آیا جایزه بانکی حلال است؟

پرسش: آیا جایزه بانکی حلال است؟

پاسخ:  قبل از اینکه در باره حلال و یا حرام بودند بانکی سخن به میان آورم مناسب می دانم، در باره حقیقت و چگونگی این جایز ها توضیح دهم تا حکم حلال بودن و یا حرام بودن آنها بهتر واضح گردد.

اصل جریان از این قرار است که افراد در بانکها پول می گذارند و این پولها باید در حساب خاص به اصطلاح (قرض الحسنه) باشند و باید به حد خاص برسند، بعنوان مثال از ده هزار و یا پانزده و بیست هزار تومان کم تر نباشند، و تا مدت خاصی دو یا چند ماه در بانکها باشند، در این صورت از در آمد و سودی که از پولهایی تمام سپرد گذاران به دست می آید، بانکها قسمتی را جایزه تعیین و سپس قرعه کشی نموده به برخی از سپرده گذاران بعنوان جایز می دهند و الباقی سود و در آمد تمام پولهای سپردگذاران را خود بانکها برایشان بر می دارد.

حالا خوب دقت نمایید در این جریان چند چیز است:

1- حساب خاص که همان به اصطلاح قرض الحسنه نیاز است.

2- باید پول سپرد گذاری که می خواهد در قرعه کشی شرکت کند، به حد نصاب تعیین شده از طرف بانک برسد.

3- باید پول سپرد گذاری که می خواهد در قرعه کشی شرکت کند تا زمانی که بانک می گوید در بانک باشد تا بانک ازآن برای خودش در آمد زائی کند.

4- سود به دست آمده بر همه به اندازه سهام و پولهای گذاشته شده تقسیم نمی شود، فقط قسمتی به برخی بشکل قرعه کشی داده شده و الباقی را بأن می خورد.

5- اکثر سپرده گذاران از سپرده و حسابهایشان سودی نمی برند و گروه اندکی با گرفتن جایز سود هنگفتی می برند که فی الواقع حق دیگران در آن است.

با دقت به این امور بیان شده واضح می گردد از آنجایی که پول به نیت جایزه، به بانک داده می شود و بانک از همه پولهای تمام افراد سود به دست آورده و مقدار اندکی را با قید قرعه به افراد معدودی  می دهد حرام است ، زیرا اولا سود از همه بوده به برخی داده شده و اکثر محروم گشته اند و در ثانی قرض به نیت نفع داده شده که خودش سود و رباست ثالثا به فردی که جایزه رسیده در حقیقت هدیه ای بنا بر قرضی که داده ، داده شده که این خود هم سود و ربا است ، در این باره به اثر صحیحی که در ذیل ذکر می شود توجه نمایید:

عَنْ أَبِی بُرْدَةَ ،  أَتَیْتُ الْمَدِینَةَ فَلَقِیتُ  عَبْدَ اللَّهِ بْنَ سَلَامٍ  رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، فَقَالَ : أَلَا تَجِیءُ فَأُطْعِمَکَ سَوِیقًا، وَتَمْرًا، وَتَدْخُلَ فِی بَیْتٍ. ثُمَّ قَالَ : إِنَّکَ بِأَرْضٍ الرِّبَا بِهَا فَاشٍ ؛ إِذَا کَانَ لَکَ عَلَى رَجُلٍ حَقٌّ فَأَهْدَى إِلَیْکَ حِمْلَ تِبْنٍ، أَوْ حِمْلَ شَعِیرٍ، أَوْ حِمْلَ  قَتٍّ  فَلَا تَأْخُذْهُ فَإِنَّهُ رِبًا.

ترجمه: ابو برده رحمه الله فرمودند: من به مدینه آمده و با عبدالله بن سلام رضی الله عنه ملاقات نمودم، آیا به خانه (ما)نمی آیی تا به قاووت نوشانده و خرما بخورانم، سپس گفت: همانا تو در سر زمینی هستی که در آن ربا منتشر است؛ لذا اگر تو به فردی قرضی داده بودی و او به تو باری از کاه و یا بار جو و یا باری علف هدیه کرد تو آن را نگیر، زیرا این سود و رباست.

صحیح البخاری ( 3814 ، 7342 )

نکته دیگر این که در اینجا یک قاعده و قانون کلی است که از آثار صحابه همانند ابی بن کعب، و عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عباس رضی الله عنهم، و آن قانون این است« ﻛﻞ ﻗﺮﺽ ﺟﺮ ﻣﻨﻔﻌﺔ ﻓﻬﻮ ﺭﺑﺎ » یعنی هر قرض و وامی که به قرض دهنده نفعی اضافه تر از قرضش بکشد و بیاورد آن سود و رباست.

لذا این قرضی که در بانکی و یا به شخصی داده می شود و برایش نفعی بیشتر از خود قرض داده شود، حالا بصورت هدیه و یا جایزه ، این سود و ربا و حرام است.