یکصد پرسش و پاسخ در باره اصول حدیث

1- علوم حدیث را تعریف کنید؟

جواب : علوم حدیث و یا اصول حدیث به علمی گویند که در باره متن و سند از نظر قبولی و یا رد بحث نماید.
2- موضوع علم حدیث چیست؟

جواب: موضوع علم اصول حدیث متن وسند از نظر قبولی ورد می باشد.
3- فائده علم حدیث را ذکر کنید؟

فائده این علم شناخت احادیث صحیح از غیر صحی می باشد.

4- حدیث را تعریف کنید؟

جواب: حدیث به گفتار، کردار، تأییدات سکوتی وصفات اخلاقی و خلقتی رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم گویند.

5- اثر را تعریف کنید؟

جواب : أثربه گفتار و اعمال صحابه و تابعین گویند.

6- اسناد یعنی چه؟
جواب: اسناد یعنی حدیثی را به گوینده آن با سند نسبت دادن .

7- سند یعنی چه؟

جواب : سند به سلسله راویانی گویند که به متن رسیده وآن را روایت می کنند.

8- متن را تعریف کنید؟
جواب :  متن به سخنی گویند که بعد ازپایان سند بیان می شود.

9 - مسند یعنی چه؟

جواب : مسند به کتابی گویند که درآن احادیث هر صحابی جداگانه و یکجا جمع آوری شده باشد.

10 - متواتر را تعریف کنید؟
جواب : متواتربه روایتی گویند که آن را روایان زیادی روایت کنند بحدی که عادتا توافق آنها بر دروغ محال باشد.

11- خبر واحد را تعریف کنید؟

جواب:  خبر واحد به روایتی گویند که درآن تمام شرائط متواتر یافت نشود.

12- خبر مشهور را تعریف کنید؟

جواب: مشهوربه روایتی گویند که در تمام طبقات کمتر از سه راوی نداشته باشد و به حد تواتر نرسد .

13- خبر عزیز را تعریف کنید؟

جواب: عزیزبه روایتی گویند که در تمام طبقات سند کمتر از دو راوی نداشته باشد.

14- خبرغریب را تعریف کنید؟

جواب: غریب به روایتی گویند که آن را فقط یک راوی روایت کرده باشد.

15- خبر مقبول را تعریف کنید؟

جواب: مقبول به روایتی گویند که راستی آنچه در آن بیان شده ترجیح یافته باشد.

16- خبر مردود را تعریف کنید؟

جواب: مردود به روایتی گویند که راستی آنچه در آن بیان شده ترجیح نیافته باشد.

17- حدیث صحیح لذاته را تعریف کنید؟

جواب: صحیح لذاته به روایتی گفته می شود که سند آن متصل و تمام راویان آن عادل و وضابط کامل بوده و در آن شذوذ وعلتی وجود نداشته باشد .

18- عادل یعنی چه؟
جواب : عادل به روای گویند که مسلمان،عاقل، بالغ بوده و فاسق وکسی که شرافتس خدشه دارشده است نباشد

19- ضابط یعنی چه؟
جواب:  ضابط به روای گویند که احادیث را در سینه ویا کتاب و نوشته خویش خوب محفوظ ونگداری کرده باشد

20- شذوذ یعنی چه؟
جواب: شذوذ به مخالفت راوی ثقه با ثقه تر از خویش و یا با گروهی از ثقه های هم ردیف خود گویند.

21- علت یعنی چه؟
جواب: علت به سبب پوشیده ای گویند که در حدیثی که ظاهرا بی عیبی ، یافت شود.

22- حدیث حسن لذاته را تعریف کنید؟
جواب: حسن لذاته به روایتی گفته می شود که سند آن متصل و تمام راویان آن عادل و خفیف الضبط بوده و در آن شذوذ وعلتی وجود نداشته باشد .

23- حدیث صحیح لغیره را تعریف کنید؟

جواب: صحیح لغیره: به همان حسن لذاته گویند که با سندهای متعددی روایت شده باشد .

24- حدیث حسن لغیره را تعریف کنید؟

جواب: حسن لغیره:  به روایت ضعیفی گویند که علت ضعف آن فسق راوی و دروغگوئی او نباشد و با سندهای متعددی روایت شده باشد.

25- معمول به؛ به چه روایتی گفته می شود؟
جواب : معمول به : به روایتی گویند که بشود به آن عمل کرد .

26- غیرمعمول به؛ به چه روایتی گفته می شود؟

جواب: غیرمعمول به: به روایتی گویند که عمل کردن به آن جایز نباشد.

27- محکم به چه روایتی گفته می شود؟

جواب:  محکم : به روایتی گویند که روایت دیگری همانند او با او مخالف نباشد.

جواب: مختلف الحدیث؛ به چه روایتی گفته می شود؟
28 - مختلف الحدیث: به روایتی گویند که روایت دیگری همانند او با او مخالف باشد ولی امکان جمع بین آن دو وجود داشته باشد.

29- نسخ سعنی چه؟

جواب: نسخ به بر داشتن حکم قبلی توسط شارع با حکم جدیدی گویند .

30- منسوخ چیست؟

جواب: منسوخ به حکم بر داشته شده واز بین رفته شرعی گویند.

31- ناسخ را تعریف کنید؟

جواب:  نا سخ به حکم جدیدی که توسط آن حکم سابقی برداشته شده است ،گویند.

32-  ضعیف به چه روایتی گفته می شود؟                            

جواب:  ضعیف به روایتی که تمام شرائط حسن در آن یافت نشود گویند.

33- معلق به چه روایتی گفته می شود؟
جواب: معلق به روایتی که از ابتداء سند آن یک یا چند راوی و یا حتی تمام راویان آن حذف شده باشد ، گویند.

34- مرسل جلی به چه روایتی گفته می شود؟

جواب: مرسل جلی تابعی به روایتی که از آخر سند وبعد از تابعین روای آن افتاده باشد ، گویند.

35- مرسل صحابی به چه روایتی گفته می شود؟

جواب: مرسل صحابی به روایتی گویند که در آن صحابی گفتار و کرداری رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم را روایت کند که نه خود آن را شنیده ونه هم در آن جریان حاضر بوده است .

36- معضل به چه روایتی گفته می شود؟

جواب:  معضل به روایتی گویند که دو ویا چند راوی از وسط سند پی در پی ساقط شده باشد.

37- منقطع به چه روایتی گفته می شود؟

جواب: منقطع به روایتی گویند که سندش متصل نباشد و بنوعی در آن انقطاع ایجاد شده باشد.

38- مدلّس به چه روایتی گفته می شود؟

جواب: مدلّس به روایتی گویند که عیب سندش پوشانده شده و ظاهرآن زیبا و بی عیب جلوه داده شده باشد.

39- تدلیس اسناد یعنی چه؟

جواب:  تدلیس اسناد به روایتی گویند که شاگرد از استادش روایتی را که نشنیده طوری روایت کند که احتمال شنیدن درآن وجود داشته باشد.

40- تدلیس تسویه یعنی چه؟

جواب: تدلیس تسویه به روایتی گویند که راوی ، روای ضعیف بین دو راوی ثقه ای که بایکدیگر ملاقات داشته اند را حذف نماید.

41- تدلیس شیوخ یعنی چه؟

جواب: تدلیس شیوخ به روایتی گویند که شاگرد زمان روایت از استادش او را بانام ، لقب و یا کنیت غیر مشهور ذکر کند تا که مردم آن را نشناسند .

42- مرسل خفی به چه روایتی گویند؟

جواب: مرسل خفی به روایتی گویند که راوی از کسی که با او ملاقاتی داشته و یا معاصرش بوده روایتی را که نشنیده طوری روایت کند که گویا شنیده است .

43- معنعن به چه روایتی گویند؟
جواب: معنعن به روایتی گویان که روایان در زمان روایت از یکدیگر با عن روایت کنند و بگویند فلان عن فلان .

44-  مؤَنَنٌ به چه روایتی گویند؟

44 - مؤَنَنٌ به روایتی گویند که روایان در زمان روایت از یکدیگر با أن روایت کنند و بگویند فلان أن فلاناً قال....

45- موضوع به چه روایتی گفته می شود؟

جواب: موضوع به روایتی گویند که روای دروغگوئی آن را به دروغ به رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم نسبت داده باشد.

46- متروک را تعریف کنید؟

جواب : متروک به روایتی گویند که آن را راوی که متهم به دروغگوئی است روایت کند.

47- متروک را تعریف کنید؟

جواب : متروک به روایتی گویند که آن را راوی ضعیفی روایت کند و با روایتی که روای ثقه نموده مخالف باشد.

48- معروف را تعریف کنید؟

جواب : معروف به روایتی گویند که آن را راوی ثقه ای روایت کند و با روایتی که روای ضعیف روایت نموده مخالف باشد.

49- معٌلَّل را تعریف کنید؟

جواب : به روایتی گویند که ظاهرا صحیح و سالم است ولی درحقیقت در آن عیبی وجود داشته باشد که صحت حدیث را خدشه دار کند و باعث ضعف آن گردد.

50- مدرج  را تعریف نمایید؟

 جواب : مدرج به روایتی گویند که در سیاق سندش تغییر آید و یا اینکه درمتن آن چیزی را بدون اینکه از اصل متن جدا شده اضافه شود.

51- مقلوب یعنی چه؟
جواب: هرگاه در متن و یاسند حدیث لفظی با لفظ دیگری عوض و یا جا بجا شود ؛گویند که قلب صورت گرفته و آن روایت مقلوب است.

52- مزید فی متصل الأسانید یعنی چه؟

جواب: یعنی اینکه یکی از روایان در سندی که ظاهرا متصل است راوی اضافه نماید.

53- حدیث مٌضْطَّرِب چیست؟

جواب: به روایتی گویند که متن ویا سند آن به گونه های متفاوت و متضاد وبطوری روایت شود که امکان جمع و یا ترجیح وجود نداشته باشد.

54 - حدیث مٌصَحَف چیست؟

جواب: به تغییر کلمه ای گویند که لفظی و یا معنی خلاف آنچه باشد که راویان ثقه روایت نموده اند

55- شاذ چیست؟

جواب: شاذ به روایتی گویند که راوی ثقه ای روایت نموده باشد و با روایت راوی دیگری که ثقه تراست مخالف باشد .

56- محفوظ چیست؟
جواب: محفوظ به روایتی گویند که راوی ثقه تری روایت نموده باشد و با روایت راوی ثقه دیگری مخالف باشد .

57- جهالت روای یعنی چه؟

جواب: یعنی این که ذات و حالت راوی شناخته شده نباشد.

58- مجهول العین یعنی چه؟

جواب: به روای گویند که نامش در سند آمده باشد ولی بجز یک نفر کس دیگری از اوروایت نکرده باشد.

59- مجهول الحال یعنی چه؟
جواب: مجهول الحال که به آن مستور نیز گفته می شود به راوی گویند که دو ویا چند نفر از او روایت نموده باشند ولی توثیق نشده باشد.

60- مبهم یعنی چه؟

جواب: مبهم کسی است که نامش در حدیث بصراحت نیامده باشد.

61- بدعت یعنی چه؟

جواب: چیز جدیدی که جزء دین نباشد در امور دینی اضافه نمودن وآن را جزء دین قرار دادن.
62- سوء حفظ یعنی چه؟

جواب: هر روای که روایت های درست از نادرستش تشخیص داده نشود او سوء حافظه دارد.

63- حدیث قدسی را تعریف کنید؟

جواب: به روایتی قدسی گویند که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم آن را به الله متعال نسبت دهد.

64- حدیث مرفوع را تعریف کنید؟

جواب: به گفتار،کردار،تأییدات سکوتی و صفات اخلاقی و خلقتی رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم حدیث مرفوع گویند.

65- حدیث موقوف را تعریف کنید؟

جواب: به گفتار،کردار،تأییدات سکوتی صحابه رضی الله عنه حدیث موقوف گویند.

66- حدیث مقطوع را تعریف کنید؟

جواب: به گفتاروکردارتابعین و یا پایین تراز آنها حدیث مقطوع گویند.

67- حدیث مسند را تعریف کنید؟

جواب: به هر آنچه با سند متصل به رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم نسبت شود حدیث مسند گویند.

68- حدیث متصل را تعریف کنید؟

جواب: به روایتی که سندش متصل باشد خواه مرفوع باشد و یا موقوف حدیث متصل گویند. 

69- زیادات الثقات یعنی چه؟

جواب: به کلمات و جملاتی که بعضی از روایان در روایات اضافه تر از دیگر روایان ذکر می کنند زیادات الثقات گویند.

70- اعتبار یعنی چه؟

جواب: به جستجو نمودن که آیا روایت فرد و غریب متابع و شاهدی دارند و یا خیر، اعتبار گویند.

71- متابع یعنی چه؟

جواب: به روایتی گویند که روایان آن با راویان حدیث غریب و فرد در لفظ و معنی و یا در معنی تنها با اتحاد در صحابه شریک باشند.

72- شاهد یعنی چه؟

جواب: به روایتی گویند که روایان آن با راویان حدیث غریب و فرد در لفظ و معنی و یا تنها در معنی با اختلاف صحابه شریک باشند.

73- متابعة یعنی چه؟

جواب: متابعة یعنی اینکه روای با راوی دیگری در روایت حدیثی شریک باشند.

74- إجازة یعنی چه؟

اجازه یعنی اینکه محدثی به فردی بگوید و نوشته بدهد که تو می توانید روایتهای مرا روایت کنی.

75- مناولة یعنی چه؟

مناوله یعنی اینکه محدثی کتابش را به فردی بدهد و بگوید این روایتهای من است و تو می توانی آنها را از من روایت کنی.
76- کتابة یعنی چه؟

یعنی اینکه محدثی برای فردی خواه حاضر باشد و یا غایب بنویسد که اینها روایتهای من اند و تو می توانی آنها را روایت کنی.

77- إعلام یعنی چه؟

یعنی اینکه محدّثی به شاگردی اعلان کند که این روایتهای من است و تو می توانی آنها را روایت کنی.
78- وصیة یعنی چه؟

جواب: یعنی اینکه محدثی زمان وفات و یا سفر وصیت کند که فلان فرد می تواند کتابهای مرا از من روایت کند.
78- وِجَادَة یعنی چه؟
جواب: یعنی اینکه فردی کاغذ و نوشته ای را بیابد و بشناسد که خط چه کسی است و سپس آن را روایت کند.

79- غریب الحدیث یعنی چه؟

جواب: یعنی اینکه در متن حدیث کلمه ای باشد که معنایش واضح و قابل فهم نباشد و نیاز به توضیح داشته باشد.
80- إسناد عالی یعنی چه؟

جواب: به سندی گویند که راویان آن نسبت به سند دیگری که این متن حدیث با آن ذکر شده ؛کمتر باشد.

81- إسناد نازل یعنی چه؟

جواب: به سندی گویند که راویان آن نسبت به سند دیگری که این متن حدیث با آن ذکر شده ؛بیشتر باشد.
82- موافقة یعنی چه؟

جواب: یعنی اینکه فردی حدیثی را باسند غیر از سند یکی از مصنفین با راویان کمتری از استاد صاحب کتاب روایت کند.

83- بدل یعنی چه؟

جواب: یعنی اینکه فردی حدیثی را باسندی از استاد استاد یکی از مصنفین با راویان کمتری روایت کند.
84- مساواة یعنی چه؟

جواب: روایان سند فردی با راویان سند یکی از مصنفین کتب حدیثی برابر باشد.
85- مصافحة یعنی چه؟

جواب: روایان سند فردی با راویان سند یکی از شاگردان یکی ازمصنفین کتب حدیثی برابر باشد.
86-  مسلسل را تعریف کنید؟

جواب: یعنی صفت خاصی و یا حالت خاصی در رجال و یا روایت بطور پی در پی یافت شود.
87- روایة الأکابر عن الأصاغریعنی چه؟

جواب: به روایتی گویند که در سند آن راوی بزرگتری از نظر سن ویا طبقه و یا علم از کوچکتری روایت نموده باشد.
88- روایة الآباء عن الأبناء یعنی چه؟

جواب: به روایتی گویند که در سند آن پدری از پسرش روایت نموده باشد.

89- روایة الأبناء عن الآباء

جواب: به روایتی گویند که در سند آن پسری از پدرش و یا از پدرش از پدر بزرگش روایت نموده باشد.

90- روایة الأقْران یعنی چه؟

جواب: اگر راوی از هم سن و معاصر خود روایت نموده باشد روایة الأقْران گفته می شود.
91- مُدَبَج یعنی چه؟

جواب: اگر دو راوی هم سن و معاصر از یکدیگر روایت نموده باشند مُدَبَج گفته می شود.
92- السَّابق واللاحق یعنی چه؟

جواب: یعنی اینکه دو راوی که فاصله وفاتی آنها از یکدیگر زیاد است از یک استاد روایت نموده باشند.
93- به چه کسی صحابه گفته می شود؟

جواب: به کسی که با رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم ملاقات نموده و به ایشان ایمان آورده و با ایمان از دنیا رفته باشد صحابه گویند.
94- به چه کسی تابعی گفته می شود؟

جواب: به مسلمانی که با صحابه ای ملاقات نموده و با ایمان از دنیا رفته باشد تابعی گویند.

95- مُتفِق ومُفْتَرق یعنی چه؟

جواب: یعنی اینکه نام راویان و نام پدر آنها و یا بالاتر ،از نظر نوشتن و تلفظ یکی باشد ولی ذات آنها فرق کند همانند اینکه چند راوی نام هایشان احمد بن علی بن حسین باشد.

96- مُؤْتَلف ومُخْتَلف یعنی چه؟

جواب: یعنی اینکه نام راویان از نظر نوشتن یکی باشد ولی ازنظر تلفظ با هم فرق کند .

97- مُتَشَابِه یعنی چه؟

جواب: یعنی اینکه نام راویان ،از نظر نوشتن و تلفظ یکی باشد ولی نام پدران آنها از نظر نوشتن و یا تلفظ فرق کند .
98- مُهْمَل یعنی چه؟

جواب: یعنی اینکه فردی ازدو راوی که نامهایشان یکی و یا اینکه نامهایشان و نامها پدرانشان یکی باشد روایت کند وچیزی برای جدائی آنها نباشد ونشود آنها را از یکدیگر تشخیص داد.
99- مُبَهم یعنی چه؟

جواب: مُبَهم به افرادی گویند که نامهایشان در متن و یاسند روایت و یا آنجای که تعلقی به روایت دارد مشخص نشده باشد.
100- وُحْدان یعنی چه؟

جواب: وُحْدان به روایانی گویند که فقط یک نفر از آنها روایت نموده باشد.