حکم گدائی چیست؟

پرسش: حکم گدائی چیست؟ و آیا این درست است که اگر کسی گدائی کند تا هفت نسل به مشکل بر می خورد؟

پاسخ: گدائی کار بسیار نامناسبی است و اگر فرد نیاز مبرم ندارد گدائی برایش حرام است، در این باره به دو حدیث صحیح که در ذیل آورده می شود دقت نمایید:

1 - عَنْ عَبْد اللَّهِ بْن عُمَرَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «مَا یَزَالُ الرَّجُلُ یَسْأَلُ النَّاسَ، حَتَّى یَأْتِیَ یَوْمَ القِیَامَةِ لَیْسَ فِی وَجْهِهِ مُزْعَةُ لَحْمٍ». (صحیح بخاری، حدیث: 1474)

ترجمه: عبدالله بن عمرو رضی الله عنه فرمودند: پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: فرد بطور مستمر و همیشه گدائی می کند تا اینکه روز قیامت در حالی می آید که بر چهره اش تکه گوشتی نیست.

2 - عَنْ قَبِیصَةَ بْنِ مُخَارِقٍ الْهِلَالِیِّ، قَالَ: تَحَمَّلْتُ حَمَالَةً، فَأَتَیْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَسْأَلُهُ فِیهَا، فَقَالَ: أَقِمْ حَتَّى تَأْتِیَنَا الصَّدَقَةُ، فَنَأْمُرَ لَکَ بِهَا، قَالَ: ثُمَّ قَالَ: یَا قَبِیصَةُ إِنَّ الْمَسْأَلَةَ لَا تَحِلُّ إِلَّا لِأَحَدِ ثَلَاثَةٍ رَجُلٍ، تَحَمَّلَ حَمَالَةً، فَحَلَّتْ لَهُ الْمَسْأَلَةُ حَتَّى یُصِیبَهَا، ثُمَّ یُمْسِکُ، وَرَجُلٌ أَصَابَتْهُ جَائِحَةٌ اجْتَاحَتْ مَالَهُ، فَحَلَّتْ لَهُ الْمَسْأَلَةُ حَتَّى یُصِیبَ قِوَامًا مِنْ عَیْشٍ وَرَجُلٌ أَصَابَتْهُ فَاقَةٌ حَتَّى یَقُومَ ثَلَاثَةٌ مِنْ ذَوِی الْحِجَا مِنْ قَوْمِهِ: لَقَدْ أَصَابَتْ فُلَانًا فَاقَةٌ، فَحَلَّتْ لَهُ الْمَسْأَلَةُ حَتَّى یُصِیبَ قِوَامًا مِنْ عَیْشٍ فَمَا سِوَاهُنَّ مِنَ الْمَسْأَلَةِ یَا قَبِیصَةُ سُحْتًا یَأْکُلُهَا صَاحِبُهَا سُحْتًا . (صحیح مسلم، حدیث:(1044)

ترجمه: قبیصه بن مخارق هلالی رضی الله عنه فرمودند: من برای صلح در میان افراد؛ پرداخت پول و قرضی را بعهده گرفتم، (ولی نداشتم که آن را پرداخت کنم لذا) به نزد رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم آمدم و از ایشان درخواست کردم تا در این باره مرا کمک مالی کنند، (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: (نزد ما) بمان تا (اموال) صدقه به نزد ما بیاید، (آنگاه) ما دستور می دهیم تا از آن بتو بدهند،(و تو این قرضی را که بعهده گرفتی پرداخت نمائی) و سپس (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: ای قبیصه همانا گدائی و مال خواستن از دیگران حلال نیست بجز برای یکی از این سه نفر: 1 - مردی که برای اصلاح در میان مردم پرداخت قرض و پولی را بعهده گرفته باشد، برای او حلال است که از مردم گدائی کند و پول بخواهد تا آن قرض را پرداخت نماید و سپس بس کند و از گدائی دست بکشد، 2 - فردی که عافت دامنگیرامولش شده و همه آنها را نابود نموده است، برای او نیز گدائی و مال خواستن از دیگران حلال است تا اینکه زندگیش برپا و استوارگردد، 3 - و فردی که گرفتار فقر و تنگدستی شده و سه فرد عاقل از قومش گواهی می دهند که او گرفتار فقر و تنگدستی شده است، برای این فرد نیز گدائی و پول خواستن از دیگران حلال است تا اینکه زندگیش روبراه و برجا شود، بغیر از این سه نفر ای قبیصه گدائی حرام است و آنکسی که گدائی می کند حرام می خورد.

و اما اینکه برخی می گویند: گدائی فرد تا هفت پشتش در نسلش تأثیر بد می گذارد، دلیل و مدرک شرعی ندارد، بلکه یک گفتار عامیانه و بی دلیل و بی اعتبار است.