ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | 2 | |||||
3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
حدیث ۱۵- (این حدیث صحیح است) ﻋَﻦْ ﻋَﺒْﺪ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺑْﻦَ ﺍﻟﺰُّﺑَﻴْﺮِ : ﺃَﻥَّ ﺭَﺟُﻼً ﻣِﻦَ ﺍﻷَﻧْﺼَﺎﺭِ ﺧَﺎﺻَﻢَ ﺍﻟﺰُّﺑَﻴْﺮَ ﻋِﻨْﺪَ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ، ﻓِﻲ ﺷِﺮَﺍﺝِ ﺍﻟْﺤَﺮَّﺓِ ﺍﻟَّﺘِﻲ ﻳَﺴْﻘُﻮﻥَ ﺑِﻬَﺎ ﺍﻟﻨَّﺨْﻞَ، ﻓَﻘَﺎﻝَ ﺍﻷَﻧْﺼَﺎﺭِﻱُّ : ﺳَﺮِّﺡِ ﺍﻟْﻤَﺎﺀَ ﻳَﻤُﺮُّ، ﻓَﺄَﺑَﻰﻋَﻠَﻴْﻪِ، ﻓَﺎﺧْﺘَﺼَﻤَﺎ ﻋِﻨْﺪَ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﻓَﻘَﺎﻝَ : ﺭَﺳُﻮﻝُ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ : « ﺍﺳْﻖِ ﻳَﺎ ﺯُﺑَﻴْﺮُ، ﺛُﻢَّ ﺃَﺭْﺳِﻞِ ﺍﻟْﻤَﺎﺀَ ﺇِﻟَﻰ ﺟَﺎﺭِﻙَ» ﻓَﻐَﻀِﺐَ ﺍﻷَﻧْﺼَﺎﺭِﻱُّ ﻓَﻘَﺎﻝَ : ﻳَﺎ ﺭَﺳُﻮﻝَ ﺍﻟﻠَّﻪِ، ﺃَﻥْ ﻛَﺎﻥَ ﺍﺑْﻦَ ﻋَﻤَّﺘِﻚَ؟ ﻓَﺘَﻠَﻮَّﻥَ ﻭَﺟْﻪُ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ، ﺛُﻢَّ ﻗَﺎﻝَ : «ﻳَﺎ ﺯُﺑَﻴْﺮُ، ﺍﺳْﻖِ، ﺛُﻢَّ ﺍﺣْﺒِﺲِ ﺍﻟْﻤَﺎﺀَ ﺣَﺘَّﻰ ﻳَﺮْﺟِﻊَ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟْﺠَﺪْﺭِ» ﻗَﺎﻝَ : ﻓَﻘَﺎﻝَ ﺍﻟﺰُّﺑَﻴْﺮُ : ﻭَﺍﻟﻠَّﻪِ، ﺇِﻧِّﻲ ﻷَﺣْﺴِﺐُ ﻫَﺬِﻩِ ﺍﻵْﻳَﺔَ، ﻧَﺰَﻟَﺖْ ﻓِﻲ ﺫَﻟِﻚَ : { ﻓَﻼَ ﻭَﺭَﺑِّﻚَ ﻻَ ﻳُﺆْﻣِﻨُﻮﻥَ ﺣَﺘَّﻰ ﻳُﺤَﻜِّﻤُﻮﻙَ ﻓِﻴﻤَﺎ ﺷَﺠَﺮَ ﺑَﻴْﻨَﻬُﻢْ ﺛُﻢَّ ﻻَ ﻳَﺠِﺪُﻭﺍ ﻓِﻲ ﺃَﻧْﻔُﺴِﻬِﻢْ ﺣَﺮَﺟًﺎ ﻣِﻤَّﺎ ﻗَﻀَﻴْﺖَ ﻭَﻳُﺴَﻠِّﻤُﻮﺍ ﺗَﺴْﻠِﻴﻤًﺎ }.
لغات حدیث :
ﺃَﻥَّ ﺭَﺟُﻼً : همانا مردی .
ﻣِﻦَ ﺍﻷَﻧْﺼَﺎﺭِ : از انصار ، انصاری در اصطلاح به صحابه ای گویند که اهل مدینه منوره بودند .
ﺧَﺎﺻَﻢَ ﺍﻟﺰُّﺑَﻴْﺮَ : با زبیر(رضی الله عنه) در گیر شد.
ﻋِﻨْﺪَ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ : نزد رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم .
ﻓِﻲ ﺷِﺮَﺍﺝِ ﺍﻟْﺤَﺮَّﺓِ : در باره سهم آب رودخانه حره ،« ﺍﻟْﺤَﺮَّﺓِ » در حقیقت به زمین گویند که دارای سنگ های سیاه باشد.
ﺍﻟَّﺘِﻲ : همانی که ، همان چیزی که .
ﻳَﺴْﻘُﻮﻥَ ﺑِﻬَﺎ ﺍﻟﻨَّﺨْﻞَ : با آن نخلستان را آب می دادند ، با آن درختان خرما را آب می دادند .
ﺳَﺮِّﺡِ ﺍﻟْﻤَﺎﺀَ ﻳَﻤُﺮُّ: رها کن آب را تا گذر نماید ، رها کن آب را خود می گذرد.
ﻓَﺄَﺑَﻰﻋَﻠَﻴْﻪِ : پس او این را براو انکار نمود، پس زبیر از قبول این حرف انصاری ازاو سرباز زد.
ﻓَﺎﺧْﺘَﺼَﻤَﺎ : پس هر دو درگیرشدند، پس هر دو با یکدیگر مجادله نمودند.
ﺍﺳْﻖِ ﻳَﺎ ﺯُﺑَﻴْﺮُ : ای زبیر آب بده ، ای زبیر آبیاری نما .
ﺛُﻢَّ ﺃَﺭْﺳِﻞِ ﺍﻟْﻤَﺎﺀَ : سپس آب را رها کن .
ﺇِﻟَﻰ ﺟَﺎﺭِﻙَ : به سوی همسایه ات .
ﻓَﻐَﻀِﺐَ ﺍﻷَﻧْﺼَﺎﺭِﻱُّ : پس آن انصاری خشم گرفت ، پس آن انصاری ناراحت شد.
ﺃَﻥْ ﻛَﺎﻥَ ﺍﺑْﻦَ ﻋَﻤَّﺘِﻚَ؟ : آیا چون پسر عمه تو بوده؟ آیا بخاطر اینکه پسر عمه تو است ؟
ﻓَﺘَﻠَﻮَّﻥَ ﻭَﺟْﻪُ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ : پس چهره رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم متغیرشد، پس رنگ چهره رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم دگرگون شد.
ﺛُﻢَّ ﺍﺣْﺒِﺲِ ﺍﻟْﻤَﺎﺀَ : پس آب را نگه دار، سپس جلوی آب را بگیر.
ﺣَﺘَّﻰ ﻳَﺮْﺟِﻊَ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟْﺠَﺪْﺭِ: تا اینکه به دیواره کرت برگردد، تا اینکه به دیواره کرت برسد.
ﻭَﺍﻟﻠَّﻪِ : سوگند به الله ، قسم به معبود به حق .
ﺇِﻧِّﻲ ﻷَﺣْﺴِﺐُ ﻫَﺬِﻩِ ﺍﻵْﻳَﺔَ : همانا من گمان می کنم که این آیه .
ﻧَﺰَﻟَﺖْ ﻓِﻲ ﺫَﻟِﻚَ : درآن باره نازل شد .
ﻓَﻼَ ﻭَﺭَﺑِّﻚَ : پس نه به پرودگارت قسم ، پس نه سوگند به پروردگار تو .
ﻻَ ﻳُﺆْﻣِﻨُﻮﻥَ : ایمان نمی آورند، مؤمن نمی گردند .
ﺣَﺘَّﻰ ﻳُﺤَﻜِّﻤُﻮﻙَ : تا اینکه تو را حکم قرار دهند، تا اینکه تو را قاضی قراردهند.
ﻓِﻴﻤَﺎ ﺷَﺠَﺮَ ﺑَﻴْﻨَﻬُﻢْ : در آنچه که در میانشان اختلاف نموده اند، در حل آن مسائلی که با هم درگیر شده اند.
ﺛُﻢَّ ﻻَ ﻳَﺠِﺪُﻭﺍ : سپس نیابند .
ﻓِﻲ ﺃَﻧْﻔُﺴِﻬِﻢْ : در نفسهایشان ، در دلهایشان .
ﺣَﺮَﺟًﺎ : تنگی ، احساس سختی .
ﻣِﻤَّﺎ ﻗَﻀَﻴْﺖَ : ازآنچه تو قضاوت نموده ای، ازآنچه تو فیصله نموده ای .
ﻭَﻳُﺴَﻠِّﻤُﻮﺍ ﺗَﺴْﻠِﻴﻤًﺎ : و کاملا تسلیم نمایند، و کاملا آن را بپذیرند .
ﺗﺮﺟﻤﻪ حدیث :
ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﺯﺑﯿﺮ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﻤﺎ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﺯﯾﺒﺮ ( ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ) ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﺁﺏ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﺣﺮﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻧﺨﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺁﺏ ﻣﯽ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺑﺎ ﻓﺮﺩ ﺍﻧﺼﺎﺭﯼ ﺩﺭﮔﯿﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺰﺩ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺭﻓﺘﻨﺪ ، ﺍﻧﺼﺎﺭﯼ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﺁﺏ ﺭﺍ ﺑﮕﺬﺍﺭ ﺑﯿﺎﯾﺪ ( ﻭ ﺟﻠﻮﯾﺶ ﺭﺍ ﻧﮕﯿﺮ ) ﺯﯾﺒﺮ ( ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ) ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺭ ﺳﺮ ﺑﺎﺯ ﺯﺩ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺩﺭﮔﯿﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺰﺩ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺭﻓﺘﻨﺪ ، ، ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﺍﯼ ﺯﺑﯿﺮ ﺗﻮ ﺯﻣﯿﻨﺖ ﺭﺍ ﺁﺑﯿﺎﺭﯼ ﮐﻦ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺁﺏ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ ﺍﺕ ﺭﻫﺎ ﮐﻦ . ﺁﻥ ﺍﻧﺼﺎﺭﯼ ﻧﺎﺭﺍﺣﺖ ﻭ ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪ ﻭ ﮔﻔﺖ ﭼﻮﻥ ( ﺯﯾﺒﺮ ) ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻪ ﯼ ﺗﻮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﯿﺼﻠﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﯼ؟ ﭼﻬﺮﻩ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ( ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﺍﻧﺼﺎﺭ ) ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻭ (و رنگش) ﺩﮔﺮ ﮔﻮﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﺍﯼ ﺯﺑﯿﺮ ﺗﻮ ( ﺯﻣﯿﻦ ﻭ ﺩﺭﺧﺘﺎﻧﺖ ﺭﺍ ) ﺁﺏ ﺩﻩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺁﺏ ﺭﺍ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭ ﺗﺎ ﮐﻨﺎﺭﻩ ﮐﺮﺗﻬﺎ ﺑﺮﺳﺪ (ﻭ ﺳﭙﺲ ﺁﺏ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﮐﻦ ) . ﺯﺑﯿﺮ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺁﯾﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ { ﻓَﻼَ ﻭَﺭَﺑِّﻚَ ﻻَ ﻳُﺆْﻣِﻨُﻮﻥَ ﺣَﺘَّﻰ ﻳُﺤَﻜِّﻤُﻮﻙَ ﻓِﻴﻤَﺎ ﺷَﺠَﺮَ ﺑَﻴْﻨَﻬُﻢْ ﺛُﻢَّ ﻻَ ﻳَﺠِﺪُﻭﺍ ﻓِﻲ ﺃَﻧْﻔُﺴِﻬِﻢْ ﺣَﺮَﺟًﺎ ﻣِﻤَّﺎ ﻗَﻀَﻴْﺖَ ﻭَﻳُﺴَﻠِّﻤُﻮﺍ ﺗَﺴْﻠِﻴﻤًﺎ} ﯾﻌﻨﯽ : ﭘﺲ ﻧﻪ ، ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻧﻤﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺗﺮﺍ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺍﺧﺘﻼﻓﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺎﺿﯽ ﻭ ﻓﯿﺼﻞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﺩﻟﻬﺎﯾﺸﺎﻥ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺗﻨﮕﯽ ﻧﮑﻨﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﻮﻓﯿﺼﻠﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﯼ ﻭ ﮐﺎﻣﻼ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺁﻥ ﮔﺮﺩﻧﺪ .
مسائل حدیث :
۱ - صحابه رضی الله عنهم نیز در برخی مسائل با یکدیگردرگیر می شدند .
۲ - قاضی صحابه در زمان حیات رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم خود رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بودند.
۳ - در قضاوت های اول پیشنهاد صلح دادن بهتر است ولی اگر طرفین و یا اگر از دو طرف درگیر راضی نشد آن وقت حکم را بیان نمودن ضروری است .
۴ - رعایت نمودن حال همسایه ضروری است .
۵ - برخی از آیات قرآنی سبب نزول دارند .
۶- یک مسلمان باید دستورات و قضاوت های رسول الله علیه و آله وسلم را بدون هیچ اعتراضی و با دل باز و رضایت کامل پذیرفته و بدانها جامه عمل بپوشاند .
۷ - پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم زمانی که ناراحت می شدند چهره مبارک متغیر و رنگ مبارک دگر گون می شد .
تحقیق و بررسی سند :
این حدیث با سند زیر در سنن ابن ماجه روایت شده است :
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رُمْحِ بْنِ الْمُهَاجِرِ الْمِصْرِیُّ قَالَ: أَنْبَأَنَا اللَّیْثُ بْنُ سَعْدٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَیْرِ، أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الزُّبَیْرِ، حَدَّثَهُ:......
سند این حدیث کاملا صحیح است و همین حدیث با همین سندی که در سنن ابن ماجه آمده با اندک تغییری در متن آن در صحیح مسلم حدیث (۲۳۵۷) نیز روایت شده است.
تفاوت های الفاظ روایت :
در این روایت سنن ابن ماجه و روایت (۲۴۸۰) سنن ابن ماجه این گونه آمده است « ﻓَﺄَﺑَﻰﻋَﻠَﻴْﻪِ، ﻓَﺎﺧْﺘَﺼَﻤَﺎ ﻋِﻨْﺪَ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ » ولی در روایت (۲۳۵۹) صحیح بخاری این گونه آمده است « فَأَبَى عَلَیْهِ؟ فَاخْتَصَمَا عِنْدَ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ» و در روایت (۲۳۵۷) صحیح مسلم و روایت (۵۴۱۶) سنن نسائی این گونه آمده است « فَأَبَى عَلَیْهِمْ، فَاخْتَصَمُوا عِنْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ» و در روایت (۱۳۶۳) و (۳۰۲۷) سنن ترمذی این گونه آمده است « فَأَبَى عَلَیْهِ، فَاخْتَصَمُوا عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ».
منابع حدیث :
این حدیث در هرشش کتب مشهورحدیثی زیرآمده است :
۱ - صحیح بخاری ، حدیث (۲۳۵۹)
۲ - صحیح مسلم ، حدیث (۲۳۵۷)
۳ - سنن نسائی ، حدیث (۵۴۱۶)
۴ - سنن ترمذی ، حدیث (۱۳۶۳) و (۳۰۲۷)
۵ - سنن ابی داود ، حدیث (۳۶۳۷)
۶ - سنن ابن ماجه ، حدیث (۱۵) و(۲۴۸۰)