عقیده امام ابوحنیفه رحمه الله (5)

ترجمه فقه اکبر امام ابوحنیفه رحمه الله

القَوْل فِی الْقُرْآن

سخن در باره قرآن

متن عربی :

وَصِفَاته فِی الْأَزَل غیر محدثة وَلَا مخلوقة وَمن قَالَ إِنَّهَا مخلوقة أَو محدثة اَوْ وقف اَوْ شکّ فیهمَا فَهُوَ کَافِر بِاللَّه تَعَالَى واالقرآن کَلَام الله تَعَالَى فِی الْمَصَاحِف مَکْتُوب وَفِی الْقُلُوب مَحْفُوظ وعَلى الألسن مقروء وعَلى النَّبِی عَلَیْهِ الصَّلَاة وَالسَّلَام منزل ولفظنا بِالْقُرْآنِ مَخْلُوق وکتابتنا لَهُ مخلوقة وقراءتنا لَهُ مخلوقة وَالْقُرْآن غیر مَخْلُوق وَمَا ذکره الله تَعَالَى فِی الْقُرْآن حِکَایَة عَن مُوسَى وَغَیره من الْأَنْبِیَاء عَلَیْهِم السَّلَام وَعَن فِرْعَوْن وابلیس فَإِن ذَلِک کُله کَلَام الله تَعَالَى إِخْبَارًا عَنْهُم وَکَلَام الله تَعَالَى غیر مَخْلُوق وَکَلَام مُوسَى وَغَیره من المخلوقین وَالْقُرْآن کَلَام الله تَعَالَى فَهُوَ قدیم لَا کَلَامهم وَسمع مُوسَى عَلَیْهِ السَّلَام کَلَام الله تَعَالَى کَمَا فِی قَوْله تَعَالَى {وکلم الله مُوسَى تکلیما} وَقد کَانَ الله تَعَالَى متکلما وَلم یکن کلم مُوسَى عَلَیْهِ السَّلَام وَقد کَانَ الله تَعَالَى خَالِقًا فِی الْأَزَل وَلم یخلق الْخلق فَلَمَّا کلم الله مُوسَى کَلمه بِکَلَامِهِ الَّذِی هُوَ لَهُ صفة فِی الْأَزَل وَصِفَاته کلهَا بِخِلَاف صِفَات المخلوقین یعلم لَا کعلمنا وَیقدر لَا کقدرتنا وَیرى لَا کرؤیتنا وَیتَکَلَّم لَا ککلامنا وَیسمع لَا کسمعنا وَنحن نتکلم بالآلات والحروف وَالله تَعَالَى یتَکَلَّم بِلَا آلَة وَلَا حُرُوف والحروف مخلوقة وَکَلَام الله تَعَالَى غیر مَخْلُوق وَهُوَ شَیْء لَا کالأشیاء وَمعنى الشَّیْء الثَّابِت بِلَا جسم وَلَا جَوْهَر وَلَا عرض وَلَا حد لَهُ وَلَا ضد لَهُ وَلَا ند لَهُ وَلَا مثل لَهُ.

ترجمه فارسی :

وصفات الله از اول بوده (و هیچ یک از آنها) نه جدید است (که قبلا نبوده باشد) و نه مخلوق است و هرکس که بگوید همانا صفات الله مخلوق اند و یا اینکه جدید اند (و قبلا نبوده اند) و یا اینکه دراین دو (جدید نبودن و مخلوق نبودن) شک و تردید نماید پس او به الله متعال کفر ورزیده است (و کافراست).

و قرآن سخنان الله متعال است که در صحیفه ها نوشته شده و در دلها حفظ شده و بر زبانها خوانده شده است و بر پیامبر (ما محمّد) صلی الله علیه و آله وسلم نازل شده است .

اینکه ما قرآن را تلفظ می کنیم (این تلفظ ما) مخلوق است و اینکه ما قرآن را می نویسیم (این نوشتن ما) مخلوق است و اینکه ما قرآن را می خوانیم (این خواندن ما) مخلوق است (ولی ، خود) قرآن غیر مخلوق است.

و آنچه الله متعال در قرآن از موسی (علیه السلام) و دیگرپیامبران علیهم السلام ذکر نموده (و یا اینکه) از فرعون و شیطان (ذکر نموده) همانا تمام اینها سخنان الله متعال است که از آنها خبر داده (و بیان نموده است)، سخنان الله متعال مخلوق نیست ولی سخنان موسی و غیر از ایشان ازسایر مخلوقها، مخلوق هستند.

وقرآن سخنان الله متعال قدیمی است (ولی) سخنان آنها (یعنی موسی و سایر مخلوقین) قدیمی نیستند.

وموسی علیه السلام سخنان الله متعال را شنیده همان گونه که در این گفته الله متعال آمده است :{وکلم الله مُوسَى تکلیما} یعنی : الله (متعال) با موسی (علیه السلام) سخن گفته است .

والله متعال پیش از اینکه با موسی علیه السلام سخن بگوید سخنگو بوده است .

(همان گونه که) الله متعال از اول و پیش از اینکه مخلوقی را بیافریند آفریدهگار بوده است .

پس زمانی که الله (متعال) با موسی (علیه السلام) سخن گفته با همان سخنش سخن گفته که صفت ازلی او بوده (وپیش از این سخن گفتن با او بوده است)، تمام صفات الله (متعال) برخلاف صفات مخلوقها می باشند ، (بعنوان مثال) الله می داند (و علم دارد، ولی علم او ) همانند علم و دانستن ما نیست، و الله قدرت و توان دارد (ولی قدرت و توان او) همانند قدرت و توان ما نیست، و الله می بیند (ولی دیدن او) همانند دیدن ما نیست، و الله سخن می گوید ولی (سخن گفتن او) همانند سخن گفتن ما نیست، و الله می شنود ولی (شنیدن او) همانند شنیدن ما نیست، و در حالی که ما با آلات (مثل زبان) و با حروف سخن می گوییم و در حالی که الله متعال بدون آلات و بدون حروف سخن می گوید، و حروف مخلوق اند و در حالی که سخنان و کلام الله متعال مخلوق نیست، و الله متعال چیزاست نه همانند (سایر) چیزهای (مخلوق) و معنای چیز(این است) که او ثابت است و بدون جسم و بدون جوهر و بدون عرض (وجود دارد) ونه حد و اندازه ای (همانند مخلوق) دارد و نه ضد و نه شریک و نه همانندی دارد ، (بلکه در ذات و تمام صفات خویش یکتا و بی همتاست) .