۩۩۩ قـــرآن و سنّت زنــــده بــــاد ۩۩۩

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (20) (سوره انفال)

۩۩۩ قـــرآن و سنّت زنــــده بــــاد ۩۩۩

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (20) (سوره انفال)

تفسیر آسان درفهم آیه (164) سوره بقره

ترجمه آیه (164) سوره بقره

 

 إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْکِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِمَا یَنفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنْ السَّمَاءِ مِنْ مَاءٍ فَأَحْیَا بِهِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِیهَا مِنْ کُلِّ دَابَّةٍ وَتَصْرِیفِ الرِّیَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَیْنَ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ لآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (164)

 

ترجمه : همانا در آفرینش آسمانها و زمین و متفاوت بودن و در پی یکدیگررفت و آمد نمودن شب و روز و کشتی هایی که در دریا در برای نفع مردم درحرکت اند و آن آبی را که الله از آسمان فرو فرستاده و سپس با آن زمین را بعد از مرگش زنده می نماید و(دراینکه الله متعال) در زمین هر نوع حیوان و جنبنده ای را منتشر نموده است ودر گردش بادها و ابری که در میان آسمان و زمین مسخر است (در) همه اینها نشانیهای برای قومی اند که می فهمند.

 

تفسیر آسان درفهم آیه (164) سوره بقره

 

(إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ) یکی از دلایلی که الله متعال برای اثبات وجود و وحدانیت خودش در قرآن بسیار ذکر می کند وجود مخلوقات و نحوی آفرینش آنها ست ، در این آیه نیز الله متعال آفرینش زمین ،آسمانها ،ابرها، ووو را مثال زده و سپس درآخرفرموده : همه اینها نشانیهایی اند برای قومی که می فهمند یعنی افراد فهمیده با تفکر و تدبر در این مخلوقات پی به وجود یکتای پروردگارجهان می برند و با آگاهی و بصیرت کامل اعتراف به وجود الله یکتا و بی همتا می کنند .

آری تفکر در آفرینش زمین و آسمان هر فرد عاقل را مجبور به اعتراف به وجود الله یکتای و بی همتا می نماید، آسمان با آن زیبای و تمام سیارها و ستارهایی که در زیراین آسمان قرار دارند و زمین با تمام کوهها و صحراها و دریاها و سایر مخلوقات موجود بر این زمین، همه و همه اینها دلالت براین دارند که یک ذات بسیار آگاه و حکیمی اینها را آفریده و آن ذات کسی نیست بجز الله متعال .

(وَاخْتِلافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ) متفاوت بودن شب روز و در پی یک دیگر رفت و آمد نمودن و کوتاه شدن یکی و دراز شدن دیگری؛ همه اینها از نشانیهای وجود ذات الله متعال می باشد ، که همه این امور با یک نظم و ترتیب خاصی و بدون هیچ بی نظمی اتفاق می افتد، و شب با تاریکیش آرامش و استراحتی برای ما انسانها و روز با روشنیش وقت کار و امرار معاش برای ما انسانهاست، این تاریکی شب و این روشنی روز؛ جمال و زیبایی است که به جمال این دنیا افزوده شده است ، شما یک لحظه تصور کنید که اگر یکی از شب و روز نمی بود و همیشه در دنیا شب می بود و یا اینکه همیشه در دنیا روز می بود چه اتفاقی می افتاد؟ و اوضاع و احوال ما انسانها چه می شد؟ و زندگی در این دنیا چه گونه بر ماسخت و طاقت فرسا می شد؟.

(وَالْفُلْکِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِمَا یَنفَعُ النَّاسَ) یکی دیگر از دلایل وجود ذات الله یکتا وبی همتا همین قایق ها ، کشتی ها ، ناوها و لاندیگرافهای است که با تمام بار و سنگینی که برآنها حمل می شود باز هم بر روی آب در حرکت اند وبدون اینکه در زیرآب فرو بروند برسطح آبهای دریاها و اقیانوسها به مسیر دلخواه بشررفته تا به مقصد مقصود برسند و انسانها از آنها در سیاحت، تجارت ،ماهیگری، مسافرت و جنگ ها استفاده می کنند. پس تو ای انسان عاقل کمی فکر کن که اگر ریگ کوچکی را بر روی آب بیندازی فورا در زیر آب فرو رفته و حتی یک ثانیه بر روی آب باقی نمی ماند و لی این کشتیها و ناوها با تمام آن بار و سنگینی که برپشت آنهاست بر روی آب مانده و فرو نمی روند! تو ای انسان عاقل کمی دقت کن که اگر این قایق ها ،کشتیها، لاندیگرفها و ناوها نمی بودند ما انسانها چگونه می توانستیم از دریاها استفاده کنیم!.

(وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنْ السَّمَاءِ مِنْ مَاءٍ فَأَحْیَا بِهِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا) زمین بی گیاه مرده با آبی که از آسمان فرستاده می شود زنده و سرسبزمی شود و باعث ایجاد رزق و روزی برای مخلوقات موجود بر پشت خود می گردد ، این آب را چه کسی فرستاده و این زمین مرده را چه کسی زنده نموده و این گیاهان و میوه جات و سبزیجات رابرای موجودات ساکن بر این کره خاکی چه کسی آفرید؟ این سوالها همه یک جواب دارند و آن اینکه همه و همه این کارها را الله متعال نموده است و همه آنها دلیل بر وجود آن ذات یکتا و بی همتا ست .

(وَبَثَّ فِیهَا مِنْ کُلِّ دَابَّةٍ) تمام خزندگان، درندگان، پرندگان همه و همه اینها را الله متعال برای استفاده ما انسانها بر این کره خاکی آفریده و انتشار داده است که تفکر در هریک از این موجودات انسان را مجبور به اعتراف می نماید که با صراحت کامل بگوید (لا اله الا الله) .

(وَتَصْرِیفِ الرِّیَاحِ) گردش بادهایی که گاهی باعث حرکت کشتی های بادبانی می شود ، و گاهی باعث بارآورنمودن برخی درختان می گردد و گاهی باعث حرکت ابرها و گاهی هم باعث شنکجه و عذاب دادن افراد خلاف کار می گردد، این باد با دها کارهایی که به او سپرده شده تفکر در آن و حکمت های خلقت آن انسان را به این تفکر وا می دار که چه کسی این باد را با این همه کارها و حکمتها آفریده است ؟، انسان عاقل بعد از تفکر و تدبر به یک جواب می رسد و آن اینکه ذات بسیارحکیمی آن را آفریده که تمام این جهان را آفریده است .

(وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَیْنَ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ) ابرهای که گاهی باد و گاهی باران و گاهی برف و گاهی ژاله در میان آسمان و زمین با خود گرفته واز این قسمت کره خاکی به آن قسمت حمل و نقل می کنند، و گاهی آنچه را با خود می برند می برد باعث رحمت شده و گاهی هم باعث عذاب و نابودی می گردد ، آخر سوال اینجاست که چه کسی به این ابرها این مأموریت را داده تا این کارها را انجام دهند؟ و آخر چه کسی این ابرها را به این حالت آفریده است ؟ جواب یکی است که آفریدگار و دهنده این امور به ابرها فقط و فقط الله یکتا و بی همتاست .

(لآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ) در آخر الله متعال نتیجه گیری نموده است که آفرینش زمین و آسمانها و کشتتی ها و ابرها ووو ...همه و همه اینها نشانی های برای وجود الله یکتا و بی همتا اند ، ولی این نشانیها را کسانی درک می کنند که دارای عقل و فهم بوده و این عقل و فهم خودشان را با خواهشات و خرافات و فریبهای شیطان مخدوش نکرده باشند، این نوع افراد عاقل و فهمیده با تفکردر این مخلوقات پی بوجود یکتا و بی همتای الله متعال می برند ، و سپس در مقابل آن ذات سرتعظیم خم نموده و به عبادت و پرستش او مشغول می شوند و فقط و فقط از دستورات او پیروی می نمانید و هرگز با دستورات او مخالفت نمی کنند.

ترجمه و شرح حدیث (76) صحیح بخاری

ترجمه و شرح حدیث (76) صحیح بخاری

 

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: «أَقْبَلْتُ رَاکِبًا عَلَى حِمَارٍ أَتَانٍ، وَأَنَا یَوْمَئِذٍ قَدْ نَاهَزْتُ الِاحْتِلاَمَ، وَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یُصَلِّی بِمِنًى إِلَى غَیْرِ جِدَارٍ، فَمَرَرْتُ بَیْنَ یَدَیْ بَعْضِ الصَّفِّ، وَأَرْسَلْتُ الأَتَانَ تَرْتَعُ، فَدَخَلْتُ فِی الصَّفِّ، فَلَمْ یُنْکَرْ ذَلِکَ عَلَیَّ».

 

ترجمه حدیث : عبد الله بن عباس رضی الله عنهما فرمودند: من در حالی که بر خرماده ای سوار بودم آمدم و من در آن روز نزدیک بود که بالغ گردم ،(زمانی که من آمدم) رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در منی بسوی غیر دیواری نماز می خواندند،  پس من از جلوی برخی از صف ها گذر نمودم، و ماچ خر رارها نمود تا بچرد، سپس وارد صف شدم ، این کاربر من انکار نشد .

 

مسائل و احکام حدیث:


از حدیث بالا مسائل و احکام زیر برداشت و گرفته می شود :

1 - بر خر سوار شدن ایرادی ندارد زیرا خر یکی از حیوانات سواری است که الله متعال برای راحتی ما انسانها آفریده است .

2 - صحابه رضی الله عنهم در سفرهایشان بر خر سوار می شدند .

3- در زمان حجه الوداع عبد الله بن عباس رضی الله عنهما نزدیک به بلوغ بودند .

4 - گذر خر از جلوی نمازگذار باعث بطلان نماز نمی گردد.

5 - گذر افراد از جلوی نماز گرچه گنه دارد ولی باعث بطلان نماز نمی گردد.

6- با ستره نماز خواند بهتر است ولی خواندن نماز بدون ستره باطل نمی گردد.

7- رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در حجه الوداع گاهی بدون ستره نماز خوانده اند .

8- عدم انکار صحابه رضی الله عنه دلیل برجواز آن امر در نزد آنان می باشد .

9 - سکوت و عدم انکار پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم دلیل برجواز آن امراست .

10- یکی از علامت و نشانی ها بلوغ احتلام است .



 

ترجمه و شرح حدیث (75) صحیح بخاری

ترجمه و شرح حدیث (75) صحیح بخاری

 

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: ضَمَّنِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَقَالَ: «اللَّهُمَّ عَلِّمْهُ الکِتَابَ».


ترجمه : ابن عباس رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم مرا در بغل گرفته وفرمودند: بار الهی به ایشان کتاب (خودت قرآن) را بیاموز.

 

مسائل و احکام حدیث:


از حدیث بالا مسائل و احکام زیر فهمیده و برداشت می شود :

1 - رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم عبد الله بن عباس رضی الله عنه را دوست می داشتند .

2 - بنا بر محبت و دوستی کسی را در بغل گرفتن ایرادی ندارد.

3 - چه خوب است که استاد در حق شاگردش دعا کند.

4 - توجه به کتاب الله متعال (قرآن مجید) بسیار ضروری است .

5- علم قرآن یعنی یادگیری الفاظ و معانی و تفسیرآن می باشد و بنا بر همین دعای پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم بود که ابن عباس رضی الله عنه از آگاه ترین صحابه در تفسیرقرآن گشته و به مترجم و مفسر قرآن مشهور شدند . 

5- برای افراد دعای علم و دانش نمودن بهتر از دعای مال و ثروت  نمودن است .

 

ترجمه و شرح حدیث (74) صحیح بخاری

ترجمه و شرح حدیث (74) صحیح بخاری

 

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ تَمَارَى هُوَ وَالحُرُّ بْنُ قَیْسِ بْنِ حِصْنٍ الفَزَارِیُّ فِی صَاحِبِ مُوسَى، قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: هُوَ خَضِرٌ، فَمَرَّ بِهِمَا أُبَیُّ بْنُ کَعْبٍ، فَدَعَاهُ ابْنُ عَبَّاسٍ فَقَالَ: إِنِّی تَمَارَیْتُ أَنَا وَصَاحِبِی هَذَا فِی صَاحِبِ مُوسَى، الَّذِی سَأَلَ مُوسَى السَّبِیلَ إِلَى لُقِیِّهِ، هَلْ سَمِعْتَ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَذْکُرُ شَأْنَهُ؟ قَالَ: نَعَمْ، سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ: " بَیْنَمَا مُوسَى فِی مَلَإٍ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ جَاءَهُ رَجُلٌ فَقَالَ: هَلْ تَعْلَمُ أَحَدًا أَعْلَمَ مِنْکَ؟ " قَالَ مُوسَى: لاَ، فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ إِلَى مُوسَى: بَلَى، عَبْدُنَا خَضِرٌ، فَسَأَلَ مُوسَى السَّبِیلَ إِلَیْهِ، فَجَعَلَ اللَّهُ لَهُ الحُوتَ آیَةً، وَقِیلَ لَهُ: إِذَا فَقَدْتَ الحُوتَ فَارْجِعْ، فَإِنَّکَ سَتَلْقَاهُ، وَکَانَ یَتَّبِعُ أَثَرَ الحُوتِ فِی البَحْرِ، فَقَالَ لِمُوسَى فَتَاهُ: (أَرَأَیْتَ إِذْ أَوَیْنَا إِلَى الصَّخْرَةِ فَإِنِّی نَسِیتُ الحُوتَ وَمَا أَنْسَانِیهِ إِلَّا الشَّیْطَانُ أَنْ أَذْکُرَهُ)، قَالَ: (ذَلِکَ مَا کُنَّا نَبْغِی فَارْتَدَّا عَلَى آثَارِهِمَا قَصَصًا)، فَوَجَدَا خَضِرًا، فَکَانَ مِنْ شَأْنِهِمَا الَّذِی قَصَّ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ فِی کِتَابِهِ ".


ترجمه : از ابن عباس (رضی الله عنه) روایت شده که ایشان با حربن قیس بن حصن فزاری (رحمه الله) در باره یار موسی (علیه السلام) مجادله نمودند، ابن عباس (رضی الله عنه) گفتند که آن یار (موسی علیه السلام) خضر(علیه السلام) بوده است (ولی حربن قیس  فزاری رحمه الله می گفتند که اوکس دیگری بوده است، در همین گفتگو بودند) که ابی بن کعب (رضی الله عنه) بر آنها گذر نمود،ابن عباس (رضی الله عنه) ایشان را فراخوانده و سپس به ایشان گفتند : من و این یارم (حربن قیس) در باره همان یارموسی (علیه السلام) ، که موسی (از الله متعال) در خواست ملاقات با او را نموده بود، مجادله نموده (واختلاف نظرداریم) ، آیا شما از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم شنیدی که در باره جریان او چیزی را بیان نماید؟ (ابی بن کعب رضی الله عنه) فرمودند: بله ، من شنیدم که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند: در حالی که موسی در جمعی از بنی اسرائیل بودند که مردی به نزدش آمد وگفت : آیا کسی عالم تراز خودت هم سراغ داری؟ موسی گفت : نه، الله عزوجل به موسی وحی نمود: (نه آنچنان است که تو می گوئی ) آری (از تو نیز عالم تری وجود دارد او) بنده ما خضر می باشد، موسی راه رسیدن به او را (از الله متعال) درخواست نمود،الله متعال ماهی را نشانه (یافتن خضر قرار داد) و به موسی گفته شد: آنگاه که ماهی را گم کردی (به همانجایی) برگرد(که ماهی را گم کرده ای) قطعا تو در آنجا با خضر ملاقات خواهی نمود، (موسی) رد ماهی را در دریا دنبال می کرد، نوجوان همراه موسی (که همان یوشع بن نون باشد، خطاب به موسی) گفت : آیا خبرداری که زمانی که ما به نزد آن سنگ برای استراحت رفتیم همانا من در آنجا ماهی را فراموش کردم؟ و مرا بفراموشی نینداخت و از یادم نبرد مگر شیطان ،(موسی) گفت: این آن چیزی است که ما طلبش می کنیم هر دو بر ردشان بازگشته آثار قدمهایشان را دنبال می کردند(تا اینکه بجایی آن سنگی رسیدند که نوجوان همراه موسی ماهی را در آنجا فراموش کرده بود)، پس در آنجا خضررا یافتند، سپس جریانشان همان افتاد که الله عزوجل در کتابش (قرآن مجید) بیان نموده است .


مسائل و احکام حدیث:


ازحدیث بالا مسائل و احکام زیر برگرفته و استنباط می شود :

1 - مجادله و مباحثه علمی در میان سلف صالح مروج بوده است .

2- مجادله و مباحثه برای احقاق حق و فهم مسائل ایراد شرعی ندارد .

3- اختلاف نظر داشتن با صحابه رضی الله عنهم ایراد شرعی ندارد .

4- هیچ فردی نباید این ادعا را نماید که او عالم ترین فرد بر این کره خاکی است .

5- خضر علیه السلام در برخی مسائل از موسی علیه السلام عالم تر بودند .

6- سفر برای یاد گیری علم؛ سنّت موسی علیه السلام و سلف صالح ماست.

7- صاحبه رضی الله عنهم مسائلی را که نمی دانستند از سایر صحابه رضی الله عنهم می پرسیدند.

8- در مسائل اختلافی و مورد بحث و مجادله ای از فرد عالم تری درخواست داوری نمودن مجاز است .

 

 

در پایان باید به چند نکته مهم اشاره کنم :

(1) خضر علیه السلام وفات نموده اند، و هیچ دلیلی درقرآن مجید و احادیث صحیح برای زنده بودنشان وجود ندارد.

(2) خضرعلیه السلام پیامبری نبودند که همانند سایر انبیاء الهی بسوی امتی فرستاده شده و آنها را امر به معروف و نهی از منکر کنند ، بلکه ایشان مأمور مخفی الله متعال بودند و طبق دستور الله متعال کارهایی از قبیل آن کارهایی که در قرآن مجید از ایشان بیان شده انجام می دادند .

(3) داستان موسی و خضر علیهما السلام مفصلا در قرآن و سنّت ذکر شده است ولی در این حدیث بصورت اختصار آمده است .

 

 

 

ترجمه و شرح حدیث (73) صحیح بخاری

 

ترجمه و شرح حدیث (73) صحیح بخاری

 

عن عَبْد اللَّهِ بْنَ مَسْعُودٍ قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: " لاَ حَسَدَ إِلَّا فِی اثْنَتَیْنِ: رَجُلٌ آتَاهُ اللَّهُ مَالًا فَسُلِّطَ عَلَى هَلَکَتِهِ فِی الحَقِّ، وَرَجُلٌ آتَاهُ اللَّهُ الحِکْمَةَ فَهُوَ یَقْضِی بِهَا وَیُعَلِّمُهَا ".


ترجمه : عبد الله بن مسعود رضی الله عنه فرمودند: پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: حسادتی نیست بجز در دو چیز: فردی که الله به او مال داده و سپس او را بر خرج نمودن آن در (راه های) حق مسلط نموده است و فردی که الله به او دانش و حکمت داده و او با آن فیصله نموده و آن را به دیگران می آموزد .

 

مسائل و احکام حدیث:

از حدیث بالا امور زیر فهمیده می شود :

1 - حسادت چیز بدی است .

2 - خرج نمودن مال در راه های شرعی کار نیکی می باشد .

3- یادگیری علم و دانش کار بسیار نیکی است .

5- عمل به علم کارنیکی است .

6- تعلیم دادن دیگران کار بسیار زیبای است .

7- غبط خوردن نسبت به فرد ثروتمندی که مالش را در راه های شرعی خرج می کند مجاز است .

8- غبطه خوردن نسبت به عالم با عمل و آموزگاردینی ایرادی ندارد .

 

نکته مهم : حسادت یعنی اینکه فردی بخواهد که الله متعال نعمتی که به فلان شخص داده از او بگیرد و به او بدهد و یا اینکه همان گونه که به او نداده از آن فرد دیگر نیزبگیرد، ولی غبطه یعنی اینکه فرد خواهش قلبی داشته باشد که بدون اینکه نعمتی از کسی گرفته شود؛ الله متعال به او هم نعمت داده تا همانند آن فرد از آن نعمات الهی بهرمند شده و همانند آن فرد داری نعمت کاره های نیک انجام دهد. ناگفته نماند که مراد از (حسادت) در این حدیث همان (غبطه و رشک) می باشد .

ترجمه و شرح حدیث (72) صحیح بخاری

ترجمه و شرح حدیث (72) صحیح بخاری

 

عَنْ مُجَاهِدٍ، قَالَ: صَحِبْتُ ابْنَ عُمَرَ إِلَى المَدِینَةِ فَلَمْ أَسْمَعْهُ یُحَدِّثُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ إِلَّا حَدِیثًا وَاحِدًا، قَالَ: کُنَّا عِنْدَ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَأُتِیَ بِجُمَّارٍ، فَقَالَ: «إِنَّ مِنَ الشَّجَرِ شَجَرَةً، مَثَلُهَا کَمَثَلِ المُسْلِمِ»، فَأَرَدْتُ أَنْ أَقُولَ: هِیَ النَّخْلَةُ، فَإِذَا أَنَا أَصْغَرُ القَوْمِ، فَسَکَتُّ، قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «هِیَ النَّخْلَةُ».


ترجمه : مجاهد رحمه الله می گوید: من (در یکی از سفرها از مکه مکرمه) تا به مدینه (منوره) همراه ابن عمر(رضی الله عنه) بودم من از ایشان نشنیدم که از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بحز یک حدیث روایت نماید (ایشان) فرمودند : همانا ما نزد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بودیم که بنزد ایشان پی درخت خرما آورده شد، (در آن وقت رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: همانا درختی از درختان است که (از نظر خیر و برکت) همانند فرد مسلمان است، (ابن عمر می گوید) من خواستم که بگویم : آن درخت خرماست، ناگهان دیدم که من کوچک ترین فرد درمیان افراد حاضر در این مجلس هستم ، لذا سکوت نموده (و چیزی نگفتم ، و کس دیگری نیز چیزی نگفت) تا اینکه خود پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند که آن درخت خرماست .

 

مسائل و احکام حدیث:


از حدیث بالا احکام و مسائل زیر برداشت و فهمیده می شود :

1 - سوال نمودن استاد از شاگردانش وبررسی ذهنیت آنها سنّت نبوی صلی الله علیه و آله وسلم است .

2- مطرح نمودن سوال بصورت معمّا ایراد شرعی ندارد .

3- تشبیه نمودن موجودات به یکدیگر ایراد شرعی ندارد .

4- برای تفهیم مسائل تشبیه نمودن خوب است .

5 - درخت خرما از بهترین درختان دنیاست که پر از خیر و برکت بوده و از تمام اجزایش استفاده خیر می شود .

6- یک مسلمان بهترین انسان است که در آن خیر و برکت نهفته و نهاده شده است .

7- در پاسخ دادن به سوالها؛ در جمعی که بزرگ ترها نشسته اند رعایت نمودن بزرگ تر ها بهتر و سنّت سلف صالح بوده است .

8- با وجود دانستن مسائل در جمع بزرگان سکوت کردن؛ روش آدمهای فهمیده و صحابه رضی الله عنهم می باشد .

9 - استاد بعد از اینکه از شاگردانش سوال نمود و پاسخی از آنها دریافت نکرد خود باید به سوال مطرح شده پاسخ دهد تا شاگردان نسبت به آن سوال بی جواب نمانند .

10- یکی از روشهای تدریسی و تعلیم و تعلم درست که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم به امتیانش آموخته اند و بسیار هم مفید است آموزش دادن بصورت پرسش و پاسخ است .

 

تفسیرآسان آیه (163) سوره بقره

ترجمه آیه (163) سوره بقره

 

 وَإِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ (163)


ترجمه : معبودتان همان معبود به حق یکتایی است که بجز او که کاملا مهربان و بی نهایت رحمتگراست ، دیگر معبود به حقی وجود ندارد .

 

تفسیرآسان آیه (163) سوره بقره


(وَإِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ) در این آیه دو نوع توحید به اثبات رسیده است :

 1 - توحید الوهیت .

 2 - توحید اسماء و صفات .

توحید الوهیت از (وَإِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ) به اثبات می رسد ، و توحید الوهیت یعنی اینکه ما معتقد باشیم که فقط الله؛ معبود به حق است و تمام عبادتها تنها باید برای اوانجام شود. وما باید تنها او را پرستش و عبادت کنیم و تمام عبادتها را برای او انجام دهیم، این توحیدی است که تمام انبیاء علیهم السلام بخاطرآن فرستاده شده اند و این توحیدی است که کفار قریش و سایر کفارآن را قبول نداشتند و بخاطر آن با رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم جنگیدند، و این توحیدی است که حتی بسیاری از مسلمانان آن را خوب نفهمیده و در آن دچار اشکال اند .

توحید اسماء و صفات از (هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ) به اثبات می رسد، و توحید اسماء و صفات یعنی اینکه ما معتقد باشیم که در قرآن و احادیث صحیح برای الله متعال نام ها و صفاتهایی ذکر شده است و ما آنها را بدون اینکه تحریف و یا رد نماییم و بدون اینکه توجیح و تأویل کنیم همان گونه که آمده اند قبول داریم از بیان کیفیت برای آنها دست کشید و بر مراد و مقصد الله قبولشان داریم ، در این آیه دو صفت از صفات نیک الله متعال که همان (الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ) باشد ذکر شده است .

ما اگر به تمام آیاتی که درقرآن مجید در باره الله متعال آمده است دقت کنیم خواهیم یافت که الله متعال برای اثبات وجود و یگانی خویش دو نوع دلیل ارائه نموده اند :

1 - مخلوقات خودش را ذکر نموده و سپس بعد از ذکر آنها پرسیده که اینها چه کسی آفریده است؟ و یا اینکه با ذکر مخلوقات ما را به تفکر و تدبر وا داشته تا از فکر در خلقت عجیب مخلوقات؛ پی به وجود خالق یکتا ببریم .

2 - الله متعال با ذکر نام ها و صفات زیبای خود ؛ خودش را برای ما معرفی نموده است ، لذا هر چند ما در باره توحید اسماء و صفات الله متعال آگاهی بیشتری داشته باشیم ، بیشتر به عظمت و بزرگی الله پی خواهیم برد و یقین ما نسبت به الله متعال بیشتر و بیشتر خواهد شد، و این نوع توحید نیز از توحیدهایی است که بسیاری از ما مسلمانان بنا بر عدم رجوع و دقت در آیات و احادیث صحیح وبا تحت تأثیر قرار گرفتن ازافکار کلامی و فلسفی و عقل گرایی؛ در فهم آن دچار اشتباه شده اند .

درآخر مناسب می دانم که در باره توحید اسماء و صفات الله متعال بگویم : هیچ کس الله متعال را از خود الله متعال بهتر نه شناخته و نه می تواند معرفی کند و هیچ کس در بیان اوصاف الله متعال دقیق تر از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم نمی باشد ، الله و رسول در بیان نام ها و صفات الله متعال بهترین ، مناسب ترین و دقیق ترین کلمات را بکار برده اند، لذا برهر مسلمان واجب است که همان کلماتی را که الله و رسولش در باره الله متعال و صفات او بکار برده؛ بکار ببرد و همانگونه که خود رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم و صحابه رضی الله عنهم و سایر سلف صالح و تمام ائمه ما فهمیده اند بفهمد، این سالم ترین و درست ترین روش در باره فهم توحید اسماء و صفات و سایر امور دینی است .

تفسیر آسان آیه (161) و (162) سوره بقره

ترجمه آیه (161) و (162) سوره بقره

 

 إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ کُفَّارٌ أُوْلَئِکَ عَلَیْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلائِکَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ (161)

ترجمه : همانا کسانی که کفر نموده اند و مردند و در حالی که آنان (از) کفار(بودند) این گروه بر آنان نفرین الله و فرشته گان و تمام مردم می باشد .

 

 خَالِدِینَ فِیهَا لا یُخَفَّفُ عَنْهُمْ الْعَذَابُ وَلا هُمْ یُنظَرُونَ (162)


ترجمه: جاویدانان دراین (نفرین) اند و نه هم ازآنان عذاب (آخرت) کم خواهد شد و نه هم (در قیامت) به آنان نظر(لطف و مرحمت) خواهند شد .

 

تفسیر آسان آیه (161) و (162) سوره بقره

 

(إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ کُفَّارٌ أُوْلَئِکَ عَلَیْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلائِکَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ) در این آیه الله متعال یک هشداری به تمام انسانها می دهد و آنها را از عواقب بسیار خطرناک کفر برحذر می دارد و با صراحت می فرماید : که هر کس با کفر از دنیا برود نفرین الله و فرشته گان و تمام مردم بر اوخواهند بود ، زیرا افرادی که شکر الله متعال را بجا نیاورند و به جای ایمان به الله متعال که آنها را آفریده و از بسیاری از نعمات آنها را بهرمند نموده است دست به ناشکری و کفر زده اند واقعا که این نوع افراد مستحق نفرین و لعنت اند، و کسانی که نفرین الله و فرشته گان و تمام مردم بر آنها بود در حقیقت آنها بدترین افراد اند و در سرای آخرت هر گز از عذاب الهی نجات نخواهند یافت و همیشه در عذاب جاویدان الهی خواهند ماند و در آتش سوزان جهنم خواهند سوخت .

(خَالِدِینَ فِیهَا لا یُخَفَّفُ عَنْهُمْ الْعَذَابُ وَلا هُمْ یُنظَرُونَ) در این آیه الله متعال این مطلب را بیان نموده که نفرین الله و فرشته گان و تمام مردم بر کفار بصورت موقت نخواهد بود بلکه بصورت همیشه ای در این نفرین باقی خواهند ماند ، علاوه از این نفرین دچار عذاب الهی خواهند شد و هر گز این عذاب هم از آنها سبک گردانیده نخواهد شد و هر گز به آنها نظر لطف و مرحمت نیز نخواهد شد و همیشه با دید خشم و غضب به آنها نگاه خواهد شد .

در اینجا باید یک مسأله را بیان نمایم و آن اینکه شاید برخی بپرسند که چرا برای کفاراین نوع عذابهای سخت و همیشه ای در نظرگرفته شده است و در حالی که آنها مدت اندک عمر دنیوی خویش را دچار این گناه بودند و لی در دنیا جاویدان باید بطور دائمی و همیشه ای در عذاب بمانند ؟!

در جواب باید گفت: عدالت و انصاف این است که تنبیه ها و عذاب ها و شکنجه ها به اندازه جرم افراد باشد و نه بیشتر از آنها و در اینجا نیزهمین گونه است، در دنیا گناه و جرمی بزرگ تر از کفر نیست لذا برای آن بزرگ ترین عذاب که همان عذاب و شکنجه جاویدان در جهنم باشد مد نظر گرفته شده است، برای بهتر واضح شدن این مطلب به تفصیل و توضیح این سخن در ذیل توجه فرمایید:

آری کفر بزرگ ترین جرم است زیرا کسی که کفر می ورزد ، ذاتی که او را آفریده و به او دست و گوش و چشم و عقل و دها و بلکه صدها و هزارها نعمت دیگر داده را قبول نمی کند و بلکه به او دها و صدها توهین می کند و ازتمام نعمتهای که الله در اختیار او گذاشته است استفاده می کند و با این وجود ناشکری و کفران نعمت می کند، نمک را می خورد و نمک دان را می شکند و غذا را می خورد و به صاحب خانه توهین و بی احترامی می کند، این است که چنین فردی مستحق بدترین نوع عذاب و شکنجه است ، ما در همین دنیای فانی می بینیم که هر چند جرم بزرگ تر باشد، شکنجه و زندانی و حکم آن هم سخت تر و بیشتر خواهد بود ، بعنوان مثال یک فرد مقدار زیادی مواد مخدر حمل نموده و در حین حمل مواد مخدر گرفته شده است و این فرد دادگاهی شده و قاضی برایش حبس ابد بریده است و او (یکصد و بیست سال) عمر نموده است این فرد زمانی که با مواد گرفته شده (بیست سال) داشته و تا زمان مرگ (صد سال) در زندان بوده است، حالا چراکسی نمی گوید: که به این فرد ظلم شده او یک روز این مواد را حمل نموده لذا چرا صد سال در زندان بماند، بلکه همه می گویند: چون جرمش زیاد بوده لذا حبس و زندانی طولانی برایش بریده شده است ، جریان کفر و عذاب جاویدان الهی نیز این گونه است .

نکته دیگری که از این دو آیه فهمیده می شود این است که کفر بدترین جرم است و به همین خاطر کسی که مرتکب این جرم می شود او بدترین مجرم است، و اگر قبل از مرگ دست از این جرم بکشد گرفتار نفرین الهی و عذاب جاویدان الهی نمی شود زیرا این عذاب های مذکور در این دو آیه برای آن دسته از کفار است که با کفر از دنیا بروند ولی اگر قبل از مرگ توبه نموده و از کفر باز گشته و به اسلام رو آورند آن وقت است که رحمت الهی شامل حال آنها خواهند شد و در آن سرا در بهشت جاویدان الهی از نعمت های جاوید الهی بهرمند خواهند گشت .

نکته دیگری که از این آیه فهمیده می شود این است که فرشته گان؛ کفار مرده را لعنت و نفرین می کنند و همچنین برای مسلمانان جایز و بلکه ضروری است که افرادی که با کفر از دنیا رفته اند را نفرین و لعنت کنند، و به همین خاطر است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم به یکی از یارانش فرمودند : هرگاه به قبر کافری گذر نمودی او را به آتش جهنم خوش خبری بده، یعنی:  بگو: آتش جهنم گوارای وجود تو باد .

تفسیر آسان آیه (159) و (160) سوره بقره

ترجمه آیه (159) و (160) سوره بقره

 

 إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا أَنزَلْنَا مِنْ الْبَیِّنَاتِ وَالْهُدَى مِنْ بَعْدِ مَا بَیَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِی الْکِتَابِ أُوْلَئِکَ یَلْعَنُهُمْ اللَّهُ وَیَلْعَنُهُمْ اللاَّعِنُونَ (159)

ابوشعیب اسفندیار شجاعی آل بشیر

تفسیر آسان آیه (158) سوره بقره

ترجمه آیه (158) سوره بقره

 

إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أَوْ اعْتَمَرَ فَلا جُنَاحَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِمَا وَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإِنَّ اللَّهَ شَاکِرٌ عَلِیمٌ (158)

 

ترجمه : همانا (کوه) صفا و (کوه) مروه از علامات و نشانی های (دین) الله است پس هر کس حج خانه (کعبه) نمود و یا عمره کرد پس براو گناهی که بر این دو (کوه صفا و مروه) طواف کند( و بر آنها رفت و آمد داشته باشد) و هرکس بدلخواه خود کار خیر و نیکی انجام داد برای او بهتر است و همانا الله شکر پذیر و بی نهایت داناست .

 

تفسیر آسان آیه (158) سوره بقره

 

(إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ) صفا و مروه دو کوه اند که در شهر مکه مکرمه قرار دارند وبرای کسی که حج و یا عمره انجام می دهد ضروری است که هفت بار بر این دو کوه چرخیده ورفت و آمد کند ، و این رفت و آمد باید از صفا شروع و بر مروه ختم شود.

از آنجایی که حج رکنی از ارکان اسلام است و عمره یکی از بهترین اعمال اسلامی است و هر دوی اینها بدون رفت و آمده بر کوه صفا و مروه تکمیل نمی شوند بدین خاطر الله متعال در این آیه این دو کوه را نشانی دین الهی معرفی نموده است .

(فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أَوْ اعْتَمَرَ فَلا جُنَاحَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِمَا) در دوران جاهلیت گروهی از عربها بودند که در ایام حج بر این دو کوه طواف نمی کردند و برعکس گروه دیگری بودند که بر این دو طواف می کردند زمانی که اسلام آمد و آنها مسلمانان شدند هر دو گروه طواف بر این دو کوه را از امور جاهلیت دانسته و احساس گناه می کردند ، لذا این آیه نازل شده و به آنها فهماند که رفت و آمد بر صفا و مروه گناه ندارد و بلکه از علامت ها و نشانی ها دین الله متعال است ، پس بر این دو طواف نموده و با این کار حج و عمره خویش را تکمیل نمایید.

 

(وَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإِنَّ اللَّهَ شَاکِرٌ عَلِیمٌ) هرکس به دلخواه خویش و بدون اینکه اسلام بر او امری را واجب نموده باشد عمل نیکی را انجام دهد همانند اینکه حج و عمره نفلی و یا هرعمل نفلی دیگری انجام دهد، این عملش را الله متعال پذیرفته و به او اجر و ثواب خواهد داد زیرا الله متعال شکر پذیر است و بسیار دانا است که چه کسی برای الله متعال چه کاری را انجام می دهد .

در این قسمت از آیه دو صفت از صفات الهی آمده که همان (شَاکِرٌ) و (عَلِیمٌ) باشد؛ ذکر شده است ، (شَاکِرٌ) یعنی شکر پذیر، پس تو ای خواهر و برادر مسلمان این را به یقین بدان که هر گفتار و یا کردار نیکی که داشته باشی و آنها را مخلصانه بعنوان شکر برای الله متعال انجام داده باشی ، هر گز ضایع نخواهد شد و الله متعال شکر ترا پذیرفته و در مقابل به تو نعمت های بیشتری خواهد داد و یا سختی ها و مشکلات زیادی را از تو دور خواهد کرد .

صفت دیگر الله که در این آیه ذکر شده (عَلِیمٌ) است یعنی ذات بسیار دانا و بی نهایت آگاه ، ذاتی که از تمام حرکات و سکنات تو آگاه بوده و از گفتار و کردار و ایده ها و اندیشه های تو، حتی از خود تو و هر کس دیگر بیشتر آگاه و باخبر است ، لذا اینجا نمی شود دغل بازی و حیله گری کرد ، اینجا فقط عمل نیکی می خواهد که با اخلاص و صداقت کامل انجام شده باشد ، زیرا او هر از کار و هر چیز و هر کس کاملا آگاه و با خبر است .

تفسیر آسان آیه (157) سوره بقره

ترجمه آیه (157) سوره بقره

 

 أُولَئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ (157)


ترجمه : اینها (کسانی) اند که تعریف ها و بخشش ها از جانب پروردگارشان و رحمت او شامل حال آنها خواهند شد و اینها (کسانی) اند که فقط هدایت شونده گان اند .

 

تفسیر آسان آیه  (157) سوره بقره

 

 (أُولَئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ) این نوع افرادی که زمان مصیبت (إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ ) گفته و خود را تسلیم قضا و قدر الهی می دانند ، الله متعال برآنها رحمت عنایت نموده و آنها را مورد بخشش و تعریف خویش قرار می دهد .

(وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ) این نوع افراد هدایت شده گان اند زیرا راه حقیقت را شناخت خود و تمام مخلوقات را تحت ملکیت و قضا و قدر الهی دانسته و به قضا و قدر الهی راضی شده و خویش را تسلیم الهی می داند.

آری برادر و خواهر مسلمان الله مهربان در این ندای خویش از تو خواسته که در زمان مشکلات با صبر و برپائی نمازاز او کمک خواسته و هرگز به کسانی که در راه الله کشته می شوند مرده نگوئی و این را بدانی که الله متعال ترا با انواع و اقسام آزمایشات می آزماید؛ تا ببیند که آیا در امتحانات الهی کامیاب می گردی، و یا در فهرست ناکامان قرار می گیری ، پس توای خواهر و برادر دینی من کوشش کن که با صبر و نماز از غمهایت بکاهی، و با تن دادن به قضا و قدر الهی کوله بار سختی ها را از دوشت پایین آوری، و با این طریق دنیای راحت و آخرتی آباد داشته باشی .