تفسیرآسان آیه (187) سوره بقره

ترجمه آیه (۱۸۷) سوره بقره

أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَةَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَائِکُمْ هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّکُمْ کُنتُمْ تَخْتَانُونَ أَنفُسَکُمْ فَتَابَ عَلَیْکُمْ وَعَفَا عَنْکُمْ فَالآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ وَکُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکُمْ الْخَیْطُ الأَبْیَضُ مِنْ الْخَیْطِ الأَسْوَدِ مِنْ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیَامَ إِلَى اللَّیْلِ وَلا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاکِفُونَ فِی الْمَسَاجِدِ تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ آیَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ (187)

ترجمه : برایتان «در» شب روزه آمیزش و همبستری با همسرانتان حلال گردانیده شده است ، آنان برایتان لباس و پوشش اند وشما برای آنان لباس و پوشش هستید، الله «متعال، قبلا» دانسته که قطعا شما با خودتان «با آمیزش با همسر درشب های رمضان » خیانت می کردید، لذا الله توبه شما را پذیرفته و از شما عفو درگذر نموده است ، پس هم اکنون «شب های رمضان» با خانمهایتان آمیزش و همبستری نمایید و از الله بخواهید آنچه را که برایتان «ازنسل و فرزند» نوشته است ، و «درشب های رمضان را» بخورید و بیاشامید تا اینکه رشته سفید با مداد از رشته سیاه آن برایتان واضح ونمایان گردد، سپس «چیزی نخورید و نیاشامید» و روزه را «ادامه داده و» تا شب تکمیل کنید، و زمانی که در مسجدها «سه گانه، مشغول عبادت» و در حال اعتکاف هستید با همسرانتان آمیزش و همبستری نکنید ، این ها «که در این آیه بیان شد از» حدود الهی اند پس به آنها نزدیکی نشوید، این چنین الله آیاتش را برای مردم بیان می کند تا اینکه پرهیزگار گردند .

تفسیرآسان آیه (187) سوره بقره

(أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَةَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَائِکُمْ) در اوائل که روزه فرض شده بود خورد و نوش و جماع با همسر در شب ها فقط تا نماز عشا مجاز بود بشرطی که فرد قبل از عشا نخوابد ولی اگر می خوابید گرچه نماز عشا را نخوانده باشد بازهم برایش خورد و نوش و جماع با همسر حرام قرارمی گرفت ، و این حکم برای مسلمانان اندکی سخت بود، تا اینکه الله متعال لطف نموده واین آیه مبارکه را نازل نموده و آمیزش و همبستری با خانمها را درشب های رمضان مجاز قرار داد، بهمین خاطر است که الله متعال در این آیه فرموده است : شب روزه برایتان آمیزش و همخوابی با همسرانتان «که تا به حال ممنوع بوده از این به بعد» حلال قرارداده شده است .

(هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ) دراین قسمت ازآیه الله متعال حالت همبستری زن و مرد که یکدیگر را در بغل گرفته و با یکدیگرهمخوابی می کنند را تشبیه به لباس نموده است زیرا همانگونه که لباس بدن را تحت پوشش خود قرار می دهد زن و مرد نیز زمان آمیزش و همخوابی یکدیگر را با در بغل گرفته و یکدیگر را تحت پوشش قرار می دهند .

ولی از این تشبیهی که الله متعال در این قسمت از آیه بیان نموده یک مطلب بسیار مهم دیگری نیزواضح می گردد وآن اینکه هر یک از زن و مرد همان گونه که در زمان همخوابی و آمیزش پوشش یکدیگر اند در تمام امورزندگی باید پوشش یکدیگر باشند و عیوب یکدیگر را پوشیده و به دیگران بیان ندارند همان گونه که یک لباس هر عیبی که در زیرآن ودر بدن فرد باشد پوشیده و هرگز آن را برای دیگران آشکار و نمایان نمی کند، نکته دیگر اینکه لباس یک نوع محافظ وزیبایی است که فرد خودش را با پوشیدن آن آراسته و زیبا می سازد وجسم خویش را ازگرما و سرما بوسیله آن محفوظ نگه می دارد لذا هر یک از زن و مرد نیز باید نسبت به همدیگر اینگونه باشند که باعث زیبایی و خوبی یکدیگر گشته و در زمان مشکلات و سختی ها محافظ و همیاریکدیگر باشند .

(عَلِمَ اللَّهُ أَنَّکُمْ کُنتُمْ تَخْتَانُونَ أَنفُسَکُمْ) در این قسمت از آیه اشاره شده که زمانی که بعد از نمازعشا و یا بعد ازخواب شدن همبستری و آمیزش با خانم در شب های رمضان ممنوع بوده برخی از یاران پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم دچار این عمل ممنوعه شده و با خانمهایشان در این این زمان ممنوع همبستر شده بودند بهمین خاطراست که الله متعال فرموده : الله «از قبل دانسته» که قطعا شما به خودتان خیانت نموداید «و با خانمهایتان در اوقات ممنوع همبسترشده و آمیزش نموده اید».

(فَتَابَ عَلَیْکُمْ وَعَفَا عَنْکُمْ) آری آن دسته از یاران رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم که بعد از نماز عشا و یا بعد ازخواب در شب ، با خانم هایشان همبستری و آمیزش نموده بودند ، توبه نموده و الله متعال توبه آنان را پذیرفته و از گناهاشان عفو و در گذر نموده است ، و گناه زمانی که از آن توبه شده و توبه پذیرفته شود گویا که فرد اصلا گناهی را مرتکب نشده است ، زیرا در روایت حسن شماره (4250) در کتاب ابن ماجه ازرسول الله صلی الله علیه و آله وسلم آمده که ایشان فرمودند : توبه کننده از گناه همانند کسی است که گناهی ندارد .

نکته دیگری که در این قسمت از آیه نهفته است این است که الله متعال یاران رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم را با پذیرش توبه و عفو و درگذراز آنها بشارت داده و آنها را شاد نموده است ، زیرا یک مسلمان زمانی که بداند که الله متعال توبه او را پذیرفته و از گناه او در گذر نموده بسیار خوشحال می گردد.

(فَالآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ) دراین قسمت ازآیه الله متعال بیان نموده است که ممنوعیت آمیزش با همسر در شبهای رمضان به پایان رسیده است و از این به بعد همبستری و آمیزش با خانم ها در شب های رمضان مجاز است .

نکته دیگری که در این قسمت از آیه آمده این است که فرد هدفش از همبستر شدن با خانم این باشد که فرزند دارشود و الله متعال به او فرزندی عنایت نماید وبا آمیزش با همسر همین مطلب را طلب نموده و از الله متعال خواهان باشد .

نکته دیگری که در این قسمت ازآیه آمده و با دقت به آن فهمیده می شود این است که جلوگیری نمودن برای اینکه فرد فرزندار نشود ممنوع است و برخلاف این دستور الله متعال که فرموده « وَابْتَغُوا مَا کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ » طلب کنید آنچه الله «از فرزند» برایتان «در تقدیر» نوشته است، لذا کسانی که جلوگیری می کنند تلاش و طلب نمی کنند که هیچ؛ بلکه برعکس اسباب عدم بچه دارشدن را فراهم می کنند و در این راستای مخالف تلاش و کوشش می کنند ، که این خود خلاف این دستور الله متعال محسوب می شود که در این آیه آمده است.

(وَکُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکُمْ الْخَیْطُ الأَبْیَضُ مِنْ الْخَیْطِ الأَسْوَدِ مِنْ الْفَجْرِ) در این قسمت از آیه الله متعال بیان نموده است که خورد و نوشی که بعد از نماز عشا و یا بعد از به خواب رفتن در شب های ماه مبارک رمضان ممنوع بوده از این به بعد مجاز است ، و بعد از غروب آفتاب تا طلوع صبح صادق که تاریکی شب از سفیدی صبح در کناره شرقی افق نمایان می گردد مجاز می باشد .

(ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیَامَ إِلَى اللَّیْلِ) همان گونه که در قسمت قبلی آیه « حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکُمْ الْخَیْطُ الأَبْیَضُ مِنْ الْخَیْطِ الأَسْوَدِ مِنْ الْفَجْرِ» پایان خورد و نوش وآمیزش با همسر و ابتدای و شروع روزه بیان شده است در این قسمت از آیه « ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیَامَ إِلَى اللَّیْلِ » پایان روزه اعلان شده است یعنی روزه با غروب آفتاب و شروع شب به پایان می رسد .

نکته دیگری که از مفهوم این قسمت از آیه فهمیده می شود این است که در شب روزه ای درکار نیست و روزه مخصوص روزاست، لذا خورد و نوش و آمیزش با همسر در شب های رمضان مجاز است .

(وَلا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاکِفُونَ فِی الْمَسَاجِدِ) در قسمت از آیه الله متعال یک استثنا بیان نموده است و آن اینکه آمیزش که با خانمها در شب های رمضان مجازاست ، این حکم برای کسانی است که معتکف در مساجد نیستند ، زیرا کسانی که در مساجد معتکف اند برای آنان شب های رمضان آمیزش و جماع با همسرممنوع و حرام می باشد ، بهمین خاطر الله متعال در این قسمت از آیه فرموده اند : و زمانی که در مسجدها معتکف هستید با خانمهایتان جماع و آمیزش نکنید .

یک نکته بسیارمهم در اینجا باید بیان شود و آن اینکه اعتکاف در مساجد در این قسمت از آیه مطلق آمده است ولی در حدیث صحیح مقیّد به مساجد سه گانه «مسجد الحرام، مسجد النبی و مسجد الاقصی» شده است لذا در غیر این سه مسجد در دیگر مساجد اعتکاف مجاز نمی باشد در این باره به دلایل زیر توجه فرمایید :

1 - در(شرح مشکل الآثار ، حدیث : 2771 و سلسله احادیث صحیحه حدیث : 2786) آمده که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند : «لَا اعْتِکَافَ إِلَّا فِی الْمَسَاجِدِ الثَّلَاثَةِ: الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَمَسْجِدِ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَمَسْجِدِ بَیْتِ الْمَقْدِسِ» . یعنی : اعتکافی نیست مگر در مساجد سه گانه : مسجد الحرام، مسجدالنبی صلی الله علیه و آله وسلم و مسجد بیت المقدس .

2 - در هیچ حدیث صحیح نیامده است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم اجازه اعتکاف دردیگر مساجد علاوه از این سه مسجد را داده باشند و یا اینکه خود اعتکاف نموده باشند.

3- از هیچ صحابه ای رضی الله عنهم ثابت نیست که در زمان رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در مسجدی علاوه از مساجد سه گانه اعتکاف نموده باشد و خبر به رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم رسیده و رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم سکوت و یا تأیید نموده باشند .

ناگفته نماند که در این باره در میان علما اختلاف نظر وجود دارد ولی قول صحیح و مدلّل همین است که بیان شد .

(تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوهَا) در این قسمت از آیه الله متعال بیان نموده که احکامی که در این آیه ذکر شده است از حدود و مرزهای دین الهی است و تجاوز از آنها ممنوع و حرام می باشد ، لذا به این مرزها نزدیک نشوید و این حدود و مرزها را نشکنید .

(کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ آیَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ) آری الله متعال آیات قرآن که آیات آخرین کتابش برای انسانهاست را این گونه زیبا و جالب برای مردم بیان می دارد و در آنها فهرست اعمال نیک و اعمال بد و ناشایست را بیان می دارد تا اینکه افراد با عمل به دستورات مذکور در این آیات پرهیزگار گردند ، زیرا انسان زمانی پرهیزگار می گردد که دو چیز را رعایت کند؛ یک به اعمال نیک و شایسته پایبند باشد، ودوم اینکه از اعمال ناشایست و گناهان به دور باشد، و با این طریق خود را با انجام اعمال نیک آراسته و از اعمال ناشایست پاک داشته و خود را از پرهیزگاران گرداند .