سلسله مروارید های صحیح نبوی (9)

(صحیح)  عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ عَلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ {لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَإِنْ تُبْدُوا مَا فِی أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ یُحَاسِبْکُمْ بِهِ اللهُ فَیَغْفِرُ لِمَنْ یَشَاءُ وَیُعَذِّبُ مَنْ یَشَاءُ وَاللهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ} [البقرة: 284]، قَالَ: فَاشْتَدَّ ذَلِکَ عَلَى أَصْحَابِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، فَأَتَوْا رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ ثُمَّ بَرَکُوا عَلَى الرُّکَبِ، فَقَالُوا: أَیْ رَسُولَ اللهِ، کُلِّفْنَا مِنَ الْأَعْمَالِ مَا نُطِیقُ، الصَّلَاةَ وَالصِّیَامَ وَالْجِهَادَ وَالصَّدَقَةَ، وَقَدِ اُنْزِلَتْ عَلَیْکَ هَذِهِ الْآیَةُ وَلَا نُطِیقُهَا، قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: أَتُرِیدُونَ أَنْ تَقُولُوا کَمَا قَالَ أَهْلُ الْکِتَابَیْنِ مِنْ قَبْلِکُمْ سَمِعْنَا وَعَصَیْنَا؟ بَلْ قُولُوا: سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَکَ رَبَّنَا وَإِلَیْکَ الْمَصِیرُ، قَالُوا: سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَکَ رَبَّنَا وَإِلَیْکَ الْمَصِیرُ، فَلَمَّا اقْتَرَأَهَا الْقَوْمُ، ذَلَّتْ بِهَا أَلْسِنَتُهُمْ، فَأَنْزَلَ اللهُ فِی إِثْرِهَا: {آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللهِ وَمَلَائِکَتِهِ وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَکَ رَبَّنَا وَإِلَیْکَ الْمَصِیرُ} [البقرة: 285]، فَلَمَّا فَعَلُوا ذَلِکَ نَسَخَهَا اللهُ تَعَالَى، فَأَنْزَلَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: {لَا یُکَلِّفُ اللهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا لَهَا مَا کَسَبَتْ وَعَلَیْهَا مَا اکْتَسَبَتْ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِینَا أَوْ أَخْطَأْنَا} [البقرة: 286] قَالَ: نَعَمْ {رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَیْنَا إِصْرًا کَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنَا} [البقرة: 286] قَالَ: نَعَمْ {رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ} [البقرة: 286] قَالَ: نَعَمْ {وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ} [البقرة: 286] قَالَ: نَعَمْ.

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه فرمودند: زمانی که بر رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم (این آیه) نازل شد: «از آن الله است آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است، و اگرآنچه در دلهایتان است ظاهر نمایید و یا آن را بپوشانید، الله شما را نسبت به آن محاسبه خواهد نمود، سپس برای هرکسی که بخواهد می آمرزد و هرکسی را که بخواهد عذاب می دهد، و الله بر هرچیز بی نهایت تواناست» (سوره بقره، ایه: 284)،(ابوهریره رضی الله عنه) گوید: (نزول) این (آیه) بریاران رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم سخت گذاشت، آنها به نزد رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم آمدند و سپس بر زانوها زانوزدند، و گفتند: ای رسول الله، ما (قبلا) ملزم به (انجام) اعمالی شدیم که توان (انجام) آنها را داشتیم، (همانند) نماز، و روزه گرفتن، و جهاد و صدقه (دادن)، ولی این آیه که بر شما نازل شده ما توان (اجرای) آن را نداریم، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: آیا اراده دارید که بگویید همانگونه که اهل دو کتاب گذشته (یهود و نصاری) گفتند: شنیدیم و نافرمانی کردیم؟ بلکه بگویید: ما شنیدیم و پیروی نمودیم، پروردگارا بخشش ترا خواهانیم و بازگشت بسوی تواست،(صحابه) گفتند: ما شنیدیم و پیروی نمودیم، پروردگارا بخشش ترا خواهانیم و بازگشت بسوی تواست، سپس بعد از آن (آیه، این آیه را) الله (متعال) نازل نمود: «رسول الله به آنچه بسوی او از جانب پروردگار نازل گشته ایمان آورد و تمام مسلمانان (نیز) به الله و فرشتگانش و کتابهایش و پیامبرانش ایمان آورده اند، و گفتند ما (دستورات الله متعال را) شنیدیم و (از آنها) اطاعت نمودیم، پروردگارا بخشش ترا خواهانیم  و بازگشت بسوی تواست».(سوره بقره، آیه: 285)، و چون (صحابه) این (کار) را انجام دادند، الله متعال این آیه را منسوخ نموده، و (این آیه را) الله با عزّت و بزرگوار نازل نمودند: «الله کسی را ملزم (به انجام کاری) نمی کند مگر به اندازه توانش، برایش است آنچه که به نفعش انجام دهد و بضررش است آنچه که بر ضرر خود انجام دهد، پروردگارما؛ اگر ما فراموش نمودیم و یا اشتباه و خطا نمودیم ما را مؤاخذه و گرفت نکن».(سوره بقره، آیه: 256) (زمانی که بنده این را می خواند، الله متعال) می گوید: بله (این دعایت را می پذیرم، و زمانی که بنده می گوید) «پروردگارا برما حمل نکن سنگینی و سختی همان گونه که برکسانی که پیش از ما بودند حمل نمودید»(سوره بقره، آیه: 256) (زمانی که بنده این را می خواند، الله متعال) می گوید: بله (این دعایت را می پذیرم، و زمانی که بنده می گوید)«پروردگارا برما نینداز باری که ما توان و طاقت آن را نداریم»(سوره بقره، آیه: 256) (زمانی که بنده این را می خواند، الله متعال) می گوید: بله (این دعایت را می پذیرم، و زمانی که بنده می گوید)«از ما عفو نما، و ما را بیامرز، و به رحم کن، تو آقای ما هستی، پس ما را بر قوم کافران یاری کن»(سوره بقره، آیه: 256) (زمانی که بنده این را می خواند، الله متعال) می گوید: بله (این دعایت را می پذیرم).

صحیح مسلم حدیث (199)