| ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
ترجمه وشرح حدیث (2)صحیح بخاری
عَنْ عَائِشَةَ أُمِّ المُؤْمِنِینَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا، أَنَّ الحَارِثَ بْنَ هِشَامٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، کَیْفَ یَأْتِیکَ الوَحْیُ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «أَحْیَانًا یَأْتِینِی مِثْلَ صَلْصَلَةِ الجَرَسِ، وَهُوَ أَشَدُّهُ عَلَیَّ، فَیُفْصَمُ عَنِّی وَقَدْ وَعَیْتُ عَنْهُ مَا قَالَ، وَأَحْیَانًا یَتَمَثَّلُ لِیَ المَلَکُ رَجُلًا فَیُکَلِّمُنِی فَأَعِی مَا یَقُولُ» قَالَتْ عَائِشَةُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا: وَلَقَدْ رَأَیْتُهُ یَنْزِلُ عَلَیْهِ الوَحْیُ فِی الیَوْمِ الشَّدِیدِ البَرْدِ، فَیَفْصِمُ عَنْهُ وَإِنَّ جَبِینَهُ لَیَتَفَصَّدُ عَرَقًا.
کلمات مشکل حدیث :
صَلْصَلَةِ : آواز آهن زمانی که بر یکدیگر انداخته شود.
الجَرَسِ : زنگوله .
أَشَدُّهُ : سخت ترین آن .
عَلَیَّ : برمن .
فَیُفْصَمُ : پس قطع می شود .
عَنِّی : از من .
وَعَیْتُ : حفظ نمودم .
أَحْیَانًا : گه گاهی ، برخی اوقات .
یَتَمَثَّلُ : نمایان می گردد.
المَلَکُ : فرشته .
رَجُلًا : مردی .
فَیُکَلِّمُنِی : سپس با من سخن می گوید .
فَأَعِی : سپس من حفظ می کنم .
الیَوْمِ : امروز .
الشَّدِیدِ البَرْدِ : سردی و سرمای زیاد .
فَیَفْصِمُ عَنْهُ : از او قطع می شود .
جَبِینَهُ : پیشانی او .
لَیَتَفَصَّدُ عَرَقًا : (گویا) رگ قطع می شود و عرق فواره می زند.
ترجمه حدیث : عایشه مادر مسلمانان رضی الله عنها فرمودند: حارث پسر هشام رضی الله عنه از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم پرسیدند: و گفتند: ای رسول الله وحی چگونه برشما (فرود) می آید (و نازل می شود) ؟ رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: گاهی (وحی بر) من (فرود) می آید که همانند آوازه زنگوله و صدای زنگ می باشد، و این (نوع نزول وحی) سخت ترین (نوع نزول وحی) بر من می باشد، و سپس (در حالی این صدای زنگ و آواز زنگوله) از من قطع می شود که من از آن (فرشته) آنچه (با این روش به من ) گفته است حفظ نموده ام، و گاهی فرشته (وحی جبرئیل) به شکل مردی برایم نمایان می گردد و سپس با من سخن می گویم وآنچه که او می گوید من حفظ می کنم .
عایشه رضی الله عنها فرمودند: من ایشان (یعنی : رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) را دیدم که بر ایشان در روز بسیار سردی وحی نازل می شود و در حالی که از پیشانی (مبارک) ایشان (همانند این که رگی قطع شده باشد) عرق زیاد می ریزد.
مسائل حدیث : از این حدیث مبارک مسائل و احکام ذیل فهمیده و استنباط می شود :
1 - بر رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم با روش های مختلف نازل می شده است .
2 - گاهی وحی بشکل آواز زنگوله و صدای زنگی نازل می شده است .
3- گاهی جبرئیل علیه السلام فرشته وحی بشکل مردی به نزد رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم آمده و آیات قرآن را بر ایشان تلاوت می نموده است.
4- رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بعد از نازل شدن هر آیه و سوره ای آن را حفظ می نمودند ؛ لذا اولین حافظ قرآن خود رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بودند.
5 - برخی از انواع نزول وحی بر رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم آسان و برخی دیگر سخت تر بودند .
6- آنچه در این حدیث آمده برخی از روش های نزول وحی می باشد .
7 - فرشته ها خودشان را می توانند بشکل های مختلف در آورند .
8 - جبرئیل علیه السلام گاهی بشکل مردی به نزد رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم ظاهر شده و وحی را می آوردند.
9 - رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم زمانی که وحی بر ایشان نازل می شد زیاد عرق می کردند .
10 - هر کس چیزی را نمی داند باید ازکسی که می داند بپرسد همان گونه که حارث پسرهشام رضی الله عنه از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در باره روش های مختلف نزول وحی پرسیدند .
حدیث (1) صحیح بخاری
عن عُمَرَ بْنَ الخَطَّابِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ: «إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ، وَإِنَّمَا لِکُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَى، فَمَنْ کَانَتْ هِجْرَتُهُ إِلَى دُنْیَا یُصِیبُهَا، أَوْ إِلَى امْرَأَةٍ یَنْکِحُهَا، فَهِجْرَتُهُ إِلَى مَا هَاجَرَ إِلَیْهِ»
کلمات مشکل حدیث :
الأَعْمَالُ : کارها ، عمل ها و(اعمال) جمع (عمل) است.
النِّیَّاتِ : نیّت ها، اراده های دل و (نیّات) جمع (نیّة) است.
امْرَأَة : زن .
هِجْرَت: ترک وطن .
یَنْکِحُ : نکاح می کند، ازدواج می کند .
ترجمه حدیث: عمر بن خطاب رضی الله عنه فرمودند: من از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم شنیدم که می فرمایند: همانا دار و مدارکارها بر نیّت هاست و همانا برای هر فردی است آنچه را که نیّت نموده است لذا هرکس هجرتش بسوی دنیا بوده تا بدان برسد و یا اینکه بسوی زنی بوده تا با اوازدواج نماید پس هجرتش بسوی همان چیزی است که بدان سو هجرت نموده است .
مسائل حدیث :
از این حدیث شریف مسائل و احکام زیر فهمیده می شود :
1 - کارها و اعمال هر فردی به نیّت آن فرد بستگی دارد .
2- اگر دراعمال نیک ؛ نیّت خراب و غیر شرعی باشد آن اعمال خراب و باطل می گردند .
3 - اگر عمل و نیّت هر دو خوب و شرعی باشند آن وقت است که آن عمل مورد قبول شرع واقع می گردد.
4- در اینجا مناسب است معنای نیّت و مسائل مرتبط به آن ذکر شود :
نیّت یک کلمه عربی است که به معنای اراده دل می آید و هیچ ارتباطی با زبان ندارد ، و نیّت و عمل به چهارنوع با یکدیگر ارتباط و تعلق می گیرند:
1 - نیّت شرعی و خوب و برای رضای الله متعال و کار و عمل نیز شرعی همانند: نماز خواندن برای رضای الله متعال ، این نوع عمل مورد پسند الله متعال و مورد قبول شرع می باشد .
2 - نیّت شرعی و خوب ولی عمل غیر شرعی همانند: دزدی برای کمک نمودن به مستمندان و نیاز مندان، این عمل گناه و مورد خشم الهی واقع می گردد؛ ناگفته نماند که تمام بدعتهای را که عموم مسلمانان در عبادتهایشان انجام می دهند از همین نوع است .
3- نیّت غیر شرعی و بد ولی عمل شرعی و نیک همانند : خواندن نماز بصورت ریائی و خود نمائی ، ریاکاران این گونه عمل می کنند و در اینجا عمل نیک بنا بر نیّت بد ؛ بد شده و گناه محسوب می گردد ، هجرت بخاطر زن و دنیایی که در حدیث آمده از همین نوع می باشد .
4- نیّت بد و غیر شرعی و عمل نیز غیر شرعی همانند : دزدی برای خوردن مال مردم ، خلاف کاران و افراد شرورکارهای خلاف شرعشان از همین نوع می باشد، در اینجا افراد دو گناه با هم جمع نموده مرتک آن شده اند؛ یک نیّت غیر شرعی وبد ودومی عمل غیر شرعی وبد .
شناسنامه امام بخاری رحمه الله
نام : محمد .
کنیت : ابوعبد الله .
نام پدر : اسماعیل .
محل تولد : شهر بخاری که یکی از شهرهای خراسان قدیم بوده و در کشور ازبکستان کنونی قرار دارد.
تاریخ تولد : شوال سال (یکصد و نود و چهار) هجری قمری .
تاریخ وفات: شب عید الفطرسال (دویست و پنجاه و شش) هجری قمری .
محل وفات : روستای خرتنگ، شهرسمرقند؛ که ازخراسان قدیم بوده و درکشورازبکستان فعلی قرار دارد.
محل دفن : روستای خرتنگ، شهر سمرقند، کشورازبکستان .
مدت عمر : سیزده روز کمتر از (شصت و دو سال) .
محل ها و شهرهای تحصیلی امام بخاری رحمه الله
امام بخاری رحمه الله همانند سایرطلاب علوم دینی برای یادگیری علوم دینی علاوه از زادگاه خویش شهر بخاری به شهرها و مناطق دیگری نیز سفر نموده و در آنجاها نیزعمل دین حاصل نموده اند که آن شهرها و مناطق از قرار زیر می باشد:
1 - شهر بلخ .
2 - شهر مرو.
3 - شهر نیشابور .
4 - شهری ری .
5- شهر بغداد .
6 - شهره بصره .
7 - شهر کوفه .
8 - شهر مکه مکرمه .
9 - شهر مدینه منوره .
10- مصر .
11 - شام .
کتابهای امام بخاری رحمه الله
امام بخاری رحمه الله کتابهای مفید و متعددی به رشته تحریر در آوردند که از قرار زیر می باشند :
1- کتاب: الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله صلى الله علیه وسلم وسننه وأیامه. (مشهور به صحیح بخاری).
2 - التاریخ الکبیر.
3- التاریخ الأوسط .
4- التاریخ الصغیر .
5- الضعفاء الصغیر.
6 - التاریخ فی معرفة رواة الحدیث، و نقلة الآثار و السنن ، و تمییزثقاتهم من ضعفائهم، و تاریخ وفاتهم .
7- التواریخ و الأنساب .
8 - الأدب المفرد .
9 - رفع الیدین فی الصلاة.
10 - القراءة خلف الامام .
11 - خلق افعال العباد و الرد علی الجهمیة .
12- کتاب ( الکنی) .
13 - کتاب (العقیدة) یا ( التوحید) .
14- کتاب (أخبار الصفات) .
اقسام احادیث صحیح بخاری از نظرسند
احادیث صحیح بخاری از نظرسند بر دو قسم است :
1- مُسند یعنی احادیثی که دارای سند اند و با سند کامل روایت شده اند .
2- مُعلّق یعنی احادیثی که اصلا سند ندارند و یا اینکه از اول سند آنها یک و یا چند راوی افتاده است .
اقسام احادیث مُعلّق صحیح بخاری
احادیث مُعلّق صحیح بخاری بر دو قسم اند:
1 - احادیث مُعلّقی که با صیغه تمریض روایت شده اند و یا به عبارت دیگر احادیث مُعلّقی که با صیغه های مجهول القائل بیان و روایت شده اند همانند احادیث مُعلّقی که با الفاظی از قبیل (رُوی، قیل ، حُکی و امثال این الفاظ) روایت شده اند.
2 - احادیث مُعلّقی که با الفاظ معلوم القائل و صیغه های معلوم همانند : (رَوی ، قال، حَکی و امثال این الفاظ ) روایت شده اند.
احادیث ضعیف و معیوب صحیح بخاری
احادیث صحیح بخاری خواه از قسم مُسندش باشند و یا از قسم مُعلّقش بجز احادیثی محدود و انگشت شماری بقیه همه صحیح و یا حسن اند ولی احادیث بسیار اندک و انگشت شماری نیز از نوع ضعیف و معیوب در صحیح بخاری یافت می شود که علمای محقق همانند دارقطنی رحمه الله در کتاب (الالزامات و التتبع) خویش حدودا بر (218) حدیث که برخی آنها ازصحیح بخاری و برخی دیگراز صحیح مسلم اند را از نظر سندی و یا متنی مورد انتقاد قرار داده است، همانگونه که استادآلبانی رحمه الله نیزدر کتابها و نوشته های خویش به برخی از آنها اشاره نموده اند.
حکمت از تکرار احادیث در صحیح بخاری
امام بخاری رحمه الله بسیاری از احادیث را در کتاب صحیح بخاری بصورت تکراری ذکر و روایت می کند شاید در ذهن بسیاری از خوانند گان این کتاب ارزشمند این سوال مطرح شود که علت چیست ؟
در پاسخ بنده خدمت شما خوانندگان عزیز و گرامی عرض می کنم این کار امام بخاری رحمه الله دارای علل و حکمتهای متعددی است که می شود به مهمترین آنها در ذیل اشاره نمود:
1- استنباط احکام :
امام بخاری رحمه الله عموما احادیث را در کتاب صحیح بخاری برای استنباط و استخراج مسائل بصورت تکراری ذکر می کند و در هر جائی از آن حکمی را استنباط و استخراج می کند .
2- بیان الفاظ و متون مختلف و متفاوت یک حدیث :
حکمت دیگری که باعث این شده تا امام بخاری رحمه الله برخی از احادیث را در کتاب صحیح بخاری تکرار نماید متفاوت بودن الفاظ و متون برخی از احادیث است که از اساتید و سندهای مختلف بصورتهای مختلف شنیده و روایت نموده است لذا امام بخاری رحمه الله گاهی احادیث را تکرار می کند تا الفاظ و متون یک بصورت حدیث کامل و با الفاظ متفاوت ذکر شود.
3 - تقویت سندها و رفع تدلیس از راویان مدلّس :
گاهی امام بخاری رحمه الله یک حدیثی را با سندی روایت می کند که در آن راوی مدلّسی وجود دارد که حدیث را بصورت عنعنه روایت کرده و این نشان ضعف حدیث است لذا امام بخاری رحمه الله همین حدیث را در جای دیگری از کتاب صحیح بخاری با همین سند بصورت حدثنا از همین راوی روایت می کند و یا اینکه با سندی که در آن راوی مدلّسی وجود ندارد روایت می کند تا بدین طریق صحت متن را به اثبات برساند و یا عیب تدلیس را از راوی مدلّس بر طرف کند .
4- بیان اصل الفاظ حدیث :
گاهی امام بخاری رحمه الله یک حدیثی از سندی بصورت اختصار روایت نموده چون به همین گونه شنیده ولی همین حدیث را باسند دیگری که بصورت مطول شنیده آن را در جای دیگری از صحیح بخاری روایت می کند وبا این طریق اصل حدیث الفاظ آن دانسته و فهمیده می شود .