ترجمه و شرح حدیث (40) صحیح بخاری

ترجمه و شرح حدیث (40) صحیح بخاری

عَنِ البَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ، أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ کَانَ أَوَّلَ مَا قَدِمَ المَدِینَةَ نَزَلَ عَلَى أَجْدَادِهِ، أَوْ قَالَ أَخْوَالِهِ مِنَ الأَنْصَارِ، وَأَنَّهُ «صَلَّى قِبَلَ بَیْتِ المَقْدِسِ سِتَّةَ عَشَرَ شَهْرًا، أَوْ سَبْعَةَ عَشَرَ شَهْرًا، وَکَانَ یُعْجِبُهُ أَنْ تَکُونَ قِبْلَتُهُ قِبَلَ البَیْتِ، وَأَنَّهُ صَلَّى أَوَّلَ صَلاَةٍ صَلَّاهَا صَلاَةَ العَصْرِ، وَصَلَّى مَعَهُ قَوْمٌ» فَخَرَجَ رَجُلٌ مِمَّنْ صَلَّى مَعَهُ، فَمَرَّ عَلَى أَهْلِ مَسْجِدٍ وَهُمْ رَاکِعُونَ، فَقَالَ: أَشْهَدُ بِاللَّهِ لَقَدْ صَلَّیْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قِبَلَ مَکَّةَ، فَدَارُوا کَمَا هُمْ قِبَلَ البَیْتِ، وَکَانَتِ الیَهُودُ قَدْ أَعْجَبَهُمْ إِذْ کَانَ یُصَلِّی قِبَلَ بَیْتِ المَقْدِسِ، وَأَهْلُ الکِتَابِ، فَلَمَّا وَلَّى وَجْهَهُ قِبَلَ البَیْتِ، أَنْکَرُوا ذَلِکَ.

أَنَّهُ مَاتَ عَلَى القِبْلَةِ قَبْلَ أَنْ تُحَوَّلَ رِجَالٌ وَقُتِلُوا، فَلَمْ نَدْرِ مَا نَقُولُ فِیهِمْ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى: {وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُضِیعَ إِیمَانَکُمْ} [البقرة: 143].

ترجمه : براء بن عازب رضی الله عنه فرمودند: همانا پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم اوائلی که به مدینه تشریف آوردند به نزد پدربزرگان و یا دائیهای انصارشان فرود آمدند و ایشان شانزده و یا هفده ماه بسوی بیت المقدس نماز می خواندند ولی (دوست می داشتند و) پسند می کردند که بیت (الله) قبله ایشان باشد، و همانا ایشان اولین نمازی که به سمت کعبه خواندند نمازعصربود و (در این نماز) بهمراه ایشان افرادی به سوی کعبه نماز خواندند، و فردی از آنانی که بهمراه ایشان نماز خوانده بود (از مسجد النبی) بیرون شده و بر اهل مسجدی گذر نمود و در حالی که آنان (در نماز) درحال رکوع بودند که به آنها گفت: سوگند به الله گواهی می دهم که من بهمراه رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بسوی مکه نماز خواندم آنها نیزهمانگونه که در نماز بودند به سمت بیت الله چرخیدند . یهودیان و اهل کتاب (این را) می پسندیدند که (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) به سمت بیت المقدس نماز می خواندند، ولی زمانی که چهره اش را در نماز به سمت بیت الله چرخاندند(و به سوی کعبه نماز خواندند) ، این جریان را انکار و ناپسند نمودند.

 (براء بن عازب رضی الله عنه) فرمودند: (صحابه رضی الله عنهم عرض نمودند ای رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) همانا ما نمی دانیم درافرادی که قبل از عوض شدن قبله وفات نموده و گشته شدند چه بگوییم؟ (که آیا نماز آنها قبول است یا نه؟)، الله متعال (برای جواب این سوال )این آیه را نازل نمودند: {وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُضِیعَ إِیمَانَکُمْ} [البقرة: 143] و (این) نبود الله که(نمازتان را که جزء)ایمانتان است ضایع نماید.

مسائل و احکام حدیث

از حدیث بالا مسائل و احکام زیر برداشت و فهمیده می شود :

1 - رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در ابتدای هجرت به نزد دائیان و اقوام مادری خویش فرود آمدو مهمان آنها شدند .

2 - دراوائل هجرت تا شانزده و یا هفده ماه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و مسلمانان بسوی بیت المقدس نماز می خواندند.

3- زمانی که قبله بیت المقدس بود رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم دوست می داشتند که قبله عوض شده و ایشان به سمت کعبه نماز بخوانند.

4- اولین نمازی که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بعد از تحویل قبله به سمت کعبه خواندند؛ نمازعصربوده است .

5- یکی از یاران رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم که با رسول الله صلی الله صلی الله علیه و آله وسلم نماز خوانده بود بر اهل مسجدی گذر نمود و در حالی که آنان (در نماز) درحال رکوع بودند که به آنها گفت: سوگند به الله گواهی می دهم که من بهمراه رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بسوی مکه نماز خواندم آنها نیزهمانگونه که در نماز بودند به سمت بیت الله چرخیدند .

5- اگر کسی اشتباهی به سمت غیرقبله نماز می خواند و در وسط نماز کسی به او گفت که قبله به این سمتی که می خوانی نیست به سمت دیگری است او باید در وسط نماز به سمت قبله بچرخد و آن قسمت از نمازش را که به سمت غیر قبله خوانده است صحیح می باشد و نیاز به اعاده ندارد .

6- یهودیان دوست می داشتند تا رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم به سمت بیت المقدس که قبله یهودیان است نماز بخواند.

7- بعد از تحویل قبله یهودیان از این جریان ناراحت شدند .

8- بعد از تحویل و تعویض قبله صحابه رضی الله عنهم عرض نمودند ای رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم همانا ما نمی دانیم نماز افرادی که قبل از تعویض قبله وفات نموده و یا گشته شدند چه می شود؟ که الله متعال (برای جواب این سوال )این آیه را نازل نمودند: {وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُضِیعَ إِیمَانَکُمْ} [البقرة: 143] یعنی : و (این) نبود الله که (نمازتان را که جزء) ایمانتان است ضایع نماید، یعنی نماز آنها مورد قبول است زیرا در آن زمان قبله بیت المقدس بوده است.