تفسیرآسان آیه (194) سوره بقره

ترجمه آیه (۱۹۴) سوره بقره

الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنْ اعْتَدَى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَیْکُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ (194)

ترجمه : ماه حرام در مقابل ماه حرام و حرمت شکنیها (مقدسات) داری قصاص (و انتقام) است پس اگر کسی برشما تجاوزکرد شما هم بر او به همان اندازه که بر شما تجاوزنموده است تجاوزنمایید و از الله بترسید(و در انتقام گیری زیادروی نکنید) و بدانید که قطعا الله با پرهیزگاران است .

تفسیرآسان آیه (194) سوره بقره

(الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ) درماه ذوالقعده سال شش هجری بود که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم با گروهی از یارانش برای ادای عمره عازم مکه مکرمه شدند و چون به مکانی به نام حدیبیه رسیدند کفار جلوگیری نموده و رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم و یارانش را نگذاشتند که وارد مکه شده و عمره بجا آورند، بعد رفت آمد نماینده ها طرفین و گفتگوهای زیادی در آخر به توفق رسیده و صلح نامه ای به امضای طرفین رسید و قرار شد که امسال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم با یارانش وارد مکه نشوند و عمره انجام ندهند بلکه به مدینه بازگردند و از سال آینده برای ادای عمره به مکه بیایند، آری از آنجایی که این اتفاق و صلح نامه در حدیبیه به امضا رسیده بود ، بعدها به صلح حدیبیه مشهور شد و چون رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در این مکان از برخی ازیارانش بیعت برمرگ و از برخی دیگر بیعت بر عدم فرارنمودن گرفته بودند و الله متعال از بیعت کنندگان با پیامبربزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله وسلم اظهار رضایت نمودند این بیعت ، مشهور به بیعت رضوان گشت .

آری از آنجایی که درماههای حرام (محرم، ذوالقعده، ذوالحجه و رجب) جنگ ممنوع است ، و رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم با یاران بزرگوارش رضی الله عنهم درماه ذوالقعده که یکی از ماههای حرام است برای ادای عمره رفته بودند و احتمال درگیری و جنگ با مشرکین زیاد بود، الله متعال این آیه را نازل کرد که اگر آنها حرمت ماه حرام را نگه نداشتند و با شما جنگیدند لذا شما هم می توانید در این ماه گرچه از ماههای حرام است و جنگ ممنوع است با آنها بجنگید ، آری روش و طریقه رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم نیز همین بود که در ماههای حرام به جهاد و جنگ با کفار نمی رفتند مگر اینکه خود کفار جنگ را شروع کرده و به جنگ با رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم می آمدند در آن وقت بود که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم نیزبا آنها می جنگیدند ، در این باره به روایت صحیح شماره «14583»  مسند احمد که چنین آمده است توجه نمایید :

عَنْ جَابِرٍ، قَالَ: " لَمْ یَکُنْ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَغْزُو فِی الشَّهْرِ الْحَرَامِ إِلَّا أَنْ یُغْزَى - أَوْ یُغْزَوْا - فَإِذَا حَضَرَ ذَاکَ، أَقَامَ حَتَّى یَنْسَلِخَ "

ترجمه : جابررضی الله عنه فرمودند: (عادت) رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم براین نبود که در ماه حرام به جنگ (با کفار) برود مگر اینکه ب ایشان جنگ می شد (وکفار به جنگ با ایشان می آمدند ،در این صورت بود که با آنها در ماه حرام می جنگید) ورنه اگر ماه حرامی فرا می رسید رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم توقف نموده (و با کفار جنگ نمی کردند) تا اینکه ماه حرام به پایان می رسید (آن وقت به جنگ با کفار می رفتند).

 ونکته دیگری که در این قسمت از آیه نهفته است این است  که الله متعال از کفار قصاص گرفته است زیرا آنها در سال ششم هجری مسلمانان را از رفتن به مکه و ادای عمره جلوگیری نمودند ، الله متعال از آنها قصاص گرفته و در سال هفتم هجری در ما ذوالقعده مسلمانان برای ادای عمره به مکه فرستاده و با آرامش کامل وارد مکه شده و ادای عمره نمودند ، لذا اگر آنها در ماه حرام مانع مسلمانان شدند الله متعال در ماه حرام سال بعدی مسلمانان را وارد مکه نموده و عمره بجا آورده اند و بدین ترتیب ازماه حرام سال گذشته در ماه حرام سال بعدی قصاص گرفته شد.

(وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ) در این قسمت ازآیه الله متعال قانون « قصاص در حرمت شکنی ها» را بیان نموده اند و آن این که اگر کفارحرمت مسجدالحرام وماههای حرام را شکسته و با شما درگیری جنگ شدند، شما هم می توانید از این حرمت شکنی آنها قصاص گرفته و در حرم مکی و ماههای حرام با آنها بجنگید ، زیرا شما در حال دفاعی هستید و گناه بردوش آنهاست زیرا آنها اول حمله نموده وجنگ را شروع کردند و پیش از شما دست به حرمت شکنی مقدسات زده اند و شما از خود دفاع نموده اید .

(فَمَنْ اعْتَدَى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَیْکُمْ) در این قسمت از آیه الله متعال قانون کلی دیگری را برای مسلمانان بیان نموده اند و آن اینکه «انتقام از متجاوز باید به اندازه تعدی و تجاوزاوباشد » آری اگر کفار به نوعی به حریم مسلمین و وطن اسلامی تعدی و تجاوز کنند مسلمانان حق دارند که به همان اندازه ازآنها انتقام گرفته و به حریم و طن آنها تعدی و تجاوز نمایند .

نکته مهمی که ازاین قسمت آیه فهمیده می شود «عدالت گرائی اسلام» است زیرا او طرفداران و پیروان خود را ازتعدی و تجاوز حتی به سرسخت ترین دشمنانش جلوگیری می کند و به آنها دستور می دهد که اگر شما از سمت و سویی مورد تعدی و تجاوز قرار گرفتید نباید در صورت قدرت و توان از آنها انتقام بیشتری گرفته و ازاندازه تجاوز آنها گذر نموده و دست به تعدی وتجاوزبیشتری بزنید ، نه این حق را ندارید بلکه باید عدالت را رعایت نموده به همان اندازه ای که آنها برشما تعدی و تجاوز نموده اند ، شما هم تعدی و تجاوز نمایید و بیشتر از آن هرگز تجاوز نکنید زیرا الله متجاوزین را دوست نمی دارد.

(وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ) در آخرآیه الله متعال به ما مسلمانان به نوعی هشدار می دهد که مبادا بنا براحساسات و یا دشمنی که با کفار دارید از حد بگذرید و عدالت را رعایت نکنید و بیشتر از حد آنان تجاوزکنید ، و به نوعی هم ما را تشویق به تقوا و پرهیزگاری می نماید، بهمین خاطر الله متعال درآخر این آیه خطاب به ما مسلمانان فرموده : «و از الله بترسید و را پرهیزگاری انتخاب نماید و این را بدانید که قطعا الله با پرهیزگاران است».

آری یک مسلمان هیچ گاه نباید تابع احساسات و جذبات نادرست قرارگرفته و دستورات شرع را زیرپا بگذارد ، یک مسلمان در هرحالت خواه دستورات شرع برابربا طبع و مزاج او باشد و یا نباشد، تابع دستورات الله متعال و رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم باشد ، زیرا تقوا و پرهیزگاری واقعی همین است و الله متعال با پرهیزگاران است و کسی که الله متعال با او بود دیگربرای او مهم نیست که چه کسی با او هست و یا اینکه چه کسی با او نیست زیرا او همیشه سرفراز خواهد بود و دنیا و آخرت او ان شاء الله آباد خواهد گشت .