شبهه و اعتراض نهم

✏✏شبهه و اعتراض نهم✏✏

هر کس که ادعی می کند که در فلان مسأله اجماع صورت گرفته است او باید چند کار را انجام داده باشد :

1 - تمام آیات و احادیث صحیح را حفظ داشته و یا نسبت به آنها آگاهی کامل داشته باشد زیرا اگر در مسأله ای نصی باشد آن وقت بود و نبود اجماع یکسان است.

-2 باید از تمام اقوال فقها و مجتهدین امت اسلامی را در باره مسأله مورد نظرآگاهی داشته باشد زیرا اگر اختلافی باشد ولو از جانب یک مجتهد پس در آن صورت اجماعی صورت نمی گیرد.

✏حالا آیا این آگاهی کامل از این دو بالاخص در زمان قدیم که امکانات نبوده و وسایل اطلاع رسانی آنقدر پیشرفته نبوده ، از محالات نیست؟ . در این باره به گفته امام شوکانی رحمه الله توجه فرمایید ایشان در کتاب (ارشاد الفحول) در بحث اجماع در این باره چنین نوشته اند:

ومن أنصف من نفسه علم أنه لا علم عند علماء الشرق بجملة علماء الغرب والعکس فضلا عن العلم بکل واحد منهم على التفصیل وبکیفیة مذهبه وبما یقوله فی تلک المسألة بعینها وأیضا قد یحمل بعض من یعتبر فی الإجماع على الموافقة وعدم الظهور بالخلاف التقیة والخوف على نفسه....... ثم قال: ومن ادعى أنه یتمکن الناقل للإجماع من معرفة کل من یعتبر فیه من علماء الدنیا فقد أسرف فی الدعوى وجازف فی القول ورحم الله الإمام أحمد بن حنبل فإنه قال: من ادعى الإجماع فهو کاذب.

ترجمه : هر کس منصف باشد این را می داند که علمای مشرق زمین نسبت به تمام علمای مغرب زمین آگاهی ندارند و بر عکس نیز (همین قضیه است) چه جائی نسبت به هر یک از آنها و چگونگی مذهبش و نظریه و دیدگاهش در باره فلان مسأله معین بصورت تفصیلی آگاهی و علم داشته باشد، (نکته دیگر اینکه ) این نیز (احتمال می رود که گاهی) برخی ازآنهائی که در اجماع معتبر شمرده اند موافقت آنها و عدم اظهار مخالفت آنها بنا بر تقیه و یا ترس برجانش بوده باشد. (سپس جلو تر رفته امام شوکانی فرمودند): و هر کس ادعا نماید که فرد نقل کننده اجماع می تواند که با هرفرد معتبر در اجماع از علمای دنیا را شناخته (وقوا او را نقل کند) او در این ادعا زیاد روی نموده و گزاف گوئی کرده است الله متعال به امام احمد بن حنبل رحمه نماید که فرمودند: هر کس ادعای اجماع نماید او درغگو است.