آداب و مســــــــائل اعتـــــــــــــــکاف

برادرعزیز وگرامی چنین بیان داشته اند:

سلام علیکم
حالا که لیالی مبارکه قدر و اعتکاف است مقداری از فضایل وآداب وروش صحیح اعتکاف توضیح بفرمایید  الله متعال به شما جزای خیر بدهد.

در جواب این برادر عزیز و گرامی عرض شود و علیکم السلام ورحمة الله و برکاته برادر عزیز و گرامی؛ درمیان مسلمانان مرسوم است که عموما در ده اخیر رمضان در مساجد اعتکاف می نمایند و روزو شب های اخیر ماه رمضان را به عبادت در مساجد سپری می کنند، واما در باره فضیلت اعتکاف هیچ حدیث صحیحی در روایات اهل سنت نیامده است ولی جایز بودن اعتکاف در قرآن و احادیث صحیح بثبوت رسیده است .

الله متعال در قرآن می فرماید: (....وَلا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاکِفُونَ فِی الْمَسَاجِدِ .......) (سوره بقره آیه :187)

یعنی در حالی که در مساجد معتکف هستید با خانمهایتان همبستری و جماع ننمایید.

و در احادیث صحیح آمده که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم ده اخیر را در مسجد النبی به اعتکاف می نشستند و شب و روزهای این دهه را به عبادت و راز و نیاز با الله متعال سپری می کردند.

ناگفته نماند کسی که اعتکاف می کند برایش مستحب است که به نماز، تلاوت قرآن، تسبیح واذکار،دعاء ویادگیری علم خود را مشغول سازد و با این امور دوران اعتکاف خویش را سپری کند و ازگفتار و اعمال ناشایست خودش را کاملا بدور بدارد تا اینکه از دهه مبارکه که شب قدر نیز درآن وجود دارد استفاده بهینه را در راستای تزکیه نفس خویش برده باشد.

وبرای فرد معتکف بیرون شدن از مسجد برای قضای حاجت و دیگر امور ضروری جایز و مباح می باشد و اما بدون نیاز از مسجد بیرون شدن و یا با همسر همبستر شدن وجماع نمودن در دوران اعتکاف باعث بطلان اعتکاف فرد خواهد گشت .

واما نکته قابل ذکردر باره اعتکاف این است که در میان علماء دراین باره که در کدام مسجد اعتکاف جایز است اختلاف نظر وجود دارد بعضی از علماء بر این باورند که در هر مسجد می شود اعتکاف نمود ولی برخی دیگر بر این باورند که در مسجد جامع باید اعتکاف نمود و سعید بن مسیب رحمه الله بر این باور است که فقط در مسجد النبی می شود اعتکاف نمود، ولی گروهی از علماء بر این باورند که فقط در سه مسجد از مساجد دنیا که همان ( مسجد الحرام ،مسجد النبی و مسجد الاقصی) باشد اعتکاف جایز است و در دیگر مساجد اعتکاف جایز نیست بنده با این دسته از علماء موافقم و دلیل این دسته از علماء از قرار زیر می باشد:

این گروه از علماء می گویند الله متعال در قرآن فرموده: (....وَلا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاکِفُونَ فِی الْمَسَاجِدِ .......) (سوره بقره آیه :187)

یعنی در حالی که در مساجد معتکف هستید با خانمهایتان همبستری و جماع ننمایید.

این دسته ازعلماء می گویند (مساجد) در این آیه مطلق آمده و تمام مساجد دنیا را شامل می شود ولی رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم این آیه را خاص نموده اند و فرموده اند:-

( لا اعتکاف إلا فی المساجد الثلاثة) یعنی اعتکافی نیست مگر در سه مسجد (یعنی: مسجد الحرام ،مسجد النبی و مسجد الاقصی) این حدیث در سلسله احادیث صحیحه آلبانی شماره 2786 تخریج و تحقیق شده و این حدیث بر شرط شیخین می باشد.

و در روایتی دیگر چنین آمده: قال حذیفة لعبد الله [ یعنی ابن مسعود رضی الله عنه ] : [ قوم ] عکوف بین دارک ودار أبی موسى لا تغیر [ وفی روایة : لا تنهاهم ] ؟ وقد علمت أن رسول الله صلى الله علیه وسلم قال : لا اعتکاف إلا فی المساجد الثلاثة ، فقال عبد الله : لعلک نسیت وحفظوا ، أو أخطأت وأصابوا

حذیفه رضی الله عنه به عبد الله بن مسعود رضی الله عنه گفت: افرادی در میان منزل تو ومنزل ابوموسی در اعتکاف نشته اند و توآنها را تغییر نمی دهی و در روایت دیگر آمده که آنها را ممانعت نمی کنی و در حالی که می دانی که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: اعتکافی نیست مگر در سه مسجد (یعنی: مسجد الحرام ،مسجد النبی و مسجد الاقصی) عبدالله بن مسعود رضی الله عنه در جواب گفت: شاید تو فراموش کردی و آنها بیاد دارند و یا تو اشتباه نمودی و آنها درست انجام می دهند.

این روایت را نیزاستاد آلبانی رحمه الله در سلسله احادیث صحیحه  6/667 تخریج و تحقیق نموده و فرموده سند این حدیث بر شرط شیخین است .

و در روایت سومی چنین آمده است: جاء حذیفة إلى عبد الله فقال : ألا أعجبک من قومک عکوف بین دارک ودار الأشعری ، یعنی المسجد ، قال عبد الله : ولعلهم أصابوا وأخطأت ، فقال حذیفة : أما علمت أنه : لا اعتکاف إلا فی ثلاثة مساجد . فذکرها ، وما أبالی أعتکف فیه أو فی سوقکم هذه [ وکان الذین اعتکفوا – وعاب علیهم حذیفة - فی مسجد الکوفة الأکبر

یعنی : حذیفه رضی الله عنه به نزد عبد الله بن مسعود رضی الله عنه آمد وگفت: آیا از افردی تعجب نمی کنی که در مسجد میان منزل تو ومنزل ابوموسی در اعتکاف نشته اند عبدالله بن مسعود گفت: شاید که آنها کار درستی را انجام می دهند و تو در اشتباهی، حذیفه گفت: مگر نمی دانی که اعتکافی نیست مگر در سه مسجد (یعنی: مسجد الحرام ،مسجد النبی و مسجد الاقصی) و سپس حذیفه گفت: برای من فرقی ندارد که من در این مسجد اعتکاف کنم و یا اینکه در این بازارتان (روای می گوید: این افراد در مسجد جامع و بزرگ کوفه در اعتکاف نشته بودند).

این را روایت را نیز استاد آلبانی در سلسله احادیث صحیحه6/669 تحقیق و بررسی نموده و فرموده که راویان این حدیث راویان شیخین اند ولی ابراهیم نخعی که از حذیفه روایت می کند او را در نیافته است .

آنچه از گفتگوی عبد الله بن مسعودو حذیفه رضی الله عنهما معلوم می شود امورزیر است :

1- عبد الله بن مسعود رضی الله عنه بر این باور بودند که اعتکاف در غیر مساجد سه گانه نیز صحیح است .

2- حذیفه رضی الله عنه بر این باور بودند که اعتکاف فقط در مسجد الحرام ،مسجد النبی و مسجد الاقصی جایز است و در دیگر مساجد جایز نیست .

3- حذیفه رضی الله عنه از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم شنیده اند که فقط در این سه مسجد اعتکاف جایز و در دیگر مساجد جایز نیست .

4- ابن مسعود رضی الله عنه این حدیث را نشنیده بودند و به همین خاطر با شاید جواب دادند زیرا اگر حدیث دیگری در این باره می بود ابن مسعود رضی الله عنه آن را ذکر می کردند.

والله اعلم