حدیثی که حل مشکلات امت اسلامی در آن نهفته است

 حدیثی که حل مشکلات امت اسلامی در آن نهفته است

عن العرباض بن ساریة رضی الله عنه قال: وعظنا رسول الله موعظة وجلت منها القلوب ، و ذرفت منها العیون ، فقلنا : یا رسول الله ! کأنها موعظة مودع فأوصنا قال (قد ترکتکم على البیضاء لیلها کنهارها لا یزیغ عنها بعدی إلا هالک) ، أوصیکم بتقوى الله ، و السمع و الطاعة ، و إن تأمر علیکم عبد (حبشیا فإنما المؤمن کالجمل الأنف حیثما قید انقاد)، و أنه من یعش منکم فسیرى اختلافا کثیرا ، فعلیکم بسنتی ، و سنة الخلفاء الراشدین المهدیین ، عضوا علیها بالنواجذ ، و إیاکم و محدثات الأمور ، فإن کل بدعة ضلالة .

 ترجمه : عرباض بن ساریه رضی الله عنه می فرمایند: (روزی) رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم برای ما سخنرانی نمودند آنگونه که دلها از آن ترسید و چشمان اشکبار شد ، ما گفتیم ای رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم گویا که این سخنرانی فردی است که می خواهد ازهمراهانش جدا شده وبا آنها خدا حافظی کند، پس به ما توصیه نمایید، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: همانا من شما را بر سفیدی رها نمودم که شب و روز آن برابر است و از آن کج وگمراه نمی شود بعد از من مگرکسی که خودش هلاکت بخواهد ،من شما را به پرهیزگاری و اینکه بشنوید و پیروی کند از امیرتان گرچه بر شما غلام و برده ی حبشی بعنوان امیر گمارده شود زیرا مسلمان واقعی همانند شتر رامی است که به هر سو رانده شود برود، آری قطعا کسانی که بعد از من زندگی می کنند اختلافات زیادی را مشاهد خواهند نمود. پس بر شماست که در آن وقت به سنّت من و سنّت رهبرهای درست وراه یافته عمل نموده و آنها را با دندانهایتان محکم بگیرید، و از هر بدعت و نوآوری در دین پرهیز کنید زیرا هربدعتی گمراهی است.

(این حدیث صحیح است و آن را ابوداود (4607) و ترمذی (2678) وابن ماجه (42) و برخی دیگر ازکتب حدیثی با اندک تفاوتی در بعض الفاظ روایت نموده اند.

تشریح و توضیح حدیث فوق

در این حدیث شریف بزرگترین مرض وبیماری که امت اسلامی بدان مبتلا شده که همان بیماری اختلاف و گروه گروه شدن باشد وهمچنین علاج این بیماری که همان رجوع به سنتهای زیبای رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم باشد؛ بیان شده است، ما اگربه دقت به این حدیث نگاه کنیم و تک تک مطالبی که در آن آمده را بررسی کنیم برای ما ثابت خواهد شد که این حدیث یکی ازبزرگترین معجزات پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله وسلم می باشد، برای واضح شدن این حقیقت به توضیح وتشریح این حدیث شریف توجه فرمایید.

1- (قد ترکتکم على البیضاء لیلها کنهارها لا یزیغ عنها بعدی إلا هالک) یعنی :همانا من شما را بر سفیدی رها نمودم که شب و روز آن برابر است و از آن کج وگمراه نمی شود بعد از من مگرکسی که خودش هلاکت بخواهد .

این قسمت از حدیث شریف بیانگر این مطلب است که دین واحکام اسلامی آنقدر واضح وروشن در آیات قرآنی و احادیث صحیح نبوی صلی الله علیه و آله وسلم آمده است که نیاز به هیچ چیز دیگری نیست واگر انسان با چشم بصیرت به قرآن وسنّت نگاه کند هر گز گمراه نخواهد شد، ولی اگرسر مخالفت با آنها برداشت بجز گمراهی چیز دیگری در انتظارش نخواهد بود.

2- (أوصیکم بتقوى الله) یعنی: شما را به پرهیزگاری و ترس از الله توصیه می کنم.

آری انسان اگرخداترس و پرهیزگار باشد همه چیزحل است ، آن وقت است که هم حقوق الله را رعایت خواهد کرد و هم حقوق مردم را رعایت خواهد کرد و با این طریق هم خلق و هم خالق را از خود راضی نگاه داشته و دنیا و آخرت خویش را آباد خواهد نمود و خویشتن را از اسارت هوای نفس و شیطان نجات خواهد داد.

3- (و السمع و الطاعة ، و إن تأمر علیکم عبد حبشیا) یعنی : شنیدن و اطاعت نمودن گرچه کسی که برماشما بعنوان امیر تعیین شده یک برده حبشی هم باشد.

این یک دستور سیاسی است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم خطاب به ماها می فرمایند: نشود که با اندک بهانه ای باحکام و رهبرانتان سرمخالفت بر دارید، بایدهمیشه کوشش کنید که دستورات شرعی و مجاز رهبران را شنیده واز آنها پیروی کنید، جریان قومی و قبیله ای شما را بر این واندارد که به بهانه های دروغین برعلیه حکام قیام کنید.

4- (فإنما المؤمن کالجمل الأنف حیثما قید انقاد) یعنی : همانا مسلمان واقعی همانند شتر رام است که به هر سوی رانده شود برود .

آری مسلمان سرکش و بی لگام نیست که به هر سوی که بخواهد رفته وهرکاری را که بخواهد انجام دهد ، مسلمان تابع دستورات الهی و پیروفرمایشات رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم و مطیع امیرورهبری است که مخلصانه و با شریعت اورا به جلوببرد.

5- (و أنه من یعش منکم فسیرى اختلافا کثیرا) یعنی : همانا کسانی که بعد از من زندگی کنند دچار اختلافات زیادی خواهند شد.

آری اگر ما یک نظر سرسری به اوضاع و احوال مسلمانان عصر حاضر بیندازیم بوضوح برای ما واضح خواهد شد که این قسمت حدیث یکی از بزرگترین معجزات رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم است زیرا چیزی را که پیشن گوئی نموده بودند که همان (بروز اختلافات زیاد عقیدتی، فقهی وسیاسی در میان امت اسلامی) باشد؛ بعد از وفات ایشان شروع و امروزه به عوج خودش رسیده است.

دوستان عزیز و برادران دینی و ایمانی من اختلاف یک بیماری و بلکه بالاتر از آن عذاب الهی است که باید از شر آن به الله متعال پناه برد، الله متعال می فرماید:

 قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَنْ یَبْعَثَ عَلَیْکُمْ عَذَاباً مِنْ فَوْقِکُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِکُمْ أَوْ یَلْبِسَکُمْ شِیَعاً وَیُذِیقَ بَعْضَکُمْ بَأْسَ بَعْضٍ انظُرْ کَیْفَ نُصَرِّفُ الآیَاتِ لَعَلَّهُمْ یَفْقَهُونَ (سوره انعام آیه : 65)

بگو الله تواناست که از بالاى سرتان یا از زیر پاهایتان عذابى را بر شما بفرستد یا شما را گروه گروه به هم اندازد [و دچار تفرقه سازد] وبرخی از شما رابه جان برخی دیگر اندازد تا عذاب و جنگ یکدیگر را بچشید بنگر چگونه آیات [خود] را گوناگون بیان مى‏کنیم باشد که آنان بفهمند .

آری در این حدیث شریف بیماری مهلک تفرقه بیان شده است ولی جای بسیار خوشحالی است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در ادمه حدیث ؛داروی شفا بخش این بیماری را نیز بیان نموده اند که همان پیروی از سنّت های زیبای رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم و دستورات برابر باشرع رهبران وامیران راه یافته و پرهیز از هر نوع بدعات و خرافات باشد.

6- (فعلیکم بسنتی) یعنی بر شماست که از سنّت من پیروی کنید.

آری پیروی از احادیث و سنّت های صحیح رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم مهمترین و شفا بخش ترین داروی است که انسان می توان با استفاده از آن از بیماری مهلک تفرقه؛ جان سالم بدر برد.

درروایتی دیگر رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: من می روم ولی در میانتان دو چیز بسیار مهم رها نموده ام که اگر به آنها تمسک جویید هر گز گمراه نمی شوید کتاب الله (قرآن مجید) و سنتّهای من و دروایتی دیگر آمده که اهل بیت من وشما را به خدا مواظب آنها بوده ورعایت حالشان نمایید.

در قرآن شریف نیز راه نجات از بیماری تفرقه و اختلافات ؛ رجوع به قرآن وسنت بیان شده است به آیات زیر توجه فرمایید که در آنها الله متعال می فرماید:

*** یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلاً (59) (سوره نساء)

ای کسانی ایمان آورده اید از الله اطاعت کنید و از رسول الله پیروی کنید و از صاحبان امر(یعنی حکام و علماء پیروی کنید) واگر درمسأله ای اختلاف نمودید پس آن را به (کتاب) الله و (سنّت) رسول الله بازگردانید اگربه الله و روز قیامت ایمان دارید ، این (رجوع به قرآن وسنّت) برای شما بهتر و خوش فرجام تر است.

*** وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ (46) (سوره انفال)

واز الله و رسولش پیروی کنید وبا یکدیگر به کشمکش و اختلاف نپردازید که سست و ناتوان گشته و شکوه و هیبت شما از بین می رود و صبر کنید زیرا قطعا الله به همراه صبر کنندگان است.

*** وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَلا تَفَرَّقُوا وَاذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَاناً وَکُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنْ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ (103) (سوره آل عمران)

وهمگی به ریسمان الهی (که همان قرآن باشد) چنگ بزنید و پراکنده نشوید و نعمت الله را بر خود یاد آورید زمانیکه شما دشمنان یکدیگربودید سپس الله در میان دلهایتان انس و الفت قرارد داد زان سپس شما در پرتو نعمت او برادران یکدیگر گشتید و شما بر لبه گودالی از آتش دوزخ بودید که اوشما را از آن نجات داد این چنین الله برایتان آیاتش را بیان می کند تا اینکه هدایت گردید.

7- (و سنة الخلفاء الراشدین المهدیین) یعنی : سنت امیران ورهبران درست رفتار راه یافته .

چنین امیران و رهبرانی هرگز از مسیر واقعی اسلام به انحراف نرفته و همیشه تابع و پیروقرآن وسنت اند، به همین سبب قرآن نیز در باره چنین رهبرانی چنین فرموده است:

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلاً (59) (سوره نساء)

ای کسانی ایمان آورده اید از الله اطاعت کنید و از رسول الله پیروی کنید و از صاحبان امر(یعنی حکام و علماء پیروی کنید) واگر درمسأله ای اختلاف نمودید پس آن را به (کتاب) الله و (سنّت) رسول الله بازگردانید اگربه الله و روز قیامت ایمان دارید ، این (رجوع به قرآن وسنّت) برای شما بهتر و خوش فرجام تر است.

8- (عضوا علیها بالنواجذ) یعنی : با دندانهایتان محکم بگیرید.

این جمله تأکیدی است بر این مطلب که ما اگر واقعا می خواهیم از بیماری مهلک وکشنده تفرقه و اختلافات جان سالم بدر ببریم هرگزنباید سنّت های رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم و سخنان ودستورات مشروع رهبران و حکام را رها سازیم و باید با جان و دل آنها را شنیده و به آنها جامه عمل بپوشانیم .

9- (و إیاکم و محدثات الأمور) یعنی : شما از نوپیدها و بدعات در امور پرهیز کنید.

بدعت به هرچیزی جدیدی گویند که در دین اضافه شود و خود رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بدعت را اینگونه معرفی نموده اند: هرکس کاری را انجام که برابربا دستورما نباشد آن مردود است . و درروایت دیگری چنین فرمودند: هر کس در دستورات دین ما چیزجدیدی را ایجاد کند که در آن نبوده پس آن مردود است .

آری آنچه از همه بیشتر چهره زیبای دین را بدشکل نموده همین بدعات و خرافاتی است که توسط برخی دین نفهم و یا دشمنان دین وارد اسلام شده و به نام اسلام به خورد مردم داده شده است .

10- (فإن کل بدعة ضلالة) یعنی : هر بدعت گمراهی است .

آری هر نو آوری دردین بدعت است و هر بدعتی گمراهی است، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در روایتی دیگر می فرماید: هر نوآوری در دین بدعت و هر بدعتی گمراهی است و دروایت دیگری فرموده اند: و هر گمراهی در جهنم است .

آری دوستان خلاصه این حدیث را رقم وار می توانیم اینگونه بیان کنیم:

1- تمام مسائل واحکام دینی صاف و واضح در قرآن وسنت آمده است.

2- کسی در امور دینی دچار هلاکت می شود که خودش بخواهد و رنه دین واضح و آشکاراست.

3- باید پرهزیگار و خداترس بود.

4- باید از دستورات مشروع رهبران و امیران پیروی نمود.

5- نباید به بهانه های دروغین با امیران و رهبران سر مخالفت برداشت .

6- مسلمان واقعی رام و تابع دستورات الله متعال و رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم و سخنان واوامرمشروع رهبران وامیران حکومت اسلامی اند.

7- امت اسلامی دچاراختلافات (عقیدتی، فقهی و سیاسی) زیادی می شود.

8- باید از سنّت های رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم پیروی نمود تا از بیماری تفرقه نجات یافت .

9- باید از سخنان واوامرمشروع رهبران و امیران حکومت اسلامی پیروی نمود تا دچار فرقه بازی نشد.

10- باید از نوآوری در دین و بدعات و خرافات پرهیز نمود.

11- عدم پرهیز از بدعات و خرافات فرد را راهی جهنم خواهد نمود.