان آنها مسلم بن یسار بودند (نشسته) بودم که ابوالأشعث آمدند (ابوقلابه) می گوید : (افراد حاضر درآنجا) گفتند : ابوالأشعث ،(آمد) ابوالأشعث (آمد، ایشان آمد و) نشست ، من گفتم به برادرما حدیث عباده بن صامت (رضی الله عنه) بیان نما ، (ایشان) فرمودند : بله ، ما به جنگی رفتیم و(امیر) مردم (در آن جنگ) معاویه (رضی الله عنه) بودند، ما غنائم زیادی را به دست آوردیم، درغنائمی که ما به دست آوردیم ظرفی از نقره بود، معاویه به مردی دستور داد تا آن را با وسائل مردم معامله کند ، مردم در خرید آن عجله نموده و با سرعت آمدند، (این خبر) به عباده بن صامت (رضی الله عنه) رسید، ایشان بلند شده و سپس فرمودند : همانا من شنیدم که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم از معامله طلا با طلا ونقره با نقره ، و گندم با گندم ، و جو با جو، و خرما با خرما، ونمک با نمک بجز اینکه جنس در مقابل جنس برابرو ( وهم وزن) باشند ممانعت می نمودند، پس هرکس اضافه داد و یا درخواست اضافه تر نمود او قطعا ربا کاری نموده است، مردم (با شنیدن این حدیث از عباده) هرآنچه که (خریده و) گرفته بودند (به صاحبانشان) باز گرداندند، سپس معاویه (رضی الله عنه) برای سخنرانی بلند شده و گفتند : آگاه باشید که چه شده مردانی از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم احادیثی را بیان می کنند و در حالی که (ما در مجالس ایشان) حاضر بودیم وهمراه ایشان بودیم (ولی) چنین چیزهائی را از ایشان نشنیده ایم، سپس عباده بن صامت (رضی الله عنه) بلنده شده حدیثی که گفته بودند دوباره بیان نمودند و سپس فرمودند : قطعا ما آنچه ازرسول الله صلی الله علیه وآله وسلم شنیده ایم بیان می کنیم و گرچه معاویه آن را ناپسند بدارد (و یا اینکه گفت خلاف میلش باشد) و من پروائی نمی کنم که درلشکرش شب سیاهی را همراهیش نکنم .

۲ -  در تکرارروایت (۱۵۸۷) صحیح مسلم این گونه آمده است : عَنْ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ، وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِیرُ بِالشَّعِیرِ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ، وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ، مِثْلًا بِمِثْلٍ، سَوَاءً بِسَوَاءٍ، یَدًا بِیَدٍ، فَإِذَا اخْتَلَفَتْ هَذِهِ الْأَصْنَافُ، فَبِیعُوا کَیْفَ شِئْتُمْ، إِذَا کَانَ یَدًا بِیَدٍ».

ترجمه : عباده بن صامت رضی الله عنه فرمودند : رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : طلا با طلا ، و نقره با نقره، و گندم با گندم ، و جو با جو، و خرما با خرما ، و نمک با نمک (بصورت) همانند و برابر (ونقدی) و دست به دست (معامله شود) و چون این انواع با هم بصورت مختلف و متفاوت بودند آنگاه هرگونه که می خواهید (از نظر اضافه و کمی) معامله کنید بشرطی اینکه (معامله) دست به دست و نقدی باشد .

۳ - درروایت (۴۵۶۱) سنن نسائی و روایت (۴۵۶۰) سنن نسائی بصورت مختصرتر ودر روایت (۴۵۶۲) سنن نسائی بصورت مفصل تراین گونه آمده است : عَنْ مُسْلِم بْنُ یَسَارٍ، وَعَبْد اللَّهِ بْنُ عُبَیْدٍ قَالَا: جَمَعَ الْمَنْزِلُ بَیْنَ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ وَبَیْنَ مُعَاوِیَةَ، فَقَالَ عُبَادَةُ: " نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَنْ نَبِیعَ الذَّهَبَ بِالذَّهَبِ، وَالْوَرِقَ بِالْوَرِقِ، وَالْبُرَّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِیرَ بِالشَّعِیرِ، وَالتَّمْرَ بِالتَّمْرِ وَالْمِلْحَ بِالْمِلْحِ، إِلَّا سَوَاءً بِسَوَاءٍ مِثْلًا بِمِثْلٍ، مَنْ زَادَ أَوِ ازْدَادَ فَقَدْ أَرْبَى وَأَمَرَنَا أَنْ نَبِیعَ الذَّهَبَ بِالْوَرِقِ، وَالْوَرِقَ بِالذَّهَبِ، وَالْبُرَّ بِالشَّعِیرِ، وَالشَّعِیرَ بِالْبُرِّ، یَدًا بِیَدٍ کَیْفَ شِئْنَا "، فَبَلَغَ هَذَا الْحَدِیثُ مُعَاوِیَةَ فَقَامَ فَقَالَ: مَا بَالُ رِجَالٍ یُحَدِّثُونَ أَحَادِیثَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَدْ صَحِبْنَاهُ، وَلَمْ نَسْمَعْهُ مِنْهُ، فَبَلَغَ ذَلِکَ عُبَادَةَ بْنَ الصَّامِتِ فَقَامَ فَأَعَادَ الْحَدِیثَ، فَقَالَ: «لَنُحَدِّثَنَّ بِمَا سَمِعْنَاهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، وَإِنْ رَغِمَ مُعَاوِیَةُ».

ترجمه : مسلم بن یسار و عبدالله بن عبید (رحمهما الله ) فرمودند : عباده بن صامت و معاویه (رضی الله عنهما) در یک جا با هم بودند که عباده (رضی الله عنه) فرمودند: رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم (ما را) ممانعت نمودند از اینکه طلا با طلا ، و نقره با نقره، وگندم با گندم ،وجوباجو، و خرما با خرما، و نمک با نمک ،معامله نمائیم مگر این که برابرو هم وزن باشند، (ورسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند) هرکس اضاف داد و یا درخواست اضافه کرد او قطعا ربا کاری نموده است و(رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم) به ما دستور دادند که طلا با نقره، و نقره با طلا، و گندم با جو، و جوبا گندم بشرط (نقدی و) دست به دست (از نظراضافه و کمی) هر گونه که بخواهیم (معامله نمائیم)، (روای می گوید) چون این حدیث به معاویه (رضی الله عنه) رسید او (برای سخنرانی) بلند شده و گفت : چه شده مردانی را که احادیثی را از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بیان می کنند (و در حالی که) ما هم همراه ایشان بودیم وما آنها را از ایشان نشنیده ایم ، و چون این (حرف معاویه رضی الله عنه) به عباده بن صامت (رضی الله عنه) رسید او بلنده شده و دوباره آن حدیث را بیان نمود و سپس گفت : قطعا ما آنچه را از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم شنیده ایم بیان خواهیم نمود و گرچه برخلاف میل معاویه هم باشد .

۴ - در روایت (۴۵۶۳) سنن نسائی این گونه آمده است : عَنْ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ، وَکَانَ بَدْرِیًّا، - وَکَانَ بَایَعَ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَنْ لَا یَخَافَ فِی اللَّهِ لَوْمَةَ لَائِمٍ -، أَنَّ عُبَادَةَ قَامَ خَطِیبًا فَقَالَ: «أَیُّهَا النَّاسُ، إِنَّکُمْ قَدْ أَحْدَثْتُمْ بُیُوعًا لَا أَدْرِی مَا هِیَ، أَلَا إِنَّ الذَّهَبَ بِالذَّهَبِ، وَزْنًا بِوَزْنٍ تِبْرُهَا وَعَیْنُهَا، وَإِنَّ الْفِضَّةَ بِالْفِضَّةِ، وَزْنًا بِوَزْنٍ تِبْرُهَا وَعَیْنُهَا، وَلَا بَأْسَ بِبَیْعِ الْفِضَّةِ بِالذَّهَبِ یَدًا بِیَدٍ، وَالْفِضَّةُ أَکْثَرُهُمَا، وَلَا تَصْلُحُ النَّسِیئَةُ أَلَا إِنَّ الْبُرَّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِیرَ بِالشَّعِیرِ مُدْیًا بِمُدْیٍ، وَلَا بَأْسَ بِبَیْعِ الشَّعِیرِ بِالْحِنْطَةِ یَدًا بِیَدٍ، وَالشَّعِیرُ أَکْثَرُهُمَا، وَلَا یَصْلُحُ نَسِیئَةً، أَلَا وَإِنَّ التَّمْرَ بِالتَّمْرِ مُدْیًا بِمُدْیٍ حَتَّى ذَکَرَ الْمِلْحَ مُدًّا بِمُدٍّ، فَمَنْ زَادَ أَوِ اسْتَزَادَ فَقَدْ أَرْبَى».

ترجمه : عباده بن صامت رضی الله عنه که یک بدری بوده و با پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم بیعت نموده بودند که درباره الله ازملامت ملامتگری نترسند برای سخنرانی بلند شده و فرمودند : ای مردم همان شما معاملاتی را ایجاد نموده اید که من نمی دانم چه هستند (ولی) آگاه باشید که (من از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم شنیده ام که ایشان فرمودند) همانا (درمعامله) طلا با طلا (باید) از نظر وزنی تکه آن و سکه آن (برابرو)  هم وزن باشند، وهمانا (درمعامله) نقره با نقره (باید) از نظر وزنی تکه آن و سکه آن (برابرو)  هم وزن باشند، و(درمعامله) نقره با طلا (بشرطی که ) دست به دست (و نقدی) باشد و در حالی که نقره از طلا بیشتر است ایرادی ندارد ولی به صورت نسیه ای مجاز نمی باشد، و آگاه باشید (در معامله ) گندم با گندم و جو با جو(باید) یک مد (۵۴۴ گرم) در مقابله یک مد (برابر و هم وزن) باشد، ودرمعامله جو با گندم بصورت (نقدی و) دست به دست و در حالی که جواز گندم بیشترباشد ایرادی ندارد ، ولی (این معامله) بصورت نسیه ای مجاز نمی باشد، آگاه باشید همانا (در معامله) خرما با خرما (باید) یک مد در مقابل یک مد (هم وزن و برابر) باشد ، تا اینکه (معامله) نمک را بیان نمودند (که زمانی با نمک دیگر معامله می شود، باید) یک مد در مقابل مد دیگر باشد ، پس هر کس اضافه داد و یا درخواست اضافه نمود او قطعا رباکاری نموده است .

۵ - در روایت (۴۵۶۴) سنن نسائی این گونه آمده است : عَنْ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ تِبْرُهُ وَعَیْنُهُ وَزْنًا بِوَزْنٍ، وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ تِبْرُهُ وَعَیْنُهُ وَزْنًا بِوَزْنٍ، وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِیرُ بِالشَّعِیرِ، سَوَاءً بِسَوَاءٍ مِثْلًا بِمِثْلٍ، فَمَنْ زَادَ أَوِ ازْدَادَ فَقَدْ أَرْبَى» .

ترجمه : عباده بن صامت رضی الله عنه فرمودند : رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : (در معامله) طلا با طلا ، تکه اش و سکه اش (باید) هم وزن (و برابر) باشند، و (در معامله) نقره با نقره، تکه اش و سکه اش (باید) هم وزن (و برابر) باشند ، و(در معامله) نمک با نمک ، و خرما با خرما ، و گندم با گندم ، و جو با جو ، (نیز باید بصورت) برابر وهمانند باشند، پس هرکس اضافه داد و یا درخواست اضافه نمود او قطعا ربا کاری نموده است .

۶ - در روایت (۴۵۶۶) سنن نسائی این گونه آمده است : عَنْ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ: «الذَّهَبُ الْکِفَّةُ بِالْکِفَّةِ»فَقَالَ مُعَاوِیَةُ: «إِنَّ هَذَا لَا یَقُولُ شَیْئًا»، قَالَ عُبَادَةُ: «إِنِّی وَاللَّهِ مَا أُبَالِی أَنْ لَا أَکُونَ بِأَرْضٍ یَکُونُ بِهَا مُعَاوِیَةُ، إِنِّی أَشْهَدُ أَنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ ذَلِکَ».

ترجمه : عباده بن صامت رضی الله عنه فرمودند : من از رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم شنیدم که می فرمایند : (در معامله) طلا(با طلا، باید) یک پرله (ترازوی) با پرله (دیگرآن برابر باشد)، معاویه رضی الله عنه فرمودند : همانا این (فرد) چیزی را نمی گوید (و چیزی را نمی داند) ، عباده رضی الله عنه فرمودند : همانا من سوگند به الله پروائی ندارم که در سرزمینی نباشم که در آن معاویه می باشد ، همانا من گواهی می دهم که من از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم شنیدم که این گونه می فرمایند .

۷ - در سنن ترمذی روایت (۱۲۴۰) این گونه آمده است : عَنْ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَالفِضَّةُ بِالفِضَّةِ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَالبُرُّ بِالبُرِّ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَالمِلْحُ بِالمِلْحِ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَالشَّعِیرُ بِالشَّعِیرِ مِثْلًا بِمِثْلٍ، فَمَنْ زَادَ أَوْ ازْدَادَ فَقَدْ أَرْبَى، بِیعُوا الذَّهَبَ بِالفِضَّةِ کَیْفَ شِئْتُمْ یَدًا بِیَدٍ، وَبِیعُوا البُرَّ بِالتَّمْرِ کَیْفَ شِئْتُمْ یَدًا بِیَدٍ، وَبِیعُوا الشَّعِیرَ بِالتَّمْرِ کَیْفَ شِئْتُمْ یَدًا بِیَدٍ».

ترجمه : عباده بن صامت رضی الله عنه فرمودند : پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : طلا با طلا ، (در معامله باید برابرو) هم وزن باشند، و نقره با نقره،(در معامله باید برابرو) هم وزن باشند، و خرما با خرما ، (در معامله باید برابرو) هم وزن باشند، و گندم با گندم ، (در معامله باید برابرو) هم وزن باشند ، و نمک با نمک (در معامله باید برابرو) هم وزن باشند، و جو با جو(در معامله باید برابرو) هم وزن باشند ، پس هرکس (در این معاملات) اضافه کرد و یا در خواست اضافه نمود او قطعا ربا کاری نموده است ، طلا با نقره (بشرط) دست به دست (ونقدی) بودن آنها هرگونه که می خواهید (از اضافه و کمی) معامله کنید، وگندم با خرما (بشرط ) دست به دست (ونقدی) بودن آنها هرگونه که می خواهید (از اضافه و کمی) معامله کنید، و جو با خرما (بشرط) دست به دست (ونقدی) بودن آنها هرگونه که می خواهید (از اضافه و کمی) معامله کنید.

۸ - در روایت (۳۳۴۹) سنن ابی داود این گونه آمده است : عَنْ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ تِبْرُهَا وَعَیْنُهَا، وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ تِبْرُهَا وَعَیْنُهَا، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ مُدْیٌ بِمُدْیٍ، وَالشَّعِیرُ بِالشَّعِیرِ مُدْیٌ بِمُدْیٍ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ مُدْیٌ بِمُدْیٍ، وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ مُدْیٌ بِمُدْیٍ، فَمَنْ زَادَ أَوِ ازْدَادَ فَقَدْ أَرْبَى، وَلَا بَأْسَ بِبَیْعِ الذَّهَبِ، بِالْفِضَّةِ وَالْفِضَّةُ أَکْثَرُهُمَا یَدًا بِیَدٍ، وَأَمَّا نَسِیئَةً فَلَا، وَلَا بَأْسَ بِبَیْعِ الْبُرِّ بِالشَّعِیرِ، وَالشَّعِیرُ أَکْثَرُهُمَا یَدًا بِیَدٍ، وَأَمَّا نَسِیئَةً فَلَا».

ترجمه : عباده بن صامت رضی الله عنه فرمودند : رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : (در معامله) طلا با طلا ، تکه اش و سکه اش (باید هم وزن و برابرباشد)، و (در معامله) نقره با نقره، تکه اش و سکه اش (بایدهم وزن و برابرباشند) ، و (در معامله) گندم با گندم، یک مد (۵۴۴گرم) با مد دیگر(باید معامله شود) ، و (در معامله) جو با جو، یک مد با مد دیگر(باید معامله شود) ، و (در معامله) خرما با خرما، یک مد  با مد دیگر(باید معامله شود) ، و (در معامله) نمک با نمک، یک مد با مد دیگر(باید معامله شود) ، پس هرکس (در این معاملات) اضافه نمود و یا درخواست اضافی نمود او قطعا رباکاری نموده است، ومعامله طلا با نقره و در حالی که نقره از طلا بیشتر است بشرطی که دست به دست و نقدی باشد اشکالی ندارد و اما بصورت نسیه (این معامله را نجام دادن) جایزنیست ، ومعامله گندم با جو ودر حالی که جو از گندم بیشتر است بشرطی که دست به دست و نقدی باشد اشکالی ندارد و اما بصورت نسیه (این معامله را نجام دادن) جایزنیست .

نکته توضیحی : مد در زمان رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم یک پیمانه بوده که یک چهارم یک صاع بوده است و وزن آن به اصطلاح امروزه پانصد و چهل و چهارگرم می باشد، همان گونه که هر صاع به اصطلاح امروز دو کیلو و یکصد و هفتاد و شش گرم می باشد .

۹ - در روایت (۲۲۵۴) سنن ابن ماجه این گونه آمده است : قَالَ مُسْلِم بْن یَسَارٍ، وَعَبْد اللَّهِ بْن عُبَیْدٍ : جَمَعَ الْمَنْزِلُ بَیْنَ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ، وَمُعَاوِیَةَ، إِمَّا فِی کَنِیسَةٍ وَإِمَّا فِی بِیعَةٍ، فَحَدَّثَهُمْ عُبَادَةُ بْنُ الصَّامِتِ، فَقَالَ: " نَهَانَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ عَنْ بَیْعِ الْوَرِقِ بِالْوَرِقِ، وَالذَّهَبِ بِالذَّهَبِ، وَالْبُرِّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِیرِ بِالشَّعِیرِ، وَالتَّمْرِ بِالتَّمْرِ وَالْمِلْحِ بِالْمِلْحِ، وَأَمَرَنَا أَنْ نَبِیعَ الْبُرَّ بِالشَّعِیرِ، وَالشَّعِیرَ بِالْبُرِّ، یَدًا بِیَدٍ، کَیْفَ شِئْنَا ".

ترجمه : مسلم بن یسار و عبدالله بن عبید (رحمهما الله) فرمودند : عباده بن صامت و معاویه (رضی الله عنهما) در یک جا جمع بودند یا در کلیسای نصاری و یا در معبد یهودی ها (بودند) که عباده بن صامت رضی الله عنهم برای آنان حدیث بیان نمود و گفت : رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم ما را از معامله نقره با نقره ، وطلا با طلا ، و گندم با گندم ، و جو با جو، و خرما با خرما ، و نمک با نمک (بصورت اضافه و کمی و نسیه ای) ممانعت نموده اند، و به ما دستور دادند تا گندم را با جو و جو را با گندم بشرطی که دست به دست و نقدی باشد به هر گونه (از اضافی و کمی که) می خواهیم معامله کنیم .

منابع حدیث :

این حدیث ازکتب شش گانه مشهور حدیثی در کتب زیرآمده است :

۱ - صحیح مسلم ، حدیث (۱۵۸۷) و تکرارش .

۲ - سنن نسائی ، حدیث (۴۵۶۰) تا (۴۵۶۶).

۳ - سنن ترمذی ، حدیث (۱۲۴۰) .

۴ - سنن ابی داود، حدیث (۳۳۴۹).

۵ - سنن ابن ماجه ، حدیث (۱۸) و(۲۲۵۴).

شرح و تحقیق سنن ابن ماجه

حدیث ۱۷ - (این حدیث صحیح است) حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ ثَابِتٍ الْجَحْدَرِیُّ، وَأَبُو عَمْرٍو حَفْصُ بْنُ عَمْرٍو، قَالَا: حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ الثَّقَفِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَیُّوبُ، عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ،ﻋَﻦْ ﻋَﺒْﺪِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺑْﻦِ ﻣُﻐَﻔَّﻞٍ، ﺃَﻧَّﻪُ ﻛَﺎﻥَ ﺟَﺎﻟِﺴًﺎ ﺇِﻟَﻰ ﺟَﻨْﺒِﻪِ ﺍﺑْﻦُ ﺃَﺥٍ ﻟَﻪُ، ﻓَﺨَﺬَﻑَ، ﻓَﻨَﻬَﺎﻩُ، ﻭَﻗَﺎﻝَ : ﺇِﻥَّ ﺭَﺳُﻮﻝَ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﻧَﻬَﻰ ﻋَﻨْﻬَﺎ ﻭَﻗَﺎﻝَ : ‏« ﺇِﻧَّﻬَﺎ ﻻَ ﺗَﺼِﻴﺪُ ﺻَﻴْﺪًﺍ، ﻭَﻻَ ﺗَﻨْﻜِﻲ ﻋَﺪُﻭًّﺍ، ﻭَﺇِﻧَّﻬَﺎ ﺗَﻜْﺴِﺮُ ﺍﻟﺴِّﻦَّ، ﻭَﺗَﻔْﻘَﺄُ ﺍﻟْﻌَﻴْﻦَ ‏» ﻗَﺎﻝَ : ﻓَﻌَﺎﺩَ ﺍﺑْﻦُ ﺃَﺧِﻴﻪِ ﻳﺨﺬﻑَ ﻓَﻘَﺎﻝَ : ﺃُﺣَﺪِّﺛُﻚَ ﺃَﻥَّ ﺭَﺳُﻮﻝَ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﻧَﻬَﻰ ﻋَﻨْﻬَﺎ، ﺛُﻢَّ ﻋُﺪْﺕَ ﺗَﺨْﺬِﻑُ، ﻻَ ﺃُﻛَﻠِّﻤُﻚَ ﺃَﺑَﺪًﺍ .

لغات حدیث :

ﺃَﻧَّﻪُ ﻛَﺎﻥَ ﺟَﺎﻟِﺴًﺎ : همانا او نشسته بود .

ﺇِﻟَﻰ ﺟَﻨْﺒِﻪِ : به پهلویش .

ﺍﺑْﻦُ ﺃَﺥٍ ﻟَﻪُ : پسر بردارش ، پسری از پسران برادرش .

ﻓَﺨَﺬَﻑَ : پس ریگی را در میان دو انگشت اشاره قرار داد و پرت کرد ، پس پس هسته خرمای را در میان دو انگشت اشاره گذاشت وپرت کرد.

ﻓَﻨَﻬَﺎﻩُ : پس او را از این کار ممانعت نمود .

ﻧَﻬَﻰ ﻋَﻨْﻬَﺎ : از آن نهی نمود .

ﺇِﻧَّﻬَﺎ ﻻَ ﺗَﺼِﻴﺪُ ﺻَﻴْﺪًﺍ : همانااین شکاری را شکارنمی کند.

ﻭَﻻَ ﺗَﻨْﻜِﻲ ﻋَﺪُﻭًّﺍ : ودشمنی زخمی نمی کند و نمی کشد.

ﻭَﺇِﻧَّﻬَﺎ ﺗَﻜْﺴِﺮُ ﺍﻟﺴِّﻦَّ : و همانا آن دندانی را می شکند.

ﻭَﺗَﻔْﻘَﺄُ ﺍﻟْﻌَﻴْﻦَ : و چشمی را می ترکاند و می شگافد .

ﻓَﻌَﺎﺩَ ﺍﺑْﻦُ ﺃَﺧِﻴﻪِ ﻳﺨﺬﻑَ : پس دو باره پسر بردارش شروع به پرت نمودن هسته خرما و ریگ با دو انگشت اشاره نمود .

ﺃُﺣَﺪِّﺛُﻚَ : برایت حدیث بیان می کنم ، برایت حدیث می گویم .

ﺛُﻢَّ ﻋُﺪْﺕَ ﺗَﺨْﺬِﻑُ : سپس دوباره شروع نمودی هسته خرما و ریگ پرت می کنی .

ﻻَ ﺃُﻛَﻠِّﻤُﻚَ ﺃَﺑَﺪًﺍ : هرگز با تو سخن نخواهم زد، دیگر با تو سخن نخواهم گفت .

ترجمه حدیث : 

ﺳﻌﯿﺪ ﺑﻦ ﺟﺒﯿﺮ ﺭﺣﻤﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻣﻐﻔﻞ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﻧﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﭘﺴﺮ ﺑﺮﺍﺩﺭایشان ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﭘﻬﻠﻮﯾﺸﺎﻥ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺭﯾﮕﯽ و یا هسته خرمائی ﺭﺍ ﺩﺭﻣﯿﺎﻥ ﺩﻭ ﺍﻧﮕﺸﺖ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻧﻤﻮﺩه ﻭ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﭘﺮﺕ کرﺩ ‏( ﻋﺒﺪﺍﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻣﻐﻔﻞ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ‏) ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺭ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺍﯾﻦ ﺭﯾﮓ و( یا) هسته خرما ﭘﺮﺕ ﮐﺮﺩﻥ ﻧﻪ ﺷﮑﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺷﮑﺎﺭ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺷﻤﻨﯽ ﺭﺍ ﺯﺧﻤﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ، ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺩﻧﺪﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ ﻭ ﭼﺸﻤﯽ ﺭﺍ ﭘﺎﺭﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و می شگافد ‏( ﺭﻭﺍﯼ ‏) ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ : ﺩﻭ ﺑﺎﺭﻩ ﭘﺴﺮ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺷﺮﻭﻉ ﮐﺮﺩ ﺑﻪ ﺭﯾﮓ و یا هسته خرما ﭘﺮﺕ ﮐﺮﺩﻥ، ‏( ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻣﻐﻔﻞ ‏رضی الله عنه) ﮔﻔﺖ : ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺍﺯ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺣﺪﯾﺚ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﭘﺮﺕ ﻧﻤﻮﺩﻥ ریگ و یا هسته خرما ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ اند ﻭ ﺳﭙﺲ ﺗﻮ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺷﺮﻭﻉ ﮐﺮﺩﯼ ﺑﻪ ﺭﯾﮓ و یا هسته خرما پرت کردن، ﻣﻦ ﺩﯾﮕﺮ ﻫﺮ ﮔﺰ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﯽ ﮔﻮﯾﻢ.

مسائل حدیث :

از این حدیث مسائل و احکام زیربرگرفته و استنباط می شود :

۱ - پرت کردن ریگ و هسته خرما به سوی کسی جایز نیست .

۲ - نهی از منکردستورشرع و روش صحابه رضی الله عنهم بوده است.

۳ - قهر کردن با کسی که کار خلاف شرع می کند برای تربیت نمودن او جایز است .

۴- مخالفت نمودن با احادیث رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم باعث ناراحتی صحابه رضی الله عنهم می شد .

۵ - صحابه رضی الله عنهم پایبند سنۤت های رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بودند .

۶ - کارهای که نفعی ندارد و به انسانی ضررمی رساند همانند پرت نمودن ریگ و هسته خرما و...، انجام دادن این نوع کارها مجاز نیست .

تحقیق و برسی سند:

در این سند سنن ابن ماجه ، جناب « عَبْد الْوَهَّابِ الثَّقَفِی » رحمه الله وجود دارد ایشان گرچه ازراویان کتب شش گانه حدیثی است ، بگفته حافظ ابن حجر عسقلانی رحمه الله یک راوی ثقه ای است که سه سال پیش از وفات دچار تغییر حافظه شده است ولی متن این حدیث چون با سندهای دیگر نیز روایت شده صحیح می باشد.

تفاوت های الفاظ روایت :

در الفاظ این حدیث در برخی ازکتب حدیث شش گانه حدیثی تفاوت های وجود دارد که به مهم ترین آنها در زیر اشاره خواهد شد:

۱ - ودرروایت (۶۲۲۰) صحیح بخاری ودر تکرارروایت (۱۹۵۴) صحیح مسلم و شبیه آن درروایت (۳۲۲۷) سنن ابن ماجه وروایت (۵۲۷۰) سنن ابی داود این گونه آمده است « عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُغَفَّلٍ المُزَنِیِّ، قَالَ: نَهَى النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ عَنِ الخَذْفِ، وَقَالَ: «إِنَّهُ لاَ یَقْتُلُ الصَّیْدَ، وَلاَ یَنْکَأُ العَدُوَّ، وَإِنَّهُ یَفْقَأُ العَیْنَ، وَیَکْسِرُ السِّنَّ».

ترجمه : عبدالله بن مغفل رضی الله عنه فرمودند : پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم از گذاشتن ریگ و یا هسته خرما درمیان دوانگشت اشاره و پرت کردن آن ممانعت نموده، و فرمودند : همانا این (کار) شکاری را نمی کشد دشمنی را زخمی نمی کند ونمی کشد ولیکن این (کار) چشمی را می ترکاند و شگاف می دهد ودندانی را می شکند.

۲ - در روایت (۱۹۵۴) صحیح مسلم و شبیه آن در روایت (۵۴۷۹) صحیح بخاری این گونه آمده است « عَنِ ابْنِ بُرَیْدَةَ، قَالَ: رَأَى عَبْدُ اللهِ بْنُ الْمُغَفَّلِ رَجُلًا مِنْ أَصْحَابِهِ یَخْذِفُ، فَقَالَ لَهُ: لَا تَخْذِفْ، «فَإِنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ کَانَ یَکْرَهُ - أَوْ قَالَ - یَنْهَى عَنِ الْخَذْفِ، فَإِنَّهُ لَا یُصْطَادُ بِهِ الصَّیْدُ، وَلَا یُنْکَأُ بِهِ الْعَدُوُّ، وَلَکِنَّهُ یَکْسِرُ السِّنَّ، وَیَفْقَأُ الْعَیْنَ»، ثُمَّ رَآهُ بَعْدَ ذَلِکَ یَخْذِفُ، فَقَالَ لَهُ: «أُخْبِرُکَ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ کَانَ یَکْرَهُ أَوْ یَنْهَى عَنِ الْخَذْفِ ثُمَّ أَرَاکَ تَخْذِفُ، لَا أُکَلِّمُکَ کَلِمَةً کَذَا وَکَذَا» .

ترجمه : ابن بریده رحمه الله فرمودند : عبدالله بن مغفل (رضی الله عنه) مردی از یارانش را دید که ریگ و یا هسته خرمائی را در میان دو انگشت اشاره خویش گذاشته و پرت می کند ، به او گفت : ریگ و یا هسته خرما در میان دو انگشت اشاره خود نگذار و پرت نکن ، همانا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم این کار را ناپسند می دانستند (و یا اینکه فرمودند) از گذاشتن ریگ و یا هسته خرما در میان دو انگشت اشاره و پرت کردن آن ممانعت می نمودند، زیرا با این کارشکاری شکار نمی شود و دشمنی زخمی و کشته نمی شود و لیکن با این کار دندانی می شکند و چشمی ترکیده و شگاف برمی دارد، (ابن بریده رحمه الله فرمودند) سپس (عبدالله بن مغفل رحمه الله) آن (مرد) را دید که بعد از(بیان) این (حدیث) بازهم ریگ و یا هسته خرما پرت می کند ، (عبدالله بن مغفل رضی الله عنه) برایش گفت : من به توخبرمی دهم که همانا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم این کار را ناپسند می نمودند ، و یا (اینکه گفتند رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم) از گذاشتن ریگ و یا هسته خرما در میان دو انگشت اشاره و پرت کردن آن ممانعت می نمودند پس می بینم که تو ریگ و یا هسته خرما پرت می کنی ، من با تو (تا) چنین و چنان یک کلمه هم حرف نمی زنم .

۳ - در تکرار دیگر روایت (۱۹۵۴) صحیح مسلم وشبیه آن درروایت (۳۲۲۶) سنن ابن ماجه این گونه آمده است : عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ، أَنَّ قَرِیبًا لِعَبْدِ اللهِ بْنِ مُغَفَّلٍ خَذَفَ، قَالَ: فَنَهَاهُ، وَقَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ نَهَى عَنِ الْخَذْفِ، وَقَالَ: «إِنَّهَا لَا تَصِیدُ صَیْدًا، وَلَا تَنْکَأُ عَدُوًّا، وَلَکِنَّهَا تَکْسِرُ السِّنَّ، وَتَفْقَأُ الْعَیْنَ»، قَالَ: فَعَادَ، فَقَالَ: أُحَدِّثُکَ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ نَهَى عَنْهُ، ثُمَّ تَخْذِفُ، لَا أُکَلِّمُکَ أَبَدًا ".

ترجمه : سعید بن جبیررحمه الله فرمودند : همانا یکی از رشته داران و نزدیکان عبدالله بن مغفل (رضی الله عنه) ریگ و یا هسته خرمائی را در میان دو انگشت اشاره اش نموده و سپس پرت کرد (عبدالله بن مغفل رضی الله عنه) به ایشان گفت : همانا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم ازگذاشتن ریگ و یا هسته خرما در میان دو انگشت اشاره و پرت کردن آن ممانعت نموده است و فرموده اند : همانا این (ریگ و یا هسته پرت کردن) شکاری را شکار نمی کند و دشمنی را زخمی نمی کند و نمی کشد و لیکن این (کار) دندانی را می شکند و چشمی را پاره نموده و می شگافد . (سعید بن جبیررحمه الله) فرمودند : (آن رشته دار و نزدیک عبدالله بن مغفل رضی الله عنه) دوباره شروع نمود (به پرت نمودن ریگ و یا هسته خرما) که (عبدالله بن مغفل رضی الله عنه به او) گفت : همانا من ازپیامبرصلی الله علیه وآله وسلم برایت حدیث بیان می نمایم که ایشان از این کار ممانعت نموده است و سپس تو دوباره شروع کردی (به پرت نمودن ریگ و هسته خرما) دیگر هرگز با تو حرف نخواهم زد .

۴ - در روایت (۴۸۱۵) سنن نسائی این گونه آمده است :عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُغَفَّلٍ أَنَّهُ رَأَى رَجُلًا یَخْذِفُ فَقَالَ: لَا تَخْذِفْ، فَإِنَّ نَبِیَّ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ کَانَ یَنْهَى عَنِ الْخَذْفِ أَوْ یَکْرَهُ الْخَذْفَ ».

ترجمه : همانا عبدالله بن مغفل رضی الله عنه مردی را دیدند که ریگ و یا هسته خرمائی را در میان دو انگش اشاره اش گذاشته و پرت می کند (عبدالله بن مغفل رضی الله عنه به او) گفت : ریگ و یا هسته خرما درمیان دوانگشت اشاره خود نگذارو پرت نکن زیرا پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم ازگذاشتن ریگ و یا هسته خرما در میان دو انگش اشاره و پرت کردن آن ممانعت می نمودند و یا این که ناپسند می نمودند .

منابع حدیث :

این حدیث در کتب زیر از کتب ششگانه حدیثی روایت شده است :

۱ - صحیح بخاری ، حدیث (۵۴۷۹) و(۶۲۲۰).

۲ - صحیح مسلم ، حدیث (۱۹۵۴) ودردو تکراردیگراین حدیث.

۳ - سنن نسائی ، حدیث (۴۸۱۵) .

۴ - سنن ابی داود ، حدیث (۵۲۷۰) .

۵ - سنن ابن ماجه ، حدیث (۱۷) ،(۳۲۲۶) و (۳۲۲۷).

ترجمه کتاب لؤلؤ و مرجان حدیث (۳۳۱ تا ۳۴۰)

331 - حدیث ابْنِ عُمَرَ، أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ فِی غَزْوَةِ خَیْبَرَ: مَنْ أَکَلَ مِنْ هذِهِ الشَّجَرَةِ یَعْنِی الثُّومَ فَلاَ یَقْرَبَنَّ مَسْجِدَنَا .

ترجمه : ابن عمر رضی الله عنه روایت نمودند که همانا پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم در(زمان) جنگ خیبرفرمودند : هرکس از این گیاه سیرخورد پس او هرگز به مسجد ما (اهل اسلام) نزدیک نمی گردد (تا اینکه بوی خوردن سیر از او دورشود) .

332 - حدیث أَنَسٍ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ، قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَنَسًا، مَا سَمِعْتَ نَبِیَّ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی الثُّومِ فَقَالَ: قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ أَکَلَ مِنْ هذِهِ الشَّجَرَةِ فَلاَ یَقْرَبْنَا أَوْ لاَ یُصَلِّیَنَّ مَعَنَا .

ترجمه : عبدالعزیزرحمه الله فرمودند: مردی از انس بن مالک رضی الله عنه پرسید آیا شما درباره (خوردن) سیر از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم چیزی نشنیده ای؟ ایشان فرمودند : پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم (درباره خوردن سیر) فرمودند : هرکس از این گیاه (سیر) خورد پس او به ما (اهل اسلام) نزدیک نمی گردد و یا اینکه اصلا به همراه ما نماز نمی خواند (تا اینکه بوی سیری که خورده از بین برود).

333 - حدیث جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ، زَعَمَ أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: مَنْ أَکَلَ ثُومًا أَوْ بَصَلاً فَلْیَعْتَزِلْنَا أَوْ قَالَ فَلْیَعْتَزِلْ مَسْجِدَنَا وَلْیَقْعُدْ فِی بَیْتِهِ وَأَنَّ النَّبِیَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أُتِیَ بِقِدْرٍ فِیهِ خَضِرَاتٌ مِنْ بُقُولٍ فَوَجَدَ لَهَا رِیحًا، فَسَأَلَ فَأُخْبِرَ بِمَا فِیهَا مِنَ الْبُقُولِ، فَقَالَ: قَرِّبُوهَا إِلَى بَعْضِ أَصْحَابِهِ کَانَ مَعَهُ فَلَمَّا رَآهُ کَرِهَ أَکْلَهَا، قَالَ: کُلْ فَإِنِّی أُنَاجِی مَنْ لاَ تُنَاجِی .

ترجمه : جابربن عبدالله رضی الله عنه گمان نمودند که همانا پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: هرکس سیرو یا پیاز خورد پس باید که از ما (اهل اسلام) دوری کند و یا اینکه (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند : باید که از مسجد ما (اهل اسلام) دورنماید و باید که در خانه اش بنشیند (تا اینکه بوی بد سیر و پیاز از بین برود) و همانا (یک وقتی) برای پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم دیگ (غذائی) که در آن برخی از سبزیجات بودند آورده شد ، (پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم) بویی را استشمام نمودند، سپس پرسیدند (که چه نوع سبزیجات در این غذا ریخته شده است؟) به پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم خبرداد شد که (دراین غذا) چه نوع سبزیجاتی ریخته شده است ، (در آن وقت بود که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند : این غذاها را به برخی از یارانش که همراهش بودند پیش کنند، وچون رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم دیدند که آن صحابه اش که غذا برایش پیش شده، خوردن ازآن غذا را ناپسند می دارد ، فرمودند : بخور همانا من باکسی سرگوشی می کنم که تو سرگوشی نمی کنی .

334 - حدیث أَبِی هُرَیْرَةَ رضی الله عنه، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: إِذَا نُودِیَ بِالصَّلاَةِ أَدْبَرَ الشَّیْطَانُ وَلَهُ ضُرَاطٌ حَتَّى لاَ یَسْمَعَ الأَذَانَ، فَإِذَا قُضِیَ ْالأَذَانُ أَقْبَلَ، فَإِذَا ثُوِّبَ بِهَا أَدْبَرَ، فَإِذَا قُضِیَ التَّثْوِیبُ أَقْبَلَ، حَتَّى یَخْطِرَ بَیْنَ الْمَرْءِ وَنَفْسِهِ، یَقُولُ اذْکُرْ کَذَا وَکَذَا، مَا لَمْ یَکُنْ یَذْکُرُ، حَتَّى یَظَلَّ الرَّجُلُ إِنْ یَدْرِی کَمْ صَلَّى فَإِذَا لَمْ یَدْرِ أَحَدُکُمْ کَمْ صَلَّى، ثَلاَثًا أَوْ أَرْبَعًا، فَلْیَسْجُدْ سَجْدَتَیْنِ وَهُوَ جَالِسٌ .

ترجمه : ابوهریره رضی الله عنه فرمودند : رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند : آنگاه که برای نماز اذان داده می شود شیطان پشت گردانده و در حالی که سرو صدا نموده وباد و گرد صدا دار از او کنده می شود( فرارمی کند) تا اینکه اذان را نشنود، و چون اذان تمام شود ، دوباره رو گردانده و می آید، وچون اقامه گفته شود (دوباره) پشت گردانده (و فرارمی کند) ، و چون اقامه تمام شد (دوباره) رو گردانده و می آید، ( و شروع به وسوسه اندازی می نماید) تا اینکه در میان شخص و دلش مانع شده ، و با او می گوید فلان چیز و فلان کار را بیاد آور، (و چیزهایی را بیادش می اندازه که (قبل ازشروع نماز) نبوده که بیاد آورد، تا اینکه فرد به گونه ای (دچار فکر و وسوسه) می گردد که نمی داند چند(رکعت) نماز خوانده است ، لذا هرگاه که یکی از شما (بنا بر وسوسه های شیطانی) ندانست که چند (رکعت) نماز خوانده ، سه (رکعت خوانده) و یا چهار(رکعت)، (در آن وقت، رکعات کم تر را اعتبار نموده و به نمازش ادامه دهد تا تمام شود) و سپس (در پایان) نماز باید در حالی که نشسته است (قبل از سلام) دو سجده (بعنوان سجده سهو) انجام دهد .

335 - حدیث عَبْدِ اللهِ بْنِ بُحَیْنَةَ رضی الله عنه، قَالَ: صَلَّى لَنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ رَکْعَتَیْنِ مِنْ بَعْضِ الصَّلَوَاتِ، ثُمَّ قَامَ فَلَمْ یَجْلِسْ، فَقَامَ النَّاسُ مَعَهُ، فَلَمَّا قَضَى صَلاَتَهُ وَنَظَرْنَا تَسْلِیمَهُ کَبَّرَ قَبْلَ التَّسْلِیمِ، فَسَجَدَ سَجْدَتَیْنِ وَهُوَ جَالِسٌ، ثُمَّ سَلَّمَ .

ترجمه : عبدالله بن بحینه رضی الله عنه فرمودند : رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم برای ما پیش نمازی داده و دو رکعت از یکی ازنمازها ی (چهاررکعتی ، ظهر و یا عصر) را خواندند، سپس (فراموش نموده که و برای تشهد اول بنشینند، لذا) ننشستند (و برای رکعت سوم) بلند شدند، و مردم (نیز) با ایشان بلند شدند، و چون نمازشان را به پایان رساندند و ما منتظر سلام دادنشان بودیم که الله اکبرگفته و پیش از سلام دادن ، دوسجده و در حالی که نشسته بودند بجا آورده و سپس سلام دادند .

336 - حدیث عَبْدِ اللهِ بْنِ مَسْعُودٍ، قَالَ: صَلَّى النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، (قَالَ إِبْرَاهِیمُ، أَحَدُ الرُّوَاةِ، لاَ أَدْرِی زَادَ أَوْ نَقَصَ) ؛ فَلَمَّا سَلَّمَ قِیلَ لَهُ یَا رَسُولَ اللهِ أَحَدَثَ فِی الصَّلاَةِ شَیْءٌ قَالَ: وَمَا ذَاکَ قَالُوا: صَلَّیْتَ کَذَا وَکَذَا فَثَنَى رِجْلَیْهِ وَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ وَسَجَدَ سَجْدَتَیْنِ، ثُمَّ سَلَّمَ فَلَمَّا أَقْبَلَ عَلَیْنَا بِوَجْهِهِ، قَالَ: إِنَّهُ لَوْ حَدَثَ فِی الصَّلاَةِ شَیْءٌ لَنَبَّأْتُکُمْ بِهِ، وَلکِنْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ أَنْسى کَمَا تَنْسَوْنَ، فَإِذَا نَسِیتُ فَذَکِّرُونِی، وَإِذَا شَکَّ أَحَدُکُمْ فِی صَلاَتِهِ فَلْیَتَحَرَّ الصَّوَابَ فَلْیُتِمَّ عَلَیْهِ، ثُمَّ لِیسَلِّمْ ثُمَّ یَسْجُدْ سَجْدَتَیْنِ .

ترجمه : عبد الله بن مسعود رضی الله عنه فرمودند: پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم نمازی را خواندند (ابراهیم یکی از راویان این حدیث می گوید، نمی دانم که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در این نماز چیزی براعمال آن را اضافه نمودند و یا اینکه از اعمال نمازکم نمودند)؛ و چون سلام دادند، (از سوی صحابه رضی الله عنهم ) به ایشان گفته شد ای رسول الله آیا چیز(حدیدی) در نماز ایجاد شده است ، ایشان فرمودند : مگر چه شده است ؟ (صحابه رضی الله عنهم) گفتند : شما چنین و چنان نماز خواندید،(رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم) هردو پایشان راخوابنده و رخ به سوی قبله نموده و دو سجده (برای سهو) انجام دادند، سپس سلام دادند و چون بعد ازسلام چهره (مبارک ) شان را به سمت ما گرداند، فرمودند: همانا اگر در نماز (چیز) جدیدی (اضافه و یا کم) می شد قطعا شمارا نسبت به آن خبردارمی کردم ، و لیکن همانا من همانند شما انسان هستم ، (و گه گاهی چیزی را) فراموش می کنم همان گونه که شما فراموش می کنید، لذا هرگاه که (چیزی) را فراموش کردم شما مرا یاد دهانی کنید، لذا هرگاه یکی از شما در نمازش شک نمود پس باید که فکر نماید تا که آنچه درست است را بداند و سپس باید برهمان (نمازش را) تکمیل کند، سپس باید که سلام دهد و سپس دو سجده (برای سهو) بجا آورد (و سپس دو باره سلام دهد و نمازش را به پایان برساند) .

337 - حدیث أَبِی هُرَیْرَةَ، قَالَ: صَلَّى بِنَا النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ الظُّهْرَ رَکْعَتَیْنِ، ثُمَّ سَلَّمَ، ثُمَّ قَامَ إِلَى خَشَبَةٍ فِی مُقَدِّمِ الْمَسْجِدِ وَوَضَعَ یَدَهُ عَلَیْهَا؛ وَفِی الْقَوْمِ یَوْمَئِذٍ أَبُو بَکْرٍ وَعُمَرُ فهَابَا أَنْ یُکَلِّمَاهُ، وَخَرَجَ سَرَعَانُ النَّاسِ، فَقَالُوا: قَصُرَتِ الصَّلاَةُ، وَفِی الْقَوْمِ رَجُلٌ کَان النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَدْعُوهُ ذَا الْیَدَیْنِ، فَقَالَ: یَا نَبِیَّ اللهِ أَنَسِیت أَمْ قَصُرَتْ، فَقَالَ: لَمْ أَنْسَ وَلَمْ تَقْصُرْ، قَالُوا: بَلْ نَسِیتَ یَا رَسُولَ اللهِ قَالَ: صَدَقَ ذُو الْیَدَیْنِ، فَقَامَ فَصَلَّى رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ سَلَّمَ، ثُمَّ کَبَّرَ فَسَجَدَ مِثْلَ سُجُودِهِ أَوْ أَطْوَلَ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَکَبَّرَ، ثُمَّ وَضَعَ مِثْلَ سُجُودِهِ أَوْ أَطْوَلَ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَکَبَّرَ.

ترجمه : ابوهریره رضی الله عنه فرمودند: پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم برای ما ازنماز ظهر دو رکعت را خوانده و سپس سلام دادند، و بعد از آن بلند شده به سمت چوبی رفتند که درسمت جلوی مسجد قرار داشت (و در آنجا ایستاده ) و دست مبارک را برآن نهادند ، (در آن روز) در میان افراد(موجود در مسجد) ابوبکر و عمر (رضی الله عنهما ، نیز) بودند ولی این دو(بزرگوار) ترسیدند که (در این باره) با رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم سخنی بگویند، و افراد عجله کاری که (معمولا) زود (از مسجد) بیرون می رفتند، از مسجد بیرون شدند، و می گفتند که نمازکوتاه (و تعداد رکعتهای آن) کم گشته است ، و در میان افراد (موجود در مسجد) مردی بود که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم اورا با (لقب) ذوالیدین فرا می خواند و صدا می زد ( او) گفت :  ای پیامبرالله، آیا شما فراموش نمودید (که دو رکعت دیگر نماز ظهر را بخوانید) و یا اینکه نماز کوتاه و(تعداد رکعتهای آن) کم گشته است ؟  (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند : نه من فراموش نموده ام و نه هم نماز کوتاه و(تعداد رکعتهای آن) کم گشته است، (صحابه موجود در مسجد) گفتند : بلکه فراموش نمودید ای رسول الله ، (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند : (پس) ذوالیدین راست گفته است ، سپس (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم دوباره) ایستاده و دو رکعت (باقی مانده نماز ظهر) را خوانده و سپس (بعد از خواندن تشهد و درودها و دعاها) سلام دادند ، و سپس الله اکبرگفته و(برای سهو) سجده نمودند همانند سجدهای (نماز) خویش و یا اینکه طولانی تراز آنها ، سپس سرشان را از سجده (اول) بلند نموده و الله اکبر گفتند و سپس سجده (دوم ) را نموده همانند سجده های (نماز) خویش انجام داده و یا طولانی تر از آنها، و سپس سرشان را از سجده (دوم) بلند نموده و الله اکبر گفتن (و سپس بدون این که تشهد و یا درودی بخوانند دوباره سلام داده و نمازشان را به پایان رساندند ) .

338 - حدیث ابْنِ عُمَرَ، قَالَ: کَانَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقْرَأُ عَلَیْنَا السُّورَةَ، فِیهَا السَّجْدَةُ، فَیَسْجُدُ وَنَسْجُدُ حَتَّى مَا یَجِدُ أَحَدُنَا مَوْضِعَ جَبْهَتِهِ .

ترجمه : ابن عمر رضی الله عنه فرمودند : (عادت) پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم (معمولا، براین) بود که اگرسوره ای را برما تلاوت می کردند که در آن آیه سجده ای وجود می داشت (بعد از خواندن آیه سجده) ایشان سجده می نمودند و ما نیز بهمراه ایشان سجده می کردیم حتی (گاهی) یکی ازما (برای گذاشتن) پیشانی خویش (بر زمین) مکان مناسبی را نمی یافت .

339 - حدیث عَبْدِ اللهِ بْنِ مَسْعُودٍ رضی الله عنه، قَالَ: قَرَأَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ النَّجْمَ بِمَکَّةَ فَسَجَدَ فِیهَا وَسَجَدَ مَنْ مَعَهُ غَیْرَ شَیْخٍ أَخَذَ کفًّا مِنْ حَصًى أَوْ تُرَابٍ فَرَفَعَهُ إِلَى جَبْهَتِهِ، وَقَال: یَکْفِینِی هذَا؛ فَرَأَیْتُهُ بَعْدَ ذلِکَ قُتِلَ کَافِرًا .

ترجمه : عبدالله بن مسعود رضی الله عنه فرمودند : پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم در مکه سوره نجم را خواندند (وبعد از خواندن آیه سجده ای که در این سوره است) سجده نمودند وهرکس (از مسلمانان و کفارکه در آنجا) همراه ایشان بودند سجده نمودند بجز یک پیرمردی (به نام امیه بن خلف) که مشت ریگی و یا خاکی گرفته و آن را به سمت پیشانیش بالا برد (و پیشانیش را برآن گذاشت) و گفت : برای من همین کفایت می کند؛ (و نیازی به پایین گرفتن سرو برزمین گذاشتن آن نیست) ، (ابن مسعود رضی الله عنه) می فرمایند: بعدها دیدم که این (پیرمرد که امیه بن خلف نام داشت، در جنگ بدر در حالی که) کافر (بود) کشته شد .

340 - حدیث زَیْدِ بْنِ ثَابِتٍ عَنْ عَطَاءِ بْنِ یَسَارٍ، أَنَّهُ سَأَلَ زَیْدَ بْنَ ثَابِتٍ رضی الله عنه، فَزَعَمَ أَنَّهُ قَرأَ عَلَى النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَالنَّجْمِ فَلَمْ یَسْجُدْ فِیهَا.

ترجمه : از عطاء بن یسار رحمه الله روایت است که همانا ایشان از زید بن ثابت رضی الله عنه (در باره سجده تلاوت در سوره نجم) پرسیدند، زید بن ثابت رضی الله عنه گمان نمودند که همانا ایشان (سور) نجم را برپیامبرصلی الله علیه و آله وسلم خواندند، و رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم (برای آیه سجده این سوره) سجده تلاوت بجا نیاوردند .

ترجمه کتاب لؤلؤ و مرجان حدیث (۳۲۱ تا ۳۳۰)

321 - حدیث أَبِی هُرَیْرَةَ وَأَبِی سَعِیدٍ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ رَأَى نُخَامَةً فِی جِدَارِ الْمَسْجِدِ فَتَنَاوَلَ حَصَاةً فَحَکَّهَا، فَقَالَ: إِذَا تَنَخَّمَ أَحَدُکُمْ فَلاَ یَتَنَخَّمَنَّ قِبَلَ وَجْهِهِ، وَلاَ عَنْ یَمِینِهِ، وَلْیَبْصُقْ عَنْ یَسَارِهِ أَوْ تَحْتَ قَدَمِهِ الْیُسْرَى.

ترجمه : ابوهریره و ابوسعید رضی الله عنهما فرمودند : همانا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم خلط سینه (و تفی) را بردیوار(قبله) مسجد دیدند سپس سنگ ریزه ای را گرفته و با آن (خلط و تف را) کنده (و دور نمودند) ، سپس فرمودند : هرگاه یکی از شما (در حین نماز) خلط سینه و تف انداخت پس در جلویش تف نکند و نه هم سمت راستش ، بلکه باید به سمت چپش (اگر کسی نبود) و یا زیرپای چپش (تف نموده و آن را با زمین بمالد تا جذب زمین شود) .

322 - حدیث عَائِشَةَ أُمِّ الْمُؤْمِنِینَ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ رَأَى فِی جِدار الْقِبْلَةِ مُخاطًا، أَوْ بُصَاقًا، أَوْ نُخَامةً فَحَکَّهُ.

ترجمه : مادر مسلمانان عایشه رضی الله عنها فرمودند : همانا رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بر دیوار قبله (مسجد) آب بینی و یا تف دهان و یا خلط سینه ای را دیدند و آن را کندند (و دور نمودند) .

323 - حدیث أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ، قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا کَانَ فِی الصَّلاَةِ فَإِنَّمَا یُنَاجِی رَبَّهُ، فَلاَ یَبْزُقَنَّ بَیْنَ یَدَیْهِ وَلاَ عَنْ یَمِینِهِ، وَلکِنْ عَنْ یَسَارِهِ أَو تَحْتَ قَدَمِهِ .

ترجمه : انس بن مالک رضی الله عنه فرمودند : پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: همانا مسلمان زمانی که در نمازاست او قطعا با پروردگارش سرگوشی می کند، پس اوهرگزدر جلویش تف نمی کند و نه هم در سمت راستش ، و لیکن او می تواند به سمت چپش (اگر کسی نبود) و یا زیرپای چپش (تف نموده و آن را با زمین بمالد تا جذب زمین شود).

324 - حدیث أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ، قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: الْبُزَاق فِی الْمَسْجِدِ خَطِیئَةٌ وَکَفَّارَتُهَا دَفْنُهَا.

ترجمه : انس بن مالک رضی الله عنه فرمودند : پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: تف نمودن در مسجد اشتباه (و گناه) است و کفاره آن دفن نمودن آن است .

325 - حدیث أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَزِیدَ الأَزْدِیِّ، قَالَ: سَأَلْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِکٍ: أَکَانَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یُصَلِّی فِی نَعْلَیْهِ قَالَ: نَعَمْ.

ترجمه : سعید بن یزید ازدی رحمه الله فرمودند : من از انس بن مالک رضی الله عنه پرسیدم که آیا پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم با کفشهایشان (هم) نماز می خواندند؟ (ایشان) فرمودند : بله ، (ایشان گاهی با کفشهایشان نماز می خواندند) .

326 - حدیث عَائِشَةَ، أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى فِی خَمِیصَةٍ لَهَا أَعْلاَمٌ، فَقَالَ: شَغَلَتْنِی أَعْلاَمُ هذِهِ اذهبوا بِهَا إِلَى أَبِی جَهْمٍ وَأْتُونِی بِأَنْبِجَانِیَّةٍ .

ترجمه : عایشه رضی الله عنها فرمودند : همانا پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم در پارچه سیاه چهار گوش و منقّشی نماز خواندند ، و سپس (بعد از نماز آن پارچه را از تن کشیده و) فرمودند: نقش های این (پارچه در داخل نماز) مرا به خود مشغول گرداند، این پارچه رابه نزد ابو جهم برده و پارچه پشمینه ریشه دار بی نقش او را (گرفته وبرایم) بیاورید .

327 - حدیث أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ رضی الله عنه، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: إِذَا وُضِعَ الْعَشَاءُ وَأُقِیمَتِ الصَّلاَةُ فَابْدَءُوا بِالْعَشَاءِ .

ترجمه : انس بن مالک رضی الله عنه روایت نمودند که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمودند : آنگاه که شام (شما آماده وبر سفره) گذاشته شد و (در آن وقت) نماز(نیز) برپا شد ، پس (درآن وقت، اول) از شام شروع نمایید (و بعد از خوردن شام، نمازتان را بخوانید) .

328 - حدیث أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: إِذَا قُدِّمَ الْعَشَاءُ فَابْدَءُوا بِهِ قَبْلَ أَنْ تُصَلُّوا صَلاَةَ الْمَغْرِبِ، وَلاَ تَعْجَلُوا عَنْ عَشَائِکمْ.

ترجمه : انس بن مالک رضی الله عنه روایت نمودند که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند : هرگاه که شام (شما آماده وبرایتان) پیش شد ، پس (درآن وقت، اول) با شامتان شروع نمایید ، پیش از اینکه نماز مغرب را بخوانید ، و در(خوردن) شامتان عجله نکنید (و با آرامش شامتان را بخورید و بعد نمازمغربتان را بخوانید) .

329 - حدیث عَائِشَةَ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا وُضِعَ الْعَشَاءُ وَأُقِیمَتِ الصَّلاَةُ فَابْدَءُوا بِالْعَشَاءِ.

ترجمه : عایشه رضی الله عنها روایت نمودند که همانا پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمودند : آنگاه که شام (شما آماده وبر سفره) گذاشته شد و (در آن وقت) نماز(نیز) برپا شد ، پس (درآن وقت، اول) از شام شروع نمایید (و بعد از خوردن شام، نمازتان را بخوانید) .

330 - حدیث ابْنِ عُمَرَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: إِذَا وُضِعَ عَشَاءُ أَحَدِکُمْ وَأُقِیمَت الصَّلاَةُ فَابْدَءُوا بِالْعَشَاءِ، وَلاَ یَعْجَلْ حَتَّى یَفْرُغَ مِنْهُ .

ترجمه : ابن عمر رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند : آنگاه که شام یکی ازشما (آماده وبر سفره) گذاشته شد و (در آن وقت) نماز(نیز) برپا شد ، پس (درآن وقت، اول) از شام شروع نمایید ، و(در خوردن شامتان عجله نکنید (و با آرامش شامتان را بخورید) تا اینکه از (خوردن) شام فارغ شوید (و آنگاه بعد از خوردن شام، نمازتان را بخوانید) .