محبّت و دوستی

بسم الله الرحمن الرحیم

محبّت و دوستی

بعد از؛ حمد و ستایش بی نهایت به ذات دوست داشتنی و محبوب قلبهای اهل ایمان؛ الله مهربان، و درود و سلام فراوان به سرور ما محمّد بن عبدالله صلی الله علیه و آله وسلم که محبوب ترین انسان به نزد ما مسلمانان است، باید گفت:

از مهر، محبّت و دوستی؛ خارهای بغض ، کینه و عداوت به گلهای با طروات و خوش بو و زیبا بدل خواهند شد، خانواده و جامعه ای که در آن مهر و محبّت نیست، آن خانواده و جامعه به میدان جنگ و کار و زار و بازار بغض و کینه مبدّل خواهد گشت.

آری دوستی و محبّت در اسلام زمانی ارزش دارد که فقط برای رضای الله متعال باشد، و اهداف زود گذر دنیوی مانند پست، مقام ، مال و جمال را دنبال نکند، محبّت و دوستی که برای رضای مندی الله متعال باشد، دنیا و آخرت انسان را آباد نموده و انسان را از سایه الله متعال در قیامت بهرمند خواهد ساخت، و این نوع دوستی و محبّت است که لذّت و شیرینی ایمان را به انسان می چشاند، و باعث می گردد تا الله متعال و فرشتگانش و بندگان صالح و نیکش انسان را دوست بدارند و در آخرت در بهشت جاویدان همنشین دوستان الله متعال گردد، در این باره نظر شما به چند حدیث صحیح که در ذیل در باره محبّت و دوستی آورده می شود؛ جلب می نمایم:

1- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: إِنَّ اللهَ یَقُولُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ: «أَیْنَ الْمُتَحَابُّونَ بِجَلَالِی، الْیَوْمَ أُظِلُّهُمْ فِی ظِلِّی یَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلِّی».

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: همان الله (متعال) روز قیامت می گوید: کجا اند آنهایی که بخاطر بزرگواری من(در دنیا) با یکدیگردوستی و محبّت می کردند، امروز آنها در سایه ام سایه می دهم روزی که (هیچ) سایه ای بجز سایه من نیست.

(صحیح مسلم، حدیث: 2566)

2- عَنْ مُعَاذ بْن جَبَلٍ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ: قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: المُتَحَابُّونَ فِی جَلَالِی لَهُمْ مَنَابِرُ مِنْ نُورٍ یَغْبِطُهُمُ النَّبِیُّونَ وَالشُّهَدَاءُ .

ترجمه: معاذ بن جبل (رضی الله عنه) فرمودند: من از رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم شنیدم که می فرمایند: الله با عزت و بزگوار فرمودند: آنانی که بخاطر بزرگواری من با یکدیگردوست می کنند برایشان (در قیامت) منبرهایی ازنوراست که پیامبران و شهداء نسبت به آنها (و جایگاهشان) غبطه می خورند.

(جامع ترمذی، حدیث: 2390)

3- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَا تَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى تُؤْمِنُوا، وَلَا تُؤْمِنُوا حَتَّى تَحَابُّوا، أَوَلَا أَدُلُّکُمْ عَلَى شَیْءٍ إِذَا فَعَلْتُمُوهُ تَحَابَبْتُمْ؟ أَفْشُوا السَّلَامَ بَیْنَکُمْ».

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم فرمودند: سوگند به آنی که جانم در دست اوست به بهشت نمی روید تا اینکه ایمان بیاورید، و مسلمان نمی گردید تا اینکه با یکدیگر دوستی نمایید، وآیا شما را به چیزی راهنمائی نکنم که چون انجامش دهید با یکدیگر دوست گردید؟ سلام (نمودن) را درمیانتان پخش کنید.

(صحیح مسلم، حدیث: 54)

4- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: سَبْعَةٌ یُظِلُّهُمُ اللَّهُ فِی ظِلِّهِ، یَوْمَ لاَ ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ: الإِمَامُ العَادِلُ، وَشَابٌّ نَشَأَ فِی عِبَادَةِ رَبِّهِ، وَرَجُلٌ قَلْبُهُ مُعَلَّقٌ فِی المَسَاجِدِ، وَرَجُلاَنِ تَحَابَّا فِی اللَّهِ اجْتَمَعَا عَلَیْهِ وَتَفَرَّقَا عَلَیْهِ، وَرَجُلٌ طَلَبَتْهُ امْرَأَةٌ ذَاتُ مَنْصِبٍ وَجَمَالٍ، فَقَالَ: إِنِّی أَخَافُ اللَّهَ، وَرَجُلٌ تَصَدَّقَ، أَخْفَى حَتَّى لاَ تَعْلَمَ شِمَالُهُ مَا تُنْفِقُ یَمِینُهُ، وَرَجُلٌ ذَکَرَ اللَّهَ خَالِیًا فَفَاضَتْ عَیْنَاهُ .

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه روایت نمودند که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: هفت نفر را الله (متعال) در سایه اش سایه قرارمی دهد روزی که سایه ای بجز سایه او نیست: امام وپیشوای عادل، و جوانی که درعبادت و پرستش پروردگارش رشد نموده (و بزرگ شده) است، و مردی که دلش در مسجدهاست آویزان شده است، و دو مردی که بخاطر الله با یکدیگر دوستی می نمودند و بر همین (دیدگاه) جمع شده اند و بنا برهمین (دیدگاه، نیز) از یکدیگر جدا شده اند، و مردی که زن با منصب و جمالی او را (به زناکاری) دعوت نموده و او در جواب گفته است: من از الله می ترسم (و با او زنا نکرد)، و مردی که صدقه می دهد و آنقدر آن را می پوشاند که دست چپش نمی داند آنچه را که دست راستش خرج می نماید، و مردی که در تنهائی الله را یاد نموده و (اشک از) چشمانش جاری گشته (و بخاطر الله متعال گریه نموده است).

(صحیح بخاری، حدیث: 660)

5- عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: ثَلاَثٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ وَجَدَ حَلاَوَةَ الإِیمَانِ: أَنْ یَکُونَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَحَبَّ إِلَیْهِ مِمَّا سِوَاهُمَا، وَأَنْ یُحِبَّ المَرْءَ لاَ یُحِبُّهُ إِلَّا لِلَّهِ، وَأَنْ یَکْرَهَ أَنْ یَعُودَ فِی الکُفْرِ کَمَا یَکْرَهُ أَنْ یُقْذَفَ فِی النَّارِ .

ترجمه: انس بن مالک رضی الله عنه روایت نمودند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: سه چیز اگر در کسی یافت شود (قطعا او) شیرینی (و لذّت) ایمان را چشیده است: اینکه الله و رسولش در نزد او محبوب تر از (تمام چیز های) غیر ازاین دو باشد، و اینکه فردی را دوست بدارد و در حالی که او را دوست نمی دارد بجز برای (رضای) الله، و اینکه ناپسند بدارد از اینکه در کفر بر گردد همانگونه که ناپسند می دارد که درآتش انداخته شود.

(صحیح بخاری، حدیث: 16)

6- عَنْ المِقْدَامِ بْنِ مَعْدِی کَرِبَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «إِذَا أَحَبَّ أَحَدُکُمْ أَخَاهُ فَلْیُعْلِمْهُ إِیَّاهُ».

ترجمه: مقدام بن معدی کرب رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: هرگاه یکی از شما برادر (دینی) خویش را دوست می دارد او را از این (دوستی و محبّتش) آگاه کند.

(جامع ترمذی، حدیث: 2392)

7- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، أَنَّ رَجُلًا زَارَ أَخًا لَهُ فِی قَرْیَةٍ أُخْرَى، فَأَرْصَدَ اللهُ لَهُ، عَلَى مَدْرَجَتِهِ، مَلَکًا فَلَمَّا أَتَى عَلَیْهِ، قَالَ: أَیْنَ تُرِیدُ؟ قَالَ: أُرِیدُ أَخًا لِی فِی هَذِهِ الْقَرْیَةِ، قَالَ: هَلْ لَکَ عَلَیْهِ مِنْ نِعْمَةٍ تَرُبُّهَا؟ قَالَ: لَا، غَیْرَ أَنِّی أَحْبَبْتُهُ فِی اللهِ عَزَّ وَجَلَّ، قَالَ: فَإِنِّی رَسُولُ اللهِ إِلَیْکَ، بِأَنَّ اللهَ قَدْ أَحَبَّکَ کَمَا أَحْبَبْتَهُ فِیهِ.

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه روایت نمودند که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بیان نمودند که مردی (از امت های پیشین) برای دیدار بینی برادر (دینی) خویش (که) در روستای دیگری (بود) رفت، الله (متعال) بر سر راهش فرشته ای درکمین نشانده بود، و چون بر آن (فرشته) گذر نمود، (آن فرشته به او) گفت: کجا می خواهی بروی؟ (آن مرد) گفت: می خواهم به دیدار بینی برادر (دینی) خویش که در این روستا است بروم، (آن فرشته) گفت: آیا تو به نزد او نعمت (و مالی) داری که برای اصلاح و سرپرستی آن می روی؟ (آن مرد) گفت: نه، (کار دیگری ندارم) بجز اینکه من او را برای (رضای) الله با عزت و بزرگوار دوست می دارم، (آن فرشته) گفت: همانا من فرستاده الله بسوی تو هستم،(تا به تو بگویم که) همانا الله ترا دوست می دارد همانگونه که توآن (برادر دینی خود) را دوست می داری.

(صحیح مسلم، حدیث: 2567)

8- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «أَحْبِبْ حَبِیبَکَ هَوْنًا مَا عَسَى أَنْ یَکُونَ بَغِیضَکَ یَوْمًا مَا، وَأَبْغِضْ بَغِیضَکَ هَوْنًا مَا عَسَى أَنْ یَکُونَ حَبِیبَکَ یَوْمًا مَا».

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه روایت نمودند: پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم فرمودند: دوستت را بگونه (معتدلانه و بدون افراط) دوست بدار ای چه بسا که روزی (دشمن و) کینه ورز تو گردد، و باد دشمنت بطور(معتدلانه و بدون افراط، دشمنی و) کینه ورز؛ ای چه بسا روزی دوست تو گردد.

(جامع ترمذی، حدیث: 1997)

9- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: إِذَا أَحَبَّ اللَّهُ العَبْدَ نَادَى جِبْرِیلَ: إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ فُلاَنًا فَأَحْبِبْهُ، فَیُحِبُّهُ جِبْرِیلُ، فَیُنَادِی جِبْرِیلُ فِی أَهْلِ السَّمَاءِ: إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ فُلاَنًا فَأَحِبُّوهُ، فَیُحِبُّهُ أَهْلُ السَّمَاءِ، ثُمَّ یُوضَعُ لَهُ القَبُولُ فِی الأَرْضِ .

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه روایت نمودند که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: چون الله بنده ای را دوست بدارد جبرئیل(علیه السلام) را صدا زده (به او می گوید): همانا الله؛ فلان (شخص) را دوست می دارد تو (نیز) دوستش بدارد، و جبرئیل او را دوستش می دارد، سپس جبرئیل (علیه السلام) در(میان) اهل آسمان اعلان می نماید: همانا الله؛ فلان (شخص) را دوست می دارد پس شما (نیز) دوستش بدارید، سپس اهل آسمان (ها) دوستش می دارند، و بعد ازآن (محبّت و) پذیرشش در(میان ساکنان) زمین گذاشته می شود ( و زمینی ها او نیزرا دوست می دارند).

(صحیح بخاری، حدیث: 3209)

10- عَنْ عَائِشَةَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: سَمِعْتُ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، یَقُولُ: «الأَرْوَاحُ جُنُودٌ مُجَنَّدَةٌ فَمَا تَعَارَفَ مِنْهَا ائْتَلَفَ، وَمَا تَنَاکَرَ مِنْهَا اخْتَلَفَ».

ترجمه: عایشه رصی الله عنها فرمودند: من از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم شنیدم که می فرمایند: روح ها(ی افراد، همانند) سربازان متنوّع المزاجی اند که در یکجا جمع شده اند، هر یک از آنها با دیگری برابری و سازگاری داشته باشد، با او دوستی و محبت می کند و هر یک از آنها که با دیگری ناشناس بوده و ناسازگاری داشته باشد با او اختلاف ( و دشمنی) می نماید( و کینه می ورزد).

(صحیح بخاری، حدیث: 3336)

11- عَنْ عَبْد اللَّهِ بْن مَسْعُودٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، کَیْفَ تَقُولُ فِی رَجُلٍ أَحَبَّ قَوْمًا وَلَمْ یَلْحَقْ بِهِمْ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «المَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَبَّ».

ترجمه: عبدالله بن مسعود (رضی الله عنه) فرمودند: مردی به نزد رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم آمد وگفت: ای رسول الله؛ شما چه می فرمایید در باره مردی که افرادی را دوست می دارد ولی (از نظر انجام اعمال نیک) به آنها نمی رسد (تا که در قیامت همراه آنها باشد؟ این فرد چه کند تا قیامت همراه آنان باشد)، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: شخص (در قیامت) همراه کسی است که او را (در دنیا) دوست می دارد.

(صحیح بخاری، حدیث: 6169)

12- عَنْ أَبِی مُوسَى، قَالَ: قِیلَ لِلنَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: الرَّجُلُ یُحِبُّ القَوْمَ وَلَمَّا یَلْحَقْ بِهِمْ؟ قَالَ: «المَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَبَّ».

ترجمه: ابوموسی (اشعری رضی الله عنه) فرمودند: به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم گفته شد: مردی افرادی را دوست می دارد ولی (از نظر انجام اعمال نیک) به آنها نمی رسد (تا که در قیامت همراه آنها باشد؟ این فرد چه کند تا قیامت همراه آنان باشد، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: شخص (در قیامت) همراه کسی است که او را (در دنیا) دوست می دارد.

(صحیح بخاری، حدیث: 6170)

13- عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ: أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: مَتَى السَّاعَةُ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: «مَا أَعْدَدْتَ لَهَا» قَالَ: مَا أَعْدَدْتُ لَهَا مِنْ کَثِیرِ صَلاَةٍ وَلاَ صَوْمٍ وَلاَ صَدَقَةٍ، وَلَکِنِّی أُحِبُّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ، قَالَ: «أَنْتَ مَعَ مَنْ أَحْبَبْتَ».

ترجمه: انس بن مالک رضی الله عنه فرمودند: مردی از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پرسید: ای رسول الله قیامت چه وقت فرا می رسد؟ ( رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم، به آن مرد) گفت: برای آن چه آمده کرده ای؟ او گفت: من برایش نه نماز زیاد، و نه روز، و نه صدقه (زیادی) آمده کرده ام، و لیکن الله و رسولش را دوست می دارم، (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: تو (در قیامت) بهمراه کسی خواهد بود که دوستش می داری.

(صحیح بخاری، حدیث: 6171)