شرح و تحقیق سنن ابن ماجه

حدیث ۴-  (این اثرصحیح است) حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُمَیْرٍ قَالَ: حَدَّثَنَا زَکَرِیَّا بْنُ عَدِیٍّ، عَنِ ابْنِ الْمُبَارَکِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُوقَةَ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ: کَانَ ابْنُ عُمَرَ ‏« ﺇِﺫَﺍ ﺳَﻤِﻊَ ﻣِﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﺣَﺪِﻳﺜًﺎ ﻟَﻢْ ﻳَﻌْﺪُﻩُ، ﻭَﻟَﻢْ ﻳُﻘَﺼِّﺮْ ﺩُﻭﻧَﻪُ ‏».

لغات و جملات اثر :

ﺇِﺫَﺍ ﺳَﻤِﻊَ ﻣِﻦْ ﺭَﺳُﻮﻝِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ : آنگاه که از رسول الله صلی الله علیه (حدیثی را) می شنید.

ﺣَﺪِﻳﺜًﺎ : حدیثی ، سخنی ، کلامی.

 ﻟَﻢْ ﻳَﻌْﺪُﻩُ: ازآن تجاوز نمی کرد، در عمل ، برآن اضافه نمی کرد.

 ﻭَﻟَﻢْ ﻳُﻘَﺼِّﺮْ ﺩُﻭﻧَﻪُ : از آن کمی نمی کرد، در عمل به آن کوتاهی نمی کرد .

ﺗﺮﺟﻤﻪ اثر :

ﺍﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﺭﺣﻤﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : (عادت) ﺍﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﻤﺎ براین ﺑﻮﺩ که چون ﺍﺯ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺷﻨﯿد نه (درعمل ،) ازﺁﻥ ﺗﺠﺎﻭﺯ کرده (وافراط می کرد) ﻭ ﻧﻪ ﻫﻢ ﺩﺭ (عمل به) آن کمی وکوتای نموده (تفریط) ﻣﯽ ﮐﺮﺩ .

مسائل اثر :

۱ - ابن عمر رضی الله عنه فردی بودند که بسیارپابند به سنّت های رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بودند.

۲ - کوتاهی تفریط در عمل به سنّت های رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم عادت یاران رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم نبوده است .

۳ - افراط گری جزء عادت یاران رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم نبوده است .

۴ - دقیق و بدون افراط و تفریط به دین عمل نمودن خصلت یاران رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بوده است .

۵ - برای هر مسلمانی ضروری است که از یاران رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم الگو گرفته و در عمل به سنّت های رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم دچار افراط و تفریط نگردد.

تحقیق وبررسی سند :

مراد ازابو جعفری که در سند این روایت آمده همان امام محمَّد بن علی بن الحسین بن علی بن أبی طالب رحمه الله می باشند که ملقب به باقر هستند.

مراد از ابن مبارکی که در سند این روایت آمده همان امام ابو عبد الرحمن عبد الله بن مبارک بن واضح حنظلى تمیمى مروزى رحمه الله، امام وشیخ خراسان می باشند.

تفاوت های الفاظ و منابع حدیث :

این اثر از تفردات ابن ماجه می باشد ودر سایرکتب ششگانه حدیثی نیامده است ولی همین مفهوم با الفاظی متفاوت درمستدرک حاکم روایت شماره (6374) ، محمد بن سوقه رحمه الله از امام ابوجعفرباقررحمه الله اینگونه روایت نموده اند :

 «لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ إِذَا سَمِعَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ حَدِیثًا أَحْذَرَ أَنْ لَا یَزِیدَ فِیهِ وَلَا یُنْقِصَ مِنَ ابْنِ عُمَرَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا».

ترجمه : هیچ یک از یاران پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم نبودند که از ابن عمر رضی الله عنهما بیشتر بترسند (و محتاط باشند) از اینکه چون از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم حدیثی را بشنوند درآن (در عمل) اضافه نمایند و یا اینکه (در عمل ) کوتاهی وکمی نمایند.