خَیْرُ الْبَرِیَّةِ یعنی چه و مراد از آن چه کسانی است؟

پرسش: خَیْرُ الْبَرِیَّةِ یعنی چه  و مراد از آن چه کسانی است؟

پاسخ : الْبَرِیَّةِ به معنای مخلوق است پس «خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» یعنی بهترین مخلوق، الله متعال در قرآن مجید نسبت به کفار اهل کتاب و مشرکین گفته که آنها «شَرُّ الْبَرِیَّةِ» یعنی بدترین مخلوق اند، و نسبت به کسانی که اهل ایمان و نیک کِرداراند گفته «خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» یعنی بهترین مخلوق اند. در باره به آیه (6 و7) سوره بینه توجه نمایید:

إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ وَالْمُشْرِکِینَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا أُولَئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ (6) إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ (7).

ترجمه: همانا کسانی که از اهل کتاب (یهود و نصاری) کفر نموده اند و مشرکین جاویدانه در آتش جهنم خواهند ماند و آنها بدترین مخلوق اند(6) همانا کسانی که ایمان آورده و کِردار نیک انجام داده اند فقط آنها بهترین مخلوق اند. 

خَیْرُ الْبَرِیَّةِ یعنی چه و مراد از آن چه کسانی است؟

پرسش: خَیْرُ الْبَرِیَّةِ یعنی چه  و مراد از آن چه کسانی است؟

پاسخ : الْبَرِیَّةِ به معنای مخلوق است پس «خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» یعنی بهترین مخلوق، الله متعال در قرآن مجید نسبت به کفار اهل کتاب و مشرکین گفته که آنها «شَرُّ الْبَرِیَّةِ» یعنی بدترین مخلوق اند، و نسبت به کسانی که اهل ایمان و نیک کِرداراند گفته «خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» یعنی بهترین مخلوق اند. در باره به آیه (6 و7) سوره بینه توجه نمایید:

إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ وَالْمُشْرِکِینَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا أُولَئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ (6) إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ (7).

ترجمه: همانا کسانی که از اهل کتاب (یهود و نصاری) کفر نموده اند و مشرکین جاویدانه در آتش جهنم خواهند ماند و آنها بدترین مخلوق اند(6) همانا کسانی که ایمان آورده و کِردار نیک انجام داده اند فقط آنها بهترین مخلوق اند. 

«زنان پاک برای مردان پاک» این یعنی چه؟

پرسش: در قرآن آمده است «زنان پاک برای مردان پاک» این یعنی چه؟ و چرا زن لوط علیه السلام آن گونه با خلاف کاران در ارتباط بوده و هلاک گشته است؟

پاسخ: مفسران قرآن برای کلمه «الْخَبِیثَاتُ» و «الطَّیِّبَاتُ» آیه (26) سوره نور، دو معنی بیان نموده اند:

1- «زنان پلید» و «زنان پاکیزه».

2 - «سخنان پلید و ناشایست» و «سخنان پاکیزه و شایسته».

ولی برای کلمه «الْخَبِیثُونَ» و «الطَّیِّبُونَ» یک معنی بیان نموده اند: «مردان پلید و ناپاک» و «مردان پاک و پاکیزه».

لذا آیه (26) سوره نور، را می شود به دو گونه ترجمه نمود:

اَلْخَبِیثَاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَالْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثَاتِ وَالطَّیِّبَاتُ لِلطَّیِّبِینَ وَالطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبَاتِ أُولَئِکَ مُبَرَّءُونَ مِمَّا یَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ کَرِیمٌ .

ترجمه اول: سخنان پلید (و ناشایست) شایسته مردان پلید است و مردان پلید شایسته سخنان پلید و ناشایست اند، و سخنان پاکیزه شایسته مردان پاکیزه است و مردان پاکیزه شایسته سخنان پاکیزه اند، اینها از آنچه که در باره آنها می گویند، بی گناه و بیزار اند، و برایشان آمرزش و روزی خوب (وحلالی) است.

ترجمه دوم: زنان پلید (و ناپاک) شایسته مردان پلید اند، و مردان پلید شایسته زنان پلید (و ناپاک) اند، و زنان پاکیزه شایسته مردان پاکیزه اند و مردان پاکیزه شایسته زنان پاکیزه اند، اینها از آنچه که در باره آنها می گویند، بی گناه و بیزار اند، و برایشان آمرزش و روزی خوب (وحلالی) است.

طبق این ترجمه این نیست که مردان پاک زنانشان خلاف کار نمی شوند و یا زنان پاک مردانشان خلاف کار نمی شوند، بلکه از این ترجمه فهمیده می شود که زنان و مردان پاک شایسته یکدیگر اند و مردان و زنان ناپاک شایسته یکدیگر اند، ولی گاهی آنچه شایسته فرد است نصیبش نمی گردد.

لذا بنا بر هر دو ترجمه این آیه با جریان زن لوط علیه السلام در تضاد نیست، زیرا اگر ترجمه اول را صحیح بدانیم، یعنی بگوییم: مراد از«الْخَبِیثَاتُ» سخنان پلید و ناشایست  و مراد از«الطَّیِّبَاتُ» سخنان پاکیزه و شایسته است، این هیچ تضاد با جریان زن لوط علیه السلام پیدا نمی کند، ولی اگر بگوییم که ترجمه دوم درست تراست، یعنی بگوییم: مراد از«الْخَبِیثَاتُ» زنان پلید و مراد از«الطَّیِّبَاتُ» زنان پاکیزه است، در این صورت نیز این آیه با جریان زن لوط علیه السلام تعارض و تضادی ندارد؛ زیرا زن لوط علیه السلام خودش زنا کار نبوده بلکه کافری بوده که به نفع کفار جاسوسی می کرده و اگر مهمانی برای لوط علیه السلام می آمده کفار را ازآمدن آنها خبر دار می نموده است، که کفر و جاسوسی او باعث هلاکت او گشته است، اما اینکه گفته شود که زن لوط زنا کار بوده این کاملا غلط است، زیرا الله متعال هرگز راضی نمی گردد که پیامبرانش با چنین زنانی ازدواج کنند که باعث بی عزتی پیامبران گردند و نسل آنها را به فساد بکشانند، و خود پیامبران علیهم السلام هر گز با چنین زنانی ازدواج نمی کنند.

آیا آنچه در ذهن می گذر غیبت است؟

پرسش:آیا اگرکسی دردلش نسبت به فردی بغض و کینه باشد و در ذهنش از او متنفر باشد ولی آنچه در دلش هست به نزد کسی بر زبان نیاورد، آیا این گناه و یا غیبت محسوب می شود؟

پاسخ: در دل بغض و کینه مسلمانی را داشتن گناه است، و رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم از بغض و کینه داشتن نسبت به برادرمسلمان ممانعت نموده و فرموده اند: « وَلاَ تَبَاغَضُوا،»، یعنی با یکدیگر بغض و کینه نورزید. (صحیح بخاری، حدیث: 5143).

واما بغض و کینه کسی را دردل داشتن ولی بر زبان نیاوردن؛ غیبت محسوب نمی شود، زیرا غیبت زمانی محسوب می شود که فرد پشت سر کسی سخنی را بر زبان بیاورد که اگر در جلویش گفته شود او ناراحت شود و در حالی که واقعیت دارد، زیرا اگر واقعیت نداشته باشد تهمت محسوب می شود، در این باره به این حدیث صحیح توجه نمایید:

عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: «أَتَدْرُونَ مَا الْغِیبَةُ؟» قَالُوا: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: «ذِکْرُکَ أَخَاکَ بِمَا یَکْرَهُ» قِیلَ أَفَرَأَیْتَ إِنْ کَانَ فِی أَخِی مَا أَقُولُ؟ قَالَ: «إِنْ کَانَ فِیهِ مَا تَقُولُ، فَقَدِ اغْتَبْتَهُ، وَإِنْ لَمْ یَکُنْ فِیهِ فَقَدْ بَهَتَّهُ». صحیح مسلم، حدیث(2589) .

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه روایت نمودند که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: آیا می دانید که غیبت چیست؟ (صحابه رضی الله عنهم) گفتند: الله و رسولش دانا تر اند، (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: (پشت سر و در غیاب) در باره برادرت سخنی را گفتن که ناپسند بدارد، گفته شد، شما بفرمایید که اگر آنچه می گویم در برادرم باشد؟ (آیا باز هم غیبت محسوب می شود)، (رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: اگر آنچه می گوئی در او باشد تو غیبتش نمودی و اگر در آن نباشد پس به او تهمت زده ای.

حکم کندن موی بدن چیست؟

پرسش: کندن موی دست وپا برای زنان چه حکمی دارد؟ و آیا کندن ودور کردن موهای وسط ابروها جایز است؟

پاسخ : کندن، کوتاه نمودن و یا تراشیدن موهای دست و پا برای زنان و مردان و همچنین دور نمودن و کندن موهای در میان ابروها ناجایز و حرام است، زیرا کندن موهای چهره در احادیث ممانعت شده و کندن و تراشیدن موهای بدن؛ آنجایی که اسلام مجاز ندانسته، تغییر در مخلوق الله متعال محسوب شده، که شرع ما را نسبت به آنها مجاز نگذاشته است، در این باره به یک آیه و یک حدیث صحیح توجه نمایید:

وَلَأُضِلَّنَّهُمْ وَلَأُمَنِّیَنَّهُمْ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُبَتِّکُنَّ آذَانَ الْأَنْعَامِ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَنْ یَتَّخِذِ الشَّیْطَانَ وَلِیًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُبِینًا (119). سوره نساء.

ترجمه: (شیطان گفته) و قطعا انسانها را گمراه خواهم نمود و به آنها آرزوهای باطل القا خواهم نمود و حتما به آنها دستور خواهم داد تا گوشهای حیوانات را قطع کنند (و ببرند) و قطعا به آنها دستور خواهم تا مخلوق الله را تغییر دهند، و هرکس که شیطان را علاوه از الله دوست می دارد، قطعا او زیان واضح و آشکارا نموده است.

عَنْ عَلْقَمَةَ، عَنْ عَبْدِ اللهِ، قَالَ: «لَعَنَ اللهُ الْوَاشِمَاتِ وَالْمُسْتَوْشِمَاتِ، وَالنَّامِصَاتِ وَالْمُتَنَمِّصَاتِ، وَالْمُتَفَلِّجَاتِ لِلْحُسْنِ الْمُغَیِّرَاتِ خَلْقَ اللهِ» قَالَ: فَبَلَغَ ذَلِکَ امْرَأَةً مِنْ بَنِی أَسَدٍ یُقَالُ لَهَا: أُمُّ یَعْقُوبَ وَکَانَتْ تَقْرَأُ الْقُرْآنَ، فَأَتَتْهُ فَقَالَتْ: مَا حَدِیثٌ بَلَغَنِی عَنْکَ أَنَّکَ لَعَنْتَ الْوَاشِمَاتِ وَالْمُسْتَوْشِمَاتِ، وَالْمُتَنَمِّصَاتِ وَالْمُتَفَلِّجَاتِ، لِلْحُسْنِ الْمُغَیِّرَاتِ خَلْقَ اللهِ، فَقَالَ عَبْدُ اللهِ: «وَمَا لِی لَا أَلْعَنُ مَنْ لَعَنَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ؟ وَهُوَ فِی کِتَابِ اللهِ» فَقَالَتِ الْمَرْأَةُ: لَقَدْ قَرَأْتُ مَا بَیْنَ لَوْحَیِ الْمُصْحَفِ فَمَا وَجَدْتُهُ فَقَالَ: " لَئِنْ کُنْتِ قَرَأْتِیهِ لَقَدْ وَجَدْتِیهِ، قَالَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: {وَمَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا} [الحشر: 7] " فَقَالَتِ الْمَرْأَةُ: فَإِنِّی أَرَى شَیْئًا مِنْ هَذَا عَلَى امْرَأَتِکَ الْآنَ، قَالَ: «اذْهَبِی فَانْظُرِی»، قَالَ: فَدَخَلَتْ عَلَى امْرَأَةِ عَبْدِ اللهِ فَلَمْ تَرَ شَیْئًا، فَجَاءَتْ إِلَیْهِ فَقَالَتْ: مَا رَأَیْتُ شَیْئًا، فَقَالَ: «أَمَا لَوْ کَانَ ذَلِکَ لَمْ نُجَامِعْهَا». صحیح مسلم، (2125)

ترجمه: علقمه رحمه الله فرمودند: عبدالله (بن مسعود رضی الله عنه) فرمودند: الله؛ زنان خال کوب کننده و خال کوب شونده و زنانی که موهای چهرها را می کنند و زنانی که موهای چهرهایشان کنده می شود، و زنانی که در میان دندانهایشان برای زیبایی فاصله انداخته و مخلوق الله را تغییر می دهند، لعنت و نفرین نموده است، (علقمه رحمه الله) فرمودند: این حدیث به زنی از بنی اسد که به او ام یعقوب گفته می شد؛ رسید، او زنی قرآن خوان بود، او به نزد عبدالله بن مسعود رضی الله عنه آمد و گفت: این چه حدیثی است که از تو به من رسیده که تو زنانی که خال کوبی کننده و خال کوبی شونده اند و موهای چهرهایشان کنده می شود و برای زیبایی در میان دندانهایشان فاصله می اندازند و تغییر دهندهای مخلوق الله اند را لعنت نموده ای، عبدالله (بن مسعود رضی الله عنه) گفت: چرا من لعنت نکنم کسی را که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم لعنت نموده وآن در کتاب الله (قرآن مجید نیز) آمده است، آن زن گفت: من آنچه در میان دو جلد قرآن است (از اول تا به آخر) خوانده ام واین مطلب را نیافتم، (ابن مسعود رضی الله عنه) فرمودند: اگر(با دقّت و تدبّر) می خواندی این مطلب را می یافتی، الله با عزت و بزرگوارفرمودند: {وَمَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا} [الحشر: 7] یعنی: آنچه پیامبربرایتان داده آن را بگیرید واز آنچه شما را از آن ممانعت نموده ؛ باز آیید. (آن) زن گفت: من فکر می کنم که الآن برخی ازاین کارها را خانم خودت نیز انجام می دهد، (ابن مسعود رضی الله عنه) گفت: برو نگاه کن، (علقمه) می فرماید: آن زن به نزد خانم عبدالله (بن مسعود رضی الله عنه) رفت و چیزی ندید، و به نزد عبدالله (بن مسعود رضی الله عنه) آمد و گفت: من چیزی ندیدم، (ابن مسعود رضی الله عنه) گفت: اگر(آنچه تو گفتی) می بود با هم در یکجا نمی بودیم.

آری ما اگر ما بخواهیم موهای بدن را از نظر تعلق احکام شرعی به آنها تقسیم بندی کنیم، می توانیم بگوییم چهار نوع موی در بدن وجود دارند:

1- موهایی که اسلام بصراحت دستور داده تا آنها را از بدن ما دور کنیم، و دور کردن آنها اجر و ثواب دارد، مانند موهای زیر  بغل و موهای شرمگاه، و کوتاه نمودن سبیل ها.

2- موهایی که اسلام بصراحت ما را از دور کردن و یا تراشیدن آنها ممانعت نموده است، مانند موی ریش و موی ابرو و چهره.

3- موهایی که اسلام بصراحت، به نگه داری و یا دور کردن و تراشیدن و کوتاه دادن آنها به ما دستورنه داده است، ولی از عموم آیات و احادیث معلوم می گردد که تراشیدن و یا دور نمودن و کوتاه کردن آنها حرام و ممنوع است، مانند موهای دست و پا و سایر موهایی که در دونوع اول داخل نیست.

4- موهایی که نگه داری، و یا کوتاه و تراشیدن آنها مجاز است و در برخی از مواقع مثل زمان باز شدن از احرام، تراشیدن آنها بهتر و در برخی مواقع مانند عموم حالت نتراشیدن آنها بهتر است، مانند موهای سر مردان، که در زمان باز شدن از حرام تراشیدن بهتر است و در عموم حالت نتراشیدن بهتر است، کوتاه کردن، گذاشتن و یا تراشیدن آنها بطور عموم مجاز است.

پوشیدن طلا حلقه ای برای زنان چه حکمی دارد؟

پرسش: پوشیدن طلا حلقه ای برای زنان چه حکمی دارد؟

پاسخ: آنچه در احادیث صحیح و حسن به اثبات می رسد این است که طلای حلقه ای همانند انگشتر، زنجیرو دستبند طلائی برای زنان حرام است، و سایر طلاها همانند گوشواره، سنجاق و گردنبند که زنجیرش نقره ای و یا نجی باشد، حلال و مجاز است، گرچه بهتر این است که زن هر چه کمتر از زیورات استعمال و استفاده کند، در این باره به چند حدیثی که در ذیل آورده می شود دقت نمایید:

1- (حسن) عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُحَلِّقَ حَبِیبَهُ حَلْقَةً مِنْ نَارٍ، فَلْیُحَلِّقْهُ حَلْقَةً مِنْ ذَهَبٍ، وَمَنْ أَحَبَّ أَنْ یُطَوِّقَ حَبِیبَهُ طَوْقًا مِنْ نَارٍ، فَلْیُطَوِّقْهُ طَوْقًا مِنْ ذَهَبٍ، وَمَنْ أَحَبَّ أَنْ یُسَوِّرَ حَبِیبَهُ سِوَارًا مِنْ نَارٍ، فَلْیُسَوِّرْهُ سِوَارًا مِنْ ذَهَبٍ، وَلَکِنْ عَلَیْکُمْ بِالْفِضَّةِ، فَالْعَبُوا بِهَا».

ترجمه:  ابوهریره رضی الله عنه روایت نمودند که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: هرکس دوست دارد محبوبش را حلقه ای از آتش بپوشاند، پس به او حلقه ای از طلا بپوشاند، وهرکس دوست دارد محبوبش را گردنبندی از آتش بپوشاند، پس به او گردنبندی ای از طلا بپوشاند، وهرکس دوست دارد محبوبش را دستنبدی از آتش بپوشاند، پس به او دستبندی از طلا بپوشاند، لذا بر شماست که از نقره استفاده کنید و با آن بازی کنید.

سنن ابی داود، حدیث (4236)

2- (صحیح) عن عُقْبَةَ بْنَ عَامِرٍ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ کَانَ یَمْنَعُ أَهْلَهُ الْحِلْیَةَ وَالْحَرِیرَ وَیَقُولُ: «إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ حِلْیَةَ الْجَنَّةِ، وَحَرِیرَهَا فَلَا تَلْبَسُوهَا فِی الدُّنْیَا».

ترجمه: عقبه بن عامر رضی الله عنه روایت نمودند که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم خانوادهشان را از(استفاده) زیورآلات و ابریشم ممانعت می نمودند و (خطاب به آنها) می فرمودند:  اگر شما زیور آلات بهشت و ابریشم آن را دوست می دارید، پس اینها را در دنیا نپوشید.                         سنن نسائی، حدیث (5136)

3- (صحیح) عَنْ ثَوْبَانَ، مَوْلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّم قَالَ: جَاءَتْ بِنْتُ هُبَیْرَةَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَفِی یَدِهَا فَتَخٌ، فَجَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَضْرِبُ یَدَهَا، فَدَخَلَتْ عَلَى فَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، تَشْکُو إِلَیْهَا الَّذِی صَنَعَ بِهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، فَانْتَزَعَتْ فَاطِمَةُ سِلْسِلَةً فِی عُنُقِهَا مِنْ ذَهَبٍ، وَقَالَتْ: هَذِهِ أَهْدَاهَا إِلَیَّ أَبُو حَسَنٍ، فَدَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَالسِّلْسِلَةُ فِی یَدِهَا فَقَالَ: «یَا فَاطِمَةُ، أَیَغُرُّکِ أَنْ یَقُولَ النَّاسُ ابْنَةُ رَسُولِ اللَّهِ وَفِی یَدِهَا سِلْسِلَةٌ مِنْ نَارٍ»، ثُمَّ خَرَجَ وَلَمْ یَقْعُدْ، فَأَرْسَلَتْ فَاطِمَةُ بِالسِّلْسِلَةِ إِلَى السُّوقِ فَبَاعَتْهَا، وَاشْتَرَتْ بِثَمَنِهَا غُلَامًا وَقَالَ مَرَّةً: عَبْدًا وَذَکَرَ کَلِمَةً مَعْنَاهَا فَأَعْتَقَتْهُ، فَحُدِّثَ بِذَلِکَ، فَقَالَ: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَنْجَى فَاطِمَةَ مِنَ النَّارِ».

ترجمه: ثو بان رضی الله عنه غلام آزاد شده رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: دختر هبیره به نزد رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم آمدند و در حالی که انگشتربزرگ (طلائی) در دستش بود، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم شروع کرد بر زدن بر دستش، او به نزد فاطمه رضی الله عنها دختر رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم رفت، و از این کاری که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم نسبت به انجام داده (و بر دست او زده بود) به او شکایت نمود ، فاطمه (رضی الله عنها علت را متوجه شد) و زنجیر طلائی که در گردنش بود را بیرون آورد و گفت: این را ابوحسن (علی بن ابی طالب رضی الله عنه) به او هدیه نموده است، سپس رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم وارد (خانه) شدند و(آن) زنجیر(طلائی) در دست فاطمه رضی الله عنها بود، (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: ای فاطمه، آیا ترا می فریبد و مغرور می سازد که مردم بگویند (این) دختر رسول الله است و در دستش زنجیری از آتش است، و سپس از خانه بیرون شده و ننشستند، فاطمه (رضی الله عنها) آن زنجیر را به بازار فرستاد و فروخت و با پولش غلامی و سپس آن را آزاد نمود، این جریان برای رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بیان شد، ایشان فرمودند: ستایش شایسته معبود به حقی است که فاطمه را از آتش نجات داد.

 سنن نسائی، حدیث صحیح (5140)

4- (صحیح) عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ رَأَى عَلَیْهَا مَسَکَتَیْ ذَهَبٍ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «أَلَا أُخْبِرُکِ بِمَا هُوَ أَحْسَنُ مِنْ هَذَا، لَوْ نَزَعْتِ هَذَا، وَجَعَلْتِ مَسَکَتَیْنِ مِنْ وَرِقٍ، ثُمَّ صَفَّرْتِهِمَا بِزَعْفَرَانٍ کَانَتَا حَسَنَتَیْنِ».

ترجمه: عایشه رضی الله عنها روایت نمودند که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بر(دستان) ایشان دو دستبند طلائی دیدند، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم (خطاب به ایشان) فرمودند: آیا ترا خبردارنکنم به چیزی که از این (دو) هم بهتر باشد، اگر تو این (دستنبدهای طلائی) را کشیده و دو دستبند نقره ای (به جای آنها) قرار دهی و آنها را با زعفران زنگ کنی (آن گاه این دو) بهتر اند.

سنن نسائی، حدیث صحیح (5143)

حکم آب و نمک در دهان نمودن به هنگام روزه چیست؟

پرسش: آیا اگر فرد روزه دار برای کنترل و کم نمودن درد دندانش، آب و نمک در دهان نگه دارد روزه اش باطل می گردد.

پاسخ : فرد روزه دار باید از خورد و نوش عمدی پرهیز کند، درصحیح بخاری، حدیث (7492) چنین آمده:

عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: الصَّوْمُ لِی وَأَنَا أَجْزِی بِهِ، یَدَعُ شَهْوَتَهُ وَأَکْلَهُ وَشُرْبَهُ مِنْ أَجْلِی.

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه روایت نمودند که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: الله با عزت و بزرگوار می فرمایند: روزه عبادت ویژه من است و من پاداش ویژه برایش خواهم داد، زیرا فرد روزه دار شهوتش، و خوردنش و نوشیدنش را بخاطرمن رها می کند.

آنچه از این حدیث قدسی مشخص می گردد این است که فرد روزه دار باید؛ جماع وشهوت ، خورد و نوش را در روز ترک کند و انجام هر یک از اینها بطور عمدی باعث بطلان روزه می گردد، لذا فردی که دندانش درد می کند برای تسکین درد؛ آب و نمک به دهان می گذارد، اگر قطره ای را ببلعد و یا در گلویش احساس شوری نمک کند، و آن شوری را با آب دهان فرو برد؛ روزه اش باطل می گردد زیرا مزه نمک که با آب دهان مخلوط شده اگر از راه حلق وارد معده شود،  خورد و نوش محسوب شده و باعث بطلان روزه گشته است.

ربا چیست و ربا خوار کیست؟

پرسش: ربا چیست و ربا خوار کیست؟

پاسخ: ربا در لغت عربی به معنای اضافه و زیادی گویند، ولی در جریان مالی مراد از اصل سرمایه و رأس المال بیشترگرفتن است.

ربا و یا همان سود در اسلام بر دو قسم است:

1- ربای نسیه، همان پول و مال اضافی است که طلبکار بنا بردیر گرفتن قرضش از بدهکارمی گیرد، در باره حرمت این نوع ربا به حدیث (1596) صحیح مسلم توجه نمایید.

عَنْ أُسَامَة بْن زَیْدٍ، أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: «إِنَّمَا الرِّبَا فِی النَّسِیئَةِ».

ترجمه: اسامه بن زید رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم روایت نمودند که ایشان فرمودند: همانا ربا در نسیه است.

2- ربای فضل؛ ربائی است که در معاملات پولی و برخی از مواد های غذایی صورت می گیرد، همانند معامله یک گرم طلا با دو گرم طلا و یا معامله یک کیلوی گندم با دو کیلوی گندم، این نوع ربا که به آن ربای فضل گفته می شود، این نوع ربا نیز حرام است، همانگونه که در حدیث (1584) صحیح مسلم این چنین آمده است:

عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ، وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِیرُ بِالشَّعِیرِ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ، وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ، مِثْلًا بِمِثْلٍ، یَدًا بِیَدٍ، فَمَنْ زَادَ، أَوِ اسْتَزَادَ، فَقَدْ أَرْبَى، الْآخِذُ وَالْمُعْطِی فِیهِ سَوَاءٌ».

ترجمه: ابوسعید خدری رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: (زمانی که) طلا با طلا، و نقره با نقره، و گندم با گندم، و جو با جو، و خرما با خرما، و نمک با نمک (معامله می شوند) باید برابر و نقدی باشند، لذا هر کس اضافه داد و یا اضافه گرفت، قط او ربا کاری نموده است، دهنده و گیرنده در این معامله (از نظر گناه) برابر و یکسان اند.

از بیان تعریف و اقسام ربا؛ این نکته واضح می گردد که هرکس معاملاتش را بصورت ربای نسیه و ربای فضل انجام دهد او رباخوار است، و اسلام ؛ ربا و ربا خواری را حرام قرار داده است، در این باره آیات متعددی در قرآن مجید و احادیث متعددی در کتب حدیثی روایت شده است که در ذیل فقط به یک آیه قرآنی و یک حدیث صحیح نبوی صلی الله علیه و آله وسلم که توجه شما را جلب می نمایم:

الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبَا لَا یَقُومُونَ إِلَّا کَمَا یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَى فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ (275).(سوره بقره)

ترجمه: کسانی که سود و ربا می خورند، آنها (فردای قیامت از قبرهایشان) بلند نمی شوند، مگر همانند کسی بلند می شوند که او را جن (و شیطان) دیوانه نموده است، و این بدان سبب است که (سود خوران) می گویند همانا داد و ستد همانند سود خواری و رباست، و (در حالیکه اینگونه نیست) الله داد و ستد را حلال قرار داده و ربا و سود خواری را حرام قرار داده است، پس هر کس پند و اندرزی از جانب پروردگارش (در پرهیزاز سود خواری) آمد و او (از سود خواری) باز آمد، برایش هست آنچه که گذشته است، و جریان (بخشش و عدم بخشش) آن بسوی الله است، و هرکس دو باره (به سود خواری) باز گردد، پس این نوع افراد یاران و صاحبان آتش دوزخ اند و آنها از جاویدانان در آن اند.

1- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «اجْتَنِبُوا السَّبْعَ المُوبِقَاتِ»، قَالُوا: یَا رَسُولَ اللَّهِ وَمَا هُنَّ؟ قَالَ: «الشِّرْکُ بِاللَّهِ، وَالسِّحْرُ، وَقَتْلُ النَّفْسِ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالحَقِّ، وَأَکْلُ الرِّبَا، وَأَکْلُ مَالِ الیَتِیمِ، وَالتَّوَلِّی یَوْمَ الزَّحْفِ، وَقَذْفُ المُحْصَنَاتِ المُؤْمِنَاتِ الغَافِلاَتِ» 

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه روایت نمودند: که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: از هفت (گناه) مهلک پرهیز (و دوری) نمایید، (صحابه) گفتند: ای رسول الله آنها کدام اند؟ (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: شرک به الله، جادور، کشتن نفسی که الله کشتن آن را بجز حق حرام گردانیده است، و سود خواری، و مال یتیم خوردن، و روز جنگ (با کفار از میدان جنگ) فرارنمودن، و زنان مسلمان پاک دامن بی خبر(و بی گناه)  را تهمت زدن.  

صحیح البخاری، حدیث: (2766)

وظیفه یک عالم و داعی دین

وظیفه یک عالم و داعی دین

الله متعال در قرآن مجید چنین ارشاد فرمودند:

1- رَبَّنَا وَابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِکَ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُزَکِّیهِمْ إِنَّکَ أَنتَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ (129) سوره بقره

ترجمه : پروردگارا! در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیز، تا آیات تو را بر آنان بخواند، و آنها را قرآن و سنت بیاموزد، و پاکیزه کند؛ زیرا تو  بی نهایت باعزت، غالب و با حکمتی !

2- کَمَا أَرْسَلْنَا فِیکُمْ رَسُولًا مِّنکُمْ یَتْلُو عَلَیْکُمْ آیَاتِنَا وَیُزَکِّیکُمْ وَیُعَلِّمُکُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُعَلِّمُکُم مَّا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ (151) سوره بقره

ترجمه : همان‌گونه (که با تغییر قبله، نعمت خود را بر شما کامل کردیم،) رسولی از خودتان در میان شما فرستادیم؛ تا آیات ما را بر شما بخواند؛ و شما را پاک کند؛ و به شما، قرآن و سنت بیاموزد؛ و آنچه را نمی‌دانستید، به شما یاد دهد.

3- لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ (164)  سوره آل عمران

ترجمه: قطعا الله بر مؤمنان منّت نهادهنگامی که در میان آنها، پیامبری از خودشان برانگیخت؛ که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و به آنها قرآن و سنت بیاموزد؛ هر چند پیش از آن، در گمراهی آشکاری بودند.

4- هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ (2) سوره جمعه

ترجمه : و (الله متعال) همان کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها می‌خواند و آنها را تزکیه می‌کند و به آنان قرآن و سنت می‌آموزد هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند!

از این چهار آیه قرآن مجید بوضوح فهمیده می شود که الله متعال رسول الله صلی‌الله‌علیه ‌وآله‌ وسلم را برای ابلاغ و مسئولیت زیر فرستاده است:

1- تلاوت و آموزش قرآن مجید برای مردم.

2- تعلیم و آموزش سنت برای مردم .

3- تزکیه افکار و اعمال مردم.

الله متعال در قرآن به ما مسلمانان دستور داده تا از رسول الله صلی‌الله‌علیه ‌وآله ‌وسلم الگو بگیریم ، آنجایی که فرمودند:

لَّقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا (21) سوره احزاب

ترجمه : مسلّماً برای شما در رسول الله سرمشق و الگوی نیکویی است، برای آنها که امید به الله و روز رستاخیز دارند و الله را بسیار یاد می‌کنند.

لذا وظیفه هر عالم و داعی دین است که در امور دعوت و سایر امور دینی از رسول الله صلی‌الله‌علیه ‌وآله ‌وسلم الگو گرفته و این سه کار را در راستای دعوت و خدمت رسانی به دین و اهل دین انجام دهد.

1- تلاوت و تعلیم قرآن مجید برای مردم.

2- تعلیم و آموزش سنت برای مردم.

3- تزکیه افکار و اعمال مردم.

ابو الاعلی مودودی رحمه الله کیست؟

پرسش:  ابو الاعلی مودودی رحمه الله کیست؟

پاسخ: استاد ابوالاعلی مودودی رحمه الله در دوم مهرماه سال 1282 هجری شمسی برابر با چهارم رجب 1321 هجری قمری ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍی ﻣﺬهبی ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺍﻭﺭﻧﮓ ﺁﺑﺎﺩ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺩﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﮔﺸﻮﺩند .

استاد مودودی رحمه الله در 31 شهریور 1358 هجری شمسی برابر با 30 شوال 1399 ، با عمری 75 ساله ، چشم از جهان بر بسته و به دیدار الهی شتافتند، و در شهر لاهور پاکستان در صحن منزلشان دفن شدند، روحشان شاد، و الله متعال جنت الفردوس نصیبشان گرداند، آمین یا رب العالمین.

در ذیل به چند نکته مهم در باره استاد ابوالاعلی مودودی رحمه الله بیان می دارم تا در شناخت شخصیت ایشان راهگشا باشد:

1- ﭘﺪﺭ ایشان ﺳﻴﺪ ﺍﺣﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﻣﻮﺩﻭﺩی رحمه الله ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﻲ ﻭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭﻱ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ .

2- استاد مودودی رحمه الله در کوچکی ﺩﺭﻭﺱ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﺻﺮﻑ، ﻧﺤﻮ، ﻣﻨﻄﻖ ﻭ ﻗﺮﺍﺋﺖ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﭘﺪﺭ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭﺵ ﺁﻣﻮﺧﺖ، ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻓﻮﻗﺎﻧﻴﻪ ﺍﻭﺭﻧﮓ ﺁﺑﺎﺩ ﻧﺰﺩ ﺍﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺗﻔﺴﻴﺮ، ﺣﺪﻳﺚ، ﻓﻘﻪ، ﺍﺻﻮﻝ ﻓﻘﻪ، ﺭﻳﺎﺿﻲ، ﻣﻨﻄﻖ ﻭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻋﺮﺏ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻋﺎﻟﻲ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﺍﻱ ﻛﺎﻓﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻋﻠﻮﻡ برد .

3- ایشان در طول عمر سردبیری چندین روزنامه را بعهده داشتند، همانند:  ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ « ﺗﺎﺝ » ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺟﺒﻠﭙﻮﺭ ﻫﻨﺪ  و ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ « ﻣﺴﻠﻢ » ﻭ ﺳﭙﺲ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ « الجمیعة » و روز نامه « ﻫﻤﺪﺭﺩ » .

4- بعد از استعفاء از سر دبیری روز نامه « الجمیعة » ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ « ﺗﺮﺟﻤﺎﻥ ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ » ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ . ﻭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻱ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍﺳﺘﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﺍﻱ ﺟﺬﺍﺏ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﺳﺎختگی ﻭ بی ﺍﺳﺎﺱ شرق و غرب ﺑﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪ .

5- بنابر خدمات ارزنده ای که به اسلام انجام داده بود، جایزه ملک فیصل پادشاه وقت عربستان را از آن خود کرد.

6- از طرف مخالفان و حکومت وقت چندین بار به زندان رفت و یکبار حکم اعدامش نیز صادر گشت، ولی بفضل کرم الهی و حمایت های حامیان و طرفداران داخل کشور پاکستان و سایر جهان اسلام از اعدام نجات یافت.

7- برای خدمت به اسلام و دعوت به دین، گروه دعوتی و تبلیغی و سیاسی را به نام « جماعت اسلامی » تأسیس نمود، که تا به حال در پاکستان، بنگلادش ، هندوستان، کشمیر و بسیاری از کشورهای اسلامی در حال فعالیت دینی و سیاسی است.

8- استاد مودودی رحمه الله نویسنده بسیار ماهری بودند، که کتابهای بسیار مفید را تقدیم جهان اسلام نمودند، از آن جمله می شود، به تفسیر تفهیم القرآن و کتاب جهاد در اسلام، و مبادی اسلام، حجاب و دها کتاب دیگر اشاره نمود.

9- اصول فکری استاد مودودی رحمه الله کتاب و سنّت و فهم صحابه رضی الله عنهم بود، و از تقلید کور کورانه شدیدا متنفر بود.

10- استاد مودودی رحمه الله با وجود اینکه مخالفین زیادی داشتند که بر علیه ایشان کتابهای زیادی نوشته اند، ولی ایشان بر رد و علیه کسی کتابی ننوشت.

11- استاد مودودی رحمه الله با وجود تمام خدمات ارزنده ای که به اسلام و مسلمین انجام دادند، خالی از اشتباهات نبودند، همانگونه که هر عالمی گرفتار اشتباهات فکری می شود، ولی از آنجایی که اشتباهات علماء عمدی نیست و اجتهادی است، لذا در اشتباهات بگفته رسول الله صلى الله علیه و آله وسلم برایشان یک اجر و ثواب می رسد، و ایشان محکوم نیستند.

12- استاد مودودی رحمه الله همانند بسیاری از علماء و داعیان مخلصی است که مظلوم واقع شده و بسیاری بنا بر حسادت و رقابت و بدون دلیل برای تخریب شخصیت، بر این بزرگ مرد تاریخ و داعی دین تاختند، ولی آنها ندانستند که الله متعال وقتی به کسی عزتی عنایت کند، نمی شود آن عزت را از او فرد گرفت .

13- در آخر بنده به جوانان عزیز توصیه می کنم که حتما کتابهای و نوشته های استاد ابوالاعلی مودودی رحمه الله را مطالعه نمایند، و از دریای دانش با ارزش، ایشان بهر کافی را ببرند.

اذکار صبح و شام که در احادیث آمده را ذکر کنید؟

پرسش: اذکار صبح و شام که در احادیث آمده را ذکر کنید؟

پاسخ :    در برخی از احادیث صحیح و حسن برخی از اذکار آمده که خود رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم آنها صبح و یا شام می خواندند و یا اینکه دستور بخواندن آنها به هنگام صبح و شام داده اند، که در میان علماء به اذکار «صباح و مساء» یعنی ذکرهای و دعاهای «بامداد و اول شب» مشهور است؛ که در ذیل به مهم ترین آنها اشاره خواهد شد:

1- (صحیح) عَنْ عَبْدِ اللهِ، قَالَ: کَانَ نَبِیُّ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، إِذَا أَمْسَى قَالَ: «أَمْسَیْنَا وَأَمْسَى الْمُلْکُ لِلَّهِ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، رَبِّ أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ وَخَیْرَ مَا بَعْدَهَا، وَأَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ وَشَرِّ مَا بَعْدَهَا، رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْکَسَلِ وَسُوءِ الْکِبَرِ، رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ عَذَابٍ فِی النَّارِ وَعَذَابٍ فِی الْقَبْرِ» وَإِذَا أَصْبَحَ قَالَ ذَلِکَ أَیْضًا: «أَصْبَحْنَا وَأَصْبَحَ الْمُلْکُ لِلَّهِ».         صحیح مسلم، حدیث (2723)

ترجمه: عبد الله بن مسعود رضی الله عنه فرمودند: چون شب فرا می رسید پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم می گفتند: «أَمْسَیْنَا وَأَمْسَى الْمُلْکُ لِلَّهِ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، رَبِّ أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ وَخَیْرَ مَا بَعْدَهَا، وَأَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ وَشَرِّ مَا بَعْدَهَا، رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْکَسَلِ وَسُوءِ الْکِبَرِ، رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ عَذَابٍ فِی النَّارِ وَعَذَابٍ فِی الْقَبْرِ»، و چون صبح می کردند این گونه می گفتند: «أَصْبَحْنَا وَأَصْبَحَ الْمُلْکُ لِلَّهِ......»

ترجمه دعا: ما وارد شب شدیم و ملک برای الله وارد شب شد، ستایش از آن الله است، بجز الله دیگر معبود به حقی نیست، او یکتاست و شریکی برای او نیست، پادشاهی از آن اوست و ستایش مخصوص اوست، و او بر هرچیز کاملا تواناست، پروردگارم از تو خیر و خوبی آنچه در این شب و خوبی آنچه بعد از آن است؛ را می خواهم، و به تو از شر و بدی آنچه در این شب و بدی آنچه بعد از آن است؛ پناه می برم، پروردگارم از تنبلی و بدی پیری به تو پناه می برم، پروردگارم از عذابی در آتش و عذابی در قبر به تو پناه می برم.

(معنای دعای صبح): ما صبح نمودیم و ملک برای الله صبح نمود.....

2- (صحیح) عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یُعَلِّمُ أَصْحَابَهُ یَقُولُ: إِذَا أَصْبَحَ أَحَدُکُمْ فَلْیَقُلْ: اللَّهُمَّ بِکَ أَصْبَحْنَا، وَبِکَ أَمْسَیْنَا، وَبِکَ نَحْیَا وَبِکَ نَمُوتُ وَإِلَیْکَ المَصِیرُ، وَإِذَا أَمْسَى فَلْیَقُلْ: اللَّهُمَّ بِکَ أَمْسَیْنَا وَبِکَ أَصْبَحْنَا وَبِکَ نَحْیَا وَبِکَ نَمُوتُ وَإِلَیْکَ النُّشُورُ.

جامع ترمذی، حدیث (3391)

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم به یارانش آموزش می دادند و می گفتند:  هرگاه یکی از شما صبح نمود پس باید بگوید: «اللَّهُمَّ بِکَ أَصْبَحْنَا، وَبِکَ أَمْسَیْنَا، وَبِکَ نَحْیَا وَبِکَ نَمُوتُ وَإِلَیْکَ المَصِیرُ» و چون وارد شب شدند پس باید بگوید: «اللَّهُمَّ بِکَ أَمْسَیْنَا وَبِکَ أَصْبَحْنَا وَبِکَ نَحْیَا وَبِکَ نَمُوتُ وَإِلَیْکَ النُّشُورُ».

ترجمه دعای اول صبح : یا الله با توفیق وارد صبح شدیم، و با توفیق تو وارد شب شدیم، و به دستور تو زنده ایم و به دستور تو می میریم و بازگشت بسوی تو است.

ترجمه دهای اول شب: یا الله با توفیق تو وارد وارد شب شدیم  و با توفیق تو وارد صبح شدیم، و به دستور تو زنده ایم و به دستور تو می میریم و بیرون شدنها (از قبرها) بسوی تو است.

3- (صحیح) عَنْ جُوَیْرِیَةَ، أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ خَرَجَ مِنْ عِنْدِهَا بُکْرَةً حِینَ صَلَّى الصُّبْحَ، وَهِیَ فِی مَسْجِدِهَا، ثُمَّ رَجَعَ بَعْدَ أَنْ أَضْحَى، وَهِیَ جَالِسَةٌ، فَقَالَ: «مَا زِلْتِ عَلَى الْحَالِ الَّتِی فَارَقْتُکِ عَلَیْهَا؟» قَالَتْ: نَعَمْ، قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: " لَقَدْ قُلْتُ بَعْدَکِ أَرْبَعَ کَلِمَاتٍ، ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، لَوْ وُزِنَتْ بِمَا قُلْتِ مُنْذُ الْیَوْمِ لَوَزَنَتْهُنَّ: سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ، عَدَدَ خَلْقِهِ وَرِضَا نَفْسِهِ وَزِنَةَ عَرْشِهِ وَمِدَادَ کَلِمَاتِهِ. صحیح مسلم، حدیث (2726)

ترجمه: جویریه رضی الله عنها روایت نمودند که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم صبح زود بعد از اینکه نماز صبح را خوانده بودند از نزد ایشان بیرون شدند، ودر حالی که او در مسجدش بود، سپس (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) به هنگام چاشتگاه برگشتند، و در حالی او همانگونه نشسته (و مشغول ذکر بودند، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: از آن لحظه ای که از تو جدا شده و از اینجا رفتم تا به حال تو بر همین حالت ذکر . دعا هستی؟ (جویریه رضی الله عنها) گفتند: بله، پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: من بعد از رفتن از نزد تو چهار کلمه را سه بارگفتم که اگر آنها با آنچه تو گفته ای وزن شوند، (سخنان من از آنچه تو گفته ای) سنگین تر خواهند گشت، (آن کلمات اینها اند) «سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ، عَدَدَ خَلْقِهِ وَرِضَا نَفْسِهِ وَزِنَةَ عَرْشِهِ وَمِدَادَ کَلِمَاتِهِ» یعنی: منزه بودن الله را با ستایشش به تعداد مخلوقاتش و رضامندی نفسش و وزن عرشش و جوهرسخنانش؛ بیان می دارم. 

4- (صحیح) عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: مَنْ قَالَ حِینَ یُمْسِی ثَلَاثَ مَرَّاتٍ: أَعُوذُ بِکَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ، لَمْ یَضُرَّهُ حُمَةٌ تِلْکَ اللَّیْلَةَ .              جامع ترمذی (2851)

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه روایت نمودند که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: هرکس زمانی در اول شب سه بار بگوید : «أَعُوذُ بِکَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ» آن شب به او هیچ گزنده زهر داری ضررنخواهند رساند.

ترجمه دعا: به سخنان کامل الله از شر آنچه که آفریده است، پناه می برم.

5- شَدَّادُ بْنُ أَوْسٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ: عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: " سَیِّدُ الِاسْتِغْفَارِ أَنْ تَقُولَ: اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّی لاَ إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، خَلَقْتَنِی وَأَنَا عَبْدُکَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِکَ وَوَعْدِکَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوءُ لَکَ بِنِعْمَتِکَ عَلَیَّ، وَأَبُوءُ لَکَ بِذَنْبِی فَاغْفِرْ لِی، فَإِنَّهُ لاَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ. قَالَ: «وَمَنْ قَالَهَا مِنَ النَّهَارِ مُوقِنًا بِهَا، فَمَاتَ مِنْ یَوْمِهِ قَبْلَ أَنْ یُمْسِیَ، فَهُوَ مِنْ أَهْلِ الجَنَّةِ، وَمَنْ قَالَهَا مِنَ اللَّیْلِ وَهُوَ مُوقِنٌ بِهَا، فَمَاتَ قَبْلَ أَنْ یُصْبِحَ، فَهُوَ مِنْ أَهْلِ الجَنَّةِ».

صحیح بخاری، حدیث(6306)

ترجمه: شداد بن اوس رضی الله عنه روایت نمودند که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: سرداراستغفار این است که بگویی: «اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّی لاَ إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، خَلَقْتَنِی وَأَنَا عَبْدُکَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِکَ وَوَعْدِکَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوءُ لَکَ بِنِعْمَتِکَ عَلَیَّ، وَأَبُوءُ لَکَ بِذَنْبِی فَاغْفِرْ لِی، فَإِنَّهُ لاَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ»، (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: هرکس این دعا را در روز بخواند و در حالی که بدان یقین دارد و در آن روز قبل از اینکه وارد شب شود بمیرد او از اهل بهشت است، هرکس این دعا را در شب بخواند و در حالی که بدان یقین دارد و در آن شب قبل از اینکه وارد صبح شود بمیرد او از اهل بهشت است.

ترجمه: یا الله، تو پروردگار منی و بجز تو دیگر معبود به حقی نیست، تو مرا آفریدی و من بنده تو هستم، و من تا جایی که توان دارم برعهد و وعده تو هستم، از شر آنچه انجام داده ام به تو پناه می برم، به سوی تو باز می گردم بنا بر نعمتی که تو بر من ارزانی داشتی، و با گناهم به سوی تو رجوع می کنم تا مرا ببخشی، زیرا بجز تو کس دیگری گناهان را نمی بخشد.

6- (صحیح) عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، قَالَ: قَالَ أَبُو بَکْرٍ: یَا رَسُولَ اللَّهِ مُرْنِی بِشَیْءٍ أَقُولُهُ إِذَا أَصْبَحْتُ وَإِذَا أَمْسَیْتُ؟ قَالَ: قُلْ: اللَّهُمَّ عَالِمَ الغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ، فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ، رَبَّ کُلِّ شَیْءٍ وَمَلِیکَهُ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ نَفْسِی وَمِنْ شَرِّ الشَّیْطَانِ وَشِرْکِهِ، قَالَ: قُلْهُ إِذَا أَصْبَحْتَ، وَإِذَا أَمْسَیْتَ، وَإِذَا أَخَذْتَ مَضْجَعَکَ. 

جامع ترمذی ، حدیث (3392)

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه فرمودند: ابوبکر رضی الله عنه فرمودند: ای رسول الله به من چیزی را دستور دهید تا آنگاه که صبح نموده و یا وارد شب می شوم بگویم؟ (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: بگو: «اللَّهُمَّ عَالِمَ الغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ، فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ، رَبَّ کُلِّ شَیْءٍ وَمَلِیکَهُ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ نَفْسِی وَمِنْ شَرِّ الشَّیْطَانِ وَشِرْکِهِ»، این را هرگاه صبح نمودی، و هرگاه وارد شب شدی و هرگاه خواستی بر بستر خوابت بروی (این دعا را) بخوان.

ترجمه دعا: یا الله ای دانایی چیزهای مخفی و حاضر، پیدا کننده آسمانها و زمین، پروردگارو مالک هرچیز، گواهی می دهم که بجز تو دیگر معبود به حقی نیست، از شر نفس خودم و از شر شیطان و شرک آن؛ به تو پناه می برم.

7- (صحیح) عَن ابْنَ عُمَرَ، قَالَ: لَمْ یَکُنْ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَدَعُ هَؤُلَاءِ الدَّعَوَاتِ، حِینَ یُمْسِی، وَحِینَ یُصْبِحُ: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الْعَافِیَةَ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ، اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الْعَفْوَ وَالْعَافِیَةَ فِی دِینِی وَدُنْیَایَ وَأَهْلِی وَمَالِی، اللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَاتِی وَآمِنْ رَوْعَاتِی، اللَّهُمَّ احْفَظْنِی مِنْ بَیْنِ یَدَیَّ، وَمِنْ خَلْفِی، وَعَنْ یَمِینِی، وَعَنْ شِمَالِی، وَمِنْ فَوْقِی، وَأَعُوذُ بِعَظَمَتِکَ أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَحْتِی».

سنن ابی داود، حدیث (5074)

ترجمه: ابن عمر رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم این (دعا و) کلمات را زمانی که وارد شب می شدند و یا اینکه صبح می نمودند رها نمی کردند: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الْعَافِیَةَ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ، اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الْعَفْوَ وَالْعَافِیَةَ فِی دِینِی وَدُنْیَایَ وَأَهْلِی وَمَالِی، اللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَاتِی وَآمِنْ رَوْعَاتِی، اللَّهُمَّ احْفَظْنِی مِنْ بَیْنِ یَدَیَّ، وَمِنْ خَلْفِی، وَعَنْ یَمِینِی، وَعَنْ شِمَالِی، وَمِنْ فَوْقِی، وَأَعُوذُ بِعَظَمَتِکَ أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَحْتِی».

ترجمه دعا: یا الله همانا من از تو خواهان عافیت در دنیا و آخرت هستم، یا الله همانا من در دین و دنیایم و در اهل و مالم عفو عافیت را خواهانم، یا الله عورتهایم را بپوشان و مرا ازامورمخوفم در امان بدار، یا الله مرا از جلویم، و از پش سرم، و از راستم و از چپم و از بالایم محفوظ بدار، و به عظمت و بزرگیت پناه می برم از اینکه از پایینم ترور شوم.

8- (صحیح) عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ قَالَ: حِینَ یُصْبِحُ وَحِینَ یُمْسِی: سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ، مِائَةَ مَرَّةٍ، لَمْ یَأْتِ أَحَدٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، بِأَفْضَلَ مِمَّا جَاءَ بِهِ، إِلَّا أَحَدٌ قَالَ مِثْلَ مَا قَالَ أَوْ زَادَ عَلَیْهِ.                        صحیح مسلم، حدیث (2692)

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: هرکس بوقت دخول صبح و به وقت دخول شب صد بار بگوید: «سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ» روز قیامت کسی اعمال بهتر ازآن نخواهد آورد، مگر کسی که همانند او و یا بیشتر از او بگوید.