ترجمه ، تحقیق و شرح اربعین نووی

حدیث هشتم اربعین نووی

متن حدیث :

عَنِ ابْنِ عُمَرَ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى یَشْهَدُوا أَنْ لاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَیُقِیمُوا الصَّلاَةَ، وَیُؤْتُوا الزَّکَاةَ، فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ عَصَمُوا مِنِّی دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ إِلَّا بِحَقِّ الإِسْلاَمِ، وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ تعالی».

لغات حدیث :

أُمِرْتُ :  دستور داده شده ام، به من (پیامبر، از جانب الله دستورداده شده است.

أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ : تا با مردم بجنگم ، تا با مردم درگیرشوم .

حَتَّى یَشْهَدُوا : تا اینکه گواهی دهند، تا اینکه (به کلمه توحید) گواهی دهند

لاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ : بجز الله دیگر معبود به حقی نیست.

وَیُقِیمُوا الصَّلاَةَ : و تا نماز را برپا بدارند، و نماز را برپا می دارند.

وَیُؤْتُوا الزَّکَاةَ : و تا زکات راپرداخت نمایند، ونمازرا برپرداخت نمی نمایند.

فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ : وآنگاه که این کارها راکردند، و چون این اعمال (مذکور) را انجام دادند .

عَصَمُوا مِنِّی : از من محفوظ نمودند، از(گرفت) من حفظ کردند .

دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ : خونهایشان و اموالشان را، جانهایشان و مال وثروتشان را.

إِلَّا بِحَقِّ الإِسْلاَمِ : مگر به حق اسلام ، بجزبه حق اسلام .

وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ تعالی : و حساب آنها برالله بالا و برتر است، حساب (دورن) آنها برالله متعال است .

ترجمه حدیث :

ابن عمررضی الله عنه روایت نمودند همانا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: (ازجانب الله متعال)  دستور داده شده ام، تا با مردم (کافر) بجنگم ، تا اینکه گواهی دهند که بجزالله (متعال) دیگر معبود به حقی نیست ، و قطعا محمّد (صلی الله علیه وآله وسلم، پیامبرو) فرستاده الله (متعال) است و (تا اینکه) نماز را برپا بدارند و (تا اینکه) زکات (اموالشان) را پرداخت نمایند، و چون این اعمال (بیان شده) را انجام دادند (آن وقت است که) آنها خونهایشان و اموالشان را از(گرفت) من حفظ کرده اند ، مگر اینکه حقی از حقوق اسلام به آنها تعلق بگیرد (که آن وقت گرفت و مؤاخذه خواهند شد) و حساب (دورنی وقلبی) آنها برالله متعال است .

مسائل حدیث :

ازحدیث بالا مسائل زیربرگرفته و استنباط می شود :

1 - پیامبراسلام صلی الله علیه وآله وسلم و امت اسلامی از جانب الله متعال به جهاد با کفار دستورداده شده اند.

2 - جهاد اسلامی فقط با کفاراست ، درگیریهای مسلمانان با یکدیگر درجهان اسلام جهاد اسلامی نیست.

3- هدف از جهاد اسلامی آوردن مردم به سوی توحید و عمل به ارکان و اعمال اسلامی است .

4 - اقرار به توحید ورسالت و برپائی نماز و پرداخت زکات باعث حفظ جان و مال افراد می گردد.

5- حفظ مال و جانش کافر بعهده اسلام نیست مگر اینکه دارای عهد نامه اسلامی و ذمی باشد .

6 - اقرار به توحید و رسالت وبرپائی نمازو پرداخت زکات از مهم ترین دستورات اسلامی است که درحدیث صحیح دیگری این امور ازارکان اسلام قرارداده شده اند.

7 - اسلام دارای حقوقی است که باید هرمسلمانی آنها را رعایت نماید.

8- هرمسلمانی که حقوق اسلام رارعایت نکند اسلام او را گرفت و مؤاخذه می نماید .

9 - گرفت ها و مؤاخذهای اسلامی گاهی مالی و گاهی جانی است .

10 - محاسبه درونی و قلبی افراد کار الله متعال است .

11- اسلام دراین دنیا فقط بظاهرافراد نگاه و مؤاخذه و گرفت می کند، وبه دورن و باطن افراد کاری ندارد.

تفاوت های روایت :

درالفاظ این حدیث اربعین با الفاظ همین روایت درکتب حدیثی تفاوت هایی وجود دارد که از قرار زیرمی باشند:

1 - در این روایت اربعین این گونه آمده است « وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ » ولی درروایت شماره (175) و (219) صحیح ابن حبان این گونه آمده است « وَأَنِّی رَسُولُ اللَّهِ ».

2 - دراین روایت اربعین آمده است« فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ عَصَمُوا مِنِّی دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ إِلَّا بِحَقِّ الإِسْلاَمِ، وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ تعالی» ولی در روایت شماره (22) صحیح مسلم این گونه آمده است « فَإِذَا فَعَلُوا، عَصَمُوا مِنِّی دِمَاءَهُمْ، وَأَمْوَالَهُمْ إِلَّا بِحَقِّهَا، وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللهِ » و در روایت شماره (898) سنن دارقطنی این گونه آمده است « فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ عَصَمُوا مِنِّی دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ إِلَّا بِحَقِّ الْإِسْلَامِ , وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ ».

ناگفته نماند که در آخرروایت ابن عمر رضی الله عنه در اربعین نووی کلمه « عَلَى اللَّهِ تعالی» آمده است که درهیچ یک از صحیح بخاری و صحیح مسلم و سایر کتب حدیثی نیامده است بلکه در برخی از کتب « عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ » آمده است همانگونه که ذکر نموده ام .

منابع حدیث :

این حدیث اربعین دربسیاری از کتب حدیثی روایت شده که در ذیل به برخی از آنها اشاره خواهد شد :

1 - صحیح بخاری ، حدیث شماره (25) .

2 - صحیح مسلم ، حدیث شماره (22) .

3- صحیح ابن حبان ، حدیث شماره (175) و (219).

4- السنن الکبری ، امام بیهقی ، حدیث شماره (5141) ووو.

5- سنن دارقطنی ، حدیث شماره (898) .

علاوه از کتب مذکور این حدیث در برخ دیگرکتب حدیثی نیز روایت شده است ، ناگفته نماند که متن این حدیث را استادآلبانی رحمه الله متواتر دانسته است.