تفسیرآسان آیه (215) سوره بقره

ترجمه آیه (۲۱۵) سوره بقره

یَسْأَلُونَکَ مَاذَا یُنفِقُونَ قُلْ مَا أَنفَقْتُمْ مِنْ خَیْرٍ فَلِلْوَالِدَیْنِ وَالأَقْرَبِینَ وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ (215)

ترجمه : از تو می پرسند که چه چیزی (را می توانند) صدقه داده و انفاق کنند؟ تو بگو هرآنچه از بهترین (مال و دارائی که) صدقه داده و انفاق کردید پس برای پدرو مادر و نزدیک ترین خویشاوندان و یتیمان و بی نوایان و مسافران (و واماندگان) در راه بدهید، و (این را خوب بدانید که) هرآنچه ازکارها نیک که انجام می دهید قطعا الله نسبت به آنها کاملا آگاه و با خبراست .

تفسیرآسان آیه (215) سوره بقره

(یَسْأَلُونَکَ مَاذَا یُنفِقُونَ قُلْ مَا أَنفَقْتُمْ مِنْ خَیْرٍ فَلِلْوَالِدَیْنِ وَالأَقْرَبِینَ وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ) در این قسمت ازآیه یک پرسش وپاسخی در باره صدقه دادن بیان شده است ، وآن این که برخی از یاران رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم از ایشان پرسیدند که ما چه چیزی را می توانیم صدقه داده و انفاق کنیم؟ و به چه کسانی می توانیم این صدقه و انفاق خودمان را بدهیم ؟ رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم سکوت نموده و به آنها جوابی ندادند تا اینکه الله متعال این آیه را نازل نموده و فرمودند : « از تو می پرسند که چه چیزی (را می توانند) صدقه داده و انفاق کنند؟ تو بگو هرآنچه از بهترین (مال و دارائی که) صدقه داده و انفاق کردید پس برای پدرو مادر و نزدیک ترین خویشاوندان و یتیمان و بی نوایان و مسافران (و واماندگان) در راه بدهید» .

در اینجا باید یک نکته را بیان نمود و آن اینکه درهرجایی ازقرآن که « یَسْأَلُونَکَ » آمده است ، از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم سؤالی پرسیده شده ورسول الله صلی الله علیه وآله وسلم سکوت نموده و جواب ندادند تا اینکه وحی برایشان نازل شده و جواب آن سؤال را خود الله متعال داده و سپس به رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم گفته که از تودر باره فلان مسأله چنین و چنان می پرسند لذا تو به آنها این گونه پاسخ بده .

و این نوع پاسخ و پرسش ها در یازده جای قرآن آمده که ازقرارزیر می باشند :

1 - « یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِیَ مَوَاقِیتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ .....» سوره بقره آیه : (189).

2 - « یَسْأَلُونَکَ مَاذَا یُنْفِقُونَ قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَیْرٍ فَلِلْوَالِدَیْنِ ..... » سوره بقره ، آیه : (215).

3- «یَسْأَلُونَکَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِیهِ قُلْ قِتَالٌ فِیهِ کَبِیرٌ و......»  سوره بقره آیه : (217).

4 - «یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ وَ..... » سوره بقره ، آیه : (219).

5 - «یَسْأَلُونَکَ مَاذَا یُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ .....» سوره بقره ، آیه : (219).

6 - « یَسْأَلُونَکَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ وَ.... » سوره مائده ، آیه : (4) .

7- « یَسْأَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَیَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ رَبِّی ......» سوره اعراف آیه : (187)

8- «یَسْأَلُونَکَ کَأَنَّکَ حَفِیٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ ......» سوره اعراف آیه : (187) .

9 - « یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَنْفَالِ قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ ..... » سوره انفال آیه : (1) .

10 - « یَسْأَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَیَّانَ مُرْسَاهَا » سوره نازعات ، آیه : (42).

11- « یَسْأَلُکَ النَّاسُ عَنِ السَّاعَةِ قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ ..... » سوره احزاب آیه ،(63).

آری در این آیه تشویق به صدقه دادن بهترین مال و دارائی به پدر و مادر و خویشاوندان و.... می باشد، لذا این آیه بیانگر این است که صدقه دادن به پدر و مادر در حالی که نیازمند باشند مجازاست و بلکه از نظر از اجر و ثوابی نیزبهتراست در این باره به حدیث شماره (2532) سنن نسائی که این گونه آمده توجه فرمایید : عَنْ طَارِقٍ الْمُحَارِبِیِّ، قَالَ: قَدِمْنَا الْمَدِینَةَ فَإِذَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَائِمٌ عَلَى الْمِنْبَرِ یَخْطُبُ النَّاسَ وَهُوَ یَقُولُ: " یَدُ الْمُعْطِی الْعُلْیَا، وَابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ: أُمَّکَ، وَأَبَاکَ، وَأُخْتَکَ، وَأَخَاکَ، ثُمَّ أَدْنَاکَ، أَدْنَاکَ.

ترجمه : طارق محاربی رضی الله عنه فرمودند : ما به مدینه آمدیم ناگهان دیدم که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم برمنبر ایستاده اند و دارند برای مردم سخنرانی می نمایند و در حالی که ایشان می فرمایند : دست (صدقه دهند) دست بالا است (در دادن صدقات) شروع کن از کسی که مخارج و نفقه او برتولازم است : (مانند ) مادرت ، و پدرت، و خواهرت، و برادرت ، و سپس به نزدیک ترت و نزدیک ترت .

و نیز به روایت شماره (2582) سنن نسائی توجه نمایید : عَنْ سَلْمَانَ بْنِ عَامِرٍ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِنَّ الصَّدَقَةَ عَلَى الْمِسْکِینِ صَدَقَةٌ، وَعَلَى ذِی الرَّحِمِ اثْنَتَانِ صَدَقَةٌ وَصِلَةٌ» .

ترجمه : سلمان بن عامررضی الله عنه فرمودند : پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمودند : همانا صدقه داده بر نیازمند و مسکین (اجر) صدقه را دارد ولی صدقه دادن به خویشاوند دو اجر دارد : (اجر) صدقه (واجر) برقرار نمودن روابط خویشاوندی .

(وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ) در پایان این آیه یک قانون کلی بیان نموده و آن اینکه الله متعال خطاب به ما می فرماید« و هرآنچه از خیر و یکی که انجام می دهد همانا الله نسبت به آن کامل آگاه است» هدف این است که شما ای کسانی که صدقه می دهید و یا هرکار نیک دیگری انجام می دهید فقط و فقط هدفتان رضامندی و خوشنودی الله متعال باشد نه دیدن دیگران و یا باخبر شدن دیگران زیرا الله متعال از کارهای شما با خبراست و اگر شما برای غیر الله متعال کارنیکی را انجام دهید هیچ اجر و ثوابی به شما داده نمی شود که هیچ بلکه گرفتار گناه وعذاب نیز خواهی گشت .

اگر یک مسلمان به این قسمت ازآیه خوب فکر کند هرگز هیچ کارخیرو نیکی را برای غیر الله متعال انجام نخواهد داد، زیرا او می داند که الله متعال ازکارهایش آگاه بوده ودراین صورت برایش هیچ اجر و ثوابی نمی دهد و بلکه برای او شرک و گناه می نویسد .