تفسیرآسان آیه (219) سوره بقره

ترجمه آیه (۲۱۹) سوره بقره

یَسْأَلُونَکَ عَنْ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا وَیَسْأَلُونَکَ مَاذَا یُنفِقُونَ قُلْ الْعَفْوَ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ الآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ (219)

ترجمه : از تودرباره شراب و قمارمی پرسند تو بگو که دراین دو گناه بزرگ است و منفعت هائی (ظاهری نیز) برای مردم دارند ولی گناه این دو از نفع آنها (بسیار) بزرگ تر(و بیشتر) است و از تو می پرسند که چه چیزهائی را می توانند صدقه داده انفاق کنند تو بگو مازاد (بر نیاز) را (می توانید صدقه داده انفاق کنید) این چنین الله آیات (کتابش) را برایتان بیان می کند تا شما (خوب) فکر کنید .

تفسیرآسان آیه (219) سوره بقره

(یَسْأَلُونَکَ عَنْ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا) شراب خواری و قماری بازی دو کاری بود که در دوران جاهلیت همه افراد جامعه الا ماشاء الله گرفتارآنها بودند وآنها راعیب نمی دانستند ولی اسلام این دو عمل زشت را ناپسند و گناه می دانست ولی ازآنجایی که عربها در دوران جاهلیت به آنها خوگرفته بودند و یکباره ترک آنها برای آنان بسیار سخت بود، لذا اسلام آنها را به تدریج و طی مراحل مختلفی با نزول آیات متعددی حرام قرار داد ، در این باره به حدیث صحیحی که در سنن ترمذی حدیث شماره (3049) آمده است توجه نمایید :

عَنْ عُمَرَ بْنِ الخَطَّابِ، أَنَّهُ قَالَ: «اللَّهُمَّ بَیِّنْ لَنَا فِی الخَمْرِ بَیَانَ شِفَاءٍ»، فَنَزَلَتِ الَّتِی فِی البَقَرَةِ: {یَسْأَلُونَکَ عَنِ الخَمْرِ وَالمَیْسِرِ} [البقرة: 219]، فَدُعِیَ عُمَرُ فَقُرِئَتْ عَلَیْهِ فَقَالَ: «اللَّهُمَّ بَیِّنْ لَنَا فِی الخَمْرِ بَیَانَ شِفَاءٍ»، فَنَزَلَتِ الَّتِی فِی النِّسَاءِ: {یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُکَارَى} [النساء: 43]، فَدُعِیَ عُمَرُ فَقُرِئَتْ عَلَیْهِ، ثُمَّ قَالَ: «اللَّهُمَّ بَیِّنَ لَنَا فِی الخَمْرِ بَیَانَ شِفَاءٍ»، فَنَزَلَتِ الَّتِی فِی المَائِدَةِ: {إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ العَدَاوَةَ وَالبَغْضَاءَ فِی الخَمْرِ وَالمَیْسِرِ} [المائدة: 91]- إِلَى قَوْلِهِ - {فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ} [المائدة: 91] فَدُعِیَ عُمَرُ فَقُرِئَتْ عَلَیْهِ فَقَالَ: «انْتَهَیْنَا انْتَهَیْنَا».

ترجمه : روایت است که عمربن خطاب رضی الله عنه فرمودند : یا الله برای ما در باره شراب برای ما یک بیان شفا بخشی عنایت فرما، سپس این آیه سوره بقره {یَسْأَلُونَکَ عَنِ الخَمْرِ وَالمَیْسِرِ} [البقرة: 219]، نازل گشته ، عمر (به نزد رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فراخوانده شد، و این آیه (سوره بقره) براو خوانده شد، او(دوباره) گفت : یا الله برای ما در باره شراب برای ما یک بیان شفا بخشی عنایت فرما، سپس آیه سوره نساء{یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُکَارَى} [النساء: 43]، نازل گشت (دوباره) عمر (به نزد رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فراخوانده شد، و این آیه (سوره نساء) براو خوانده شد، او(بازهم) گفت : یا الله برای ما در باره شراب برای ما یک بیان شفا بخشی عنایت فرما، سپس آیه سوره مائده{إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ العَدَاوَةَ وَالبَغْضَاءَ فِی الخَمْرِ وَالمَیْسِرِ} [المائدة: 91]- تا به - {فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ} [المائدة: 91] نازل گشت (بازهم) عمر (به نزد رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فراخوانده شد، و این آیه (سوره مائده) براو خوانده شد، (آن وقت بود که عمر) گفت : ما (از شراب خواری و قمار بازی) بازآمدیم بازآمدیم .

از این حدیث معلوم می گردد که این آیه بقره در اوائل نازل شده است و بعد از آن ، دو آیه دیگر نازل گشته و در آیه سوره مائده ، شراب و قمار بطور قطع و یقین و در همه وقت حرام قرار داده شده است.

البته ناگفته نماند قبل از این سه آیه ، آیه دیگری نیزدر دوران مکی نازل شده بود که در آن اشاره شده بود به بدی شراب آنجایی که الله متعال در سوره (نحل ، آیه (67)  «وَمِنْ ثَمَراتِ النَّخِیلِ وَالْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَراً وَرِزْقًا حَسَنًا » یعنی : و از میوه های درختان خرما و انگورها شمل چیزهای نشه آور(شراب) و روزی نیک (آب میوه) می گیرید ، در این آیه در میان «سکر» و «رزق حسن» فرق قائل شده یعنی «سکر» که همان شراب باشد چیز خوبی نیست و رزق حسن محسوب نمی شود.

خلاصه سخن اینکه حرمت شراب با نزول چهار آیه و حرمت قمار بارنزول دو آیه قطعی شد و پرهیزاز آنها برهر مسلمانی واجب و ضروری گشت .

(وَیَسْأَلُونَکَ مَاذَا یُنفِقُونَ قُلْ الْعَفْوَ) دراینجا یک سوال و جواب دیگری بیان شده است و آن اینکه برخی از یاران رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم پرسیدند که چیزی را صدقه داده و انفاق کنند ؟ الله متعال این آیه را نازل نموده و به پیامبرش محمد صلی الله علیه وآله وسلم دستور دادند که از« و از تو می پرسند که چه چیزهائی را می توانند صدقه داده انفاق کنند تو بگو مازاد (بر نیاز، و هرآنچه برشما میسّراست) را (می توانید صدقه داده انفاق کنید)» البته این آیه را می تواند در بعد صدقات نفلی گرفت زیرا زکات حد و اندازه اش در شریعت معین و مشخص شده است که بیشتر از آن دادن بهتر و کم تر از آنچه شریعت مشخص نموده ناجایز و حرام می باشد .

(کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ الآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ) دراین قسمت ازآیه الله متعال ما را به تفکّر فراخوانده و فرموده : «این گونه الله آیات (و احکام موجود در آنها) را برایتان بیان می نماید» تا که درباره دنیای فانی و آخرت جاوید فکر نموده و بهترین راه و روش را برایتان انتخاب نمایید.