ترجمه ، تحقیق و شرح اربعین نووی

حدیث یازدهم اربعین نووی

متن حدیث :

عن ابی محمد الحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ بن ابی طالب سبط رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ و ریحانته رضی الله عنهما قَالَ: حَفِظْتُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «دَعْ مَا یَرِیبُکَ إِلَى مَا لَا یَرِیبُکَ».

لغات حدیث :

سبط : نوه دختری، فرزند دختر.

ریحانته : گل ریحانش ، گل ریحان رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم.

حَفِظْتُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم حفظ نمودم ، از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بیاد دارم .

 دَعْ مَا یَرِیبُکَ : رها کن آنچه ترا به شک می اندازد .

إِلَى مَا لَا یَرِیبُکَ : بسوی چیزهایی برو که ترا به شک نمی اندازند.

ترجمه حدیث :

ابومحمد حسن بن علی بن ابی طالب نوه دختری و گل ریحان رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم رضی الله عنهما فرمودند : من از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم حفظ نمودم (که ایشان این چنین) فرمودند : رها کن آنچه ترا به شک می اندازد و برو بسوی چیزی که ترا به شک نمی اندازد.

مسائل حدیث :

از این حدیث مسائل زیربرگرفته واستنباط می گردد:

1 - ازامور و چیزهای مشکوکی که فرد اطلاعی ازجواز آنها در شریعت ندارد باید دوری کرد .

2 - باید یک فرد همیشه به چیزهایی عمل نماید که درجواز آنها در شریعت هیچ شک و تردیدی وجود ندارد .

3 - عمل به اشیاء و امور مشکوک و شبهه دارباعث نافرمانی از دستوررسول الله صلی الله علیه وآله وسلم می گردد.

4- گرفتن و عمل نمودن به چیزهایی یقینی دستور رسول الله صلی الله علیه وآله سلم است .

ناگفته نماند که این حدیث قانون بسیار جالبی را برای ما مسلمانان بیان نموده است تا با عمل نمودن به آن ایمان ما را حفظ نموده و هرگزگرفتارامور مشکوک و شبهه دار وحرام نگردیم .

تفاوت های حدیث:

در این روایت اربعین آمده است « دَعْ مَا یَرِیبُکَ إِلَى مَا لَا یَرِیبُکَ » ولی این روایت بصورت مختصر در اینجا ذکر شده است زیرا در کتب حدیثی این روایت طولانی تر از اینجا روایت شده است که بنده آنها را در ذیل ذکر خواهم نمود:

1 -  در سنن ترمذی روایت شماره (2518) این گونه آمده است « «دَعْ مَا یَرِیبُکَ إِلَى مَا لَا یَرِیبُکَ، فَإِنَّ الصِّدْقَ طُمَأْنِینَةٌ، وَإِنَّ الکَذِبَ رِیبَةٌ» .

ترجمه : رها کن آنچه ترا به شک می اندازد و بروی بسوی چیزی که ترا به شک نمی اندازد ، همانا راستگوئی آرامش (آوراست) و همان دروغگوئی شک (آوراست) .

2 - درسنن دارمی روایت شماره (2574) این گونه آمده است « عَنْ أَبِی الْحَوْرَاءِ السَّعْدِیِّ، قَالَ: قُلْتُ لِلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ: مَا تَحْفَظُ مِنْ  رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ؟، قَالَ: سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنْ مَسْأَلَةٍ لَا أَدْرِی مَا هِیَ؟ فَقَالَ: «دَعْ مَا یَرِیبُکَ إِلَى مَا لَا یَرِیبُکَ» .

ترجمه : ابوحوراء سعدی رحمه الله فرمودند : من به حسن بن علی رضی الله عنه گفتم : از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم چه چیزی را بیاد داری؟ ایشان فرمودند : مردی از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم چیزی پرسید که نمی دانم چه بود؟ (رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم در جواب آن مرد) فرمودند : رها کن آنچه ترا بشک می اندازد و به رو بسوی چیزی که ترا به شک نمی اندازد .

3 - درروایت شعب الایمان شماره (5363) و برخ دیگر کتب حدیثی این گونه آمده است « عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ: - یَعْنِی لِرَجُلٍ أَتَاهُ - " دَعْ مَا یَرِیبُکَ إِلَى مَا لَا یَرِیبُکَ، فَإِنَّ الشَّرَّ: رِیبَةٌ، وَالْخَیْرَ: طُمَأْنِینَةٌ ».

4 - درروایت شماره (1723) مسند احمد بن حنبل وروایت شماره (722) صحیح ابن حبان و برخ دیگر از کتب حدیثی این گونه آمده است « عَنْ أَبِی الْحَوْرَاءِ السَّعْدِیِّ، قَالَ: قُلْتُ لِلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ: حَدِّثْنِی بِشَیْءٍ حَفِظْتَهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، لَمْ یُحَدِّثْکَ بِهِ أَحَدٌ، قَالَ: قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، یَقُولُ:  «دَعْ مَا یُرِیبُکَ إِلَى مَا لَا یُرِیبُکَ»، قَالَ: «الْخَیْرُ طُمَأْنِینَةٌ وَالشَّرُّ رِیبَةٌ» وَأُتِیَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ بِشَیْءٍ مِنْ تَمْرِ الصَّدَقَةِ، فَأَخَذْتُ تَمْرَةً فَأَلْقَیْتُهَا فِی فِی، فَأَخَذَهَا بِلُعَابِهَا حَتَّى أَعَادَهَا فِی التَّمْرِ، فَقِیلَ لَهُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا کَانَ عَلَیْکَ مِنْ هَذِهِ التَّمْرَةِ مِنْ هَذَا الصَّبِیِّ؟، فقَالَ: «إِنَّا آلَ مُحَمَّدٍ لَا یَحِلُّ لَنَا الصَّدَقَةُ» وَسَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاءِ: «اللَّهُمَّ اهْدِنَا فِیمَنْ هَدَیْتَ، وَعَافِنَا فِیمَنْ عَافَیْتَ، وَتَوَلَّنَا فِیمَنْ تَوَلَّیْتَ، وَبَارِکْ لَنَا فِیمَا أَعْطَیْتَ، وَقِنَا شَرَّ مَا قَضَیْتَ، إِنَّکَ تَقْضِی وَلَا یُقْضَى عَلَیْکَ، إِنَّهُ لَا یَذِلُّ مَنْ وَالَیْتَ، تَبَارَکْتَ وَتَعَالَیْتَ».

منابع حدیث :

این حدیث در کتب زیررواست شده است :

1 - سنن نسائی ، حدیث شماره (5711).

2 - سنن ترمذی، حدیث شماره (2518) .

3- مسند احمد بن حنبل ، حدیث شماره (1723) و...

4- صحیح ابن حبان ، حدیث شماره (722).

5- سنن دارمی ، حدیث شماره (2574) .

6 - شعب الایمان، حدیث شماره (5363).

علاوه از کتب حدیثی مذکوراین روایت دربرخ دیگرازکتب حدیثی نیزروایت شده است .