تفسیر آسان آیه (178) سوره بقره

ترجمه آیه (۱۷۸) سوره بقره

 یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمْ الْقِصَاصُ فِی الْقَتْلَى الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالأُنثَى بِالأُنثَى فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَیْهِ بِإِحْسَانٍ ذَلِکَ تَخْفِیفٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَرَحْمَةٌ فَمَنْ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِکَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِیمٌ (178)

ترجمه : ای کسانی که ایمان آورده اید در کشته شدها برشما «این گونه» قصاص «و انتقام» گرفتن «از قاتل» نوشته «و مقرر» شده است : آزاد در برابر آزاد و برده در برابر برده و زن دربرابر زن، پس هر کس از سوی برادر «دینی و ایمانی» خویش «از قصاص» بخشیده و معاف شد، «و یا قرار شد که از او دیه گرفته شود» پس «اولیا و وارثان مقتول» باید به نحواحسن «در گرفت دیه» قاتل را دنبال کنند «و قاتل نیز» باید به نحو احسن «دیه را به وارثان مقتول» پرداخت نماید، این «دیه گرفتن در قبال قصاص» تخفیفی در حکم و رحمتی است که از جانب پروردگارتان شامل حال شما شده است ، لذا هرکس بعد از گرفت دیه تجاوز نموده «و قاتل را بکشد» پس قطعا برای اوعذاب بسیار دردناکی خواهد بود .

تفسیر آسان آیه (178) سوره بقره

(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا) این ندا و صدای زیبای است که الله متعال در بسیاری از آیات قرآنی مسلمانان را با این الفاظ  زیبا مورد خطاب قرار داده و صدا می زند و این افتخاری است که الله متعال با بیان این کلمات نصیب اهل ایمان نموده و آنان را با نام قبیله و طائفه صدا نزده و بلکه با صفت ایمانی صدا زده که در آن تمام رنگ ها و نژادها و ساکنان تمام این کره خاکی که دارای صفت ایمانی اند را شامل می شود و با بیان این صفت تمام نژاد پرستی ها و ملیتگرائیها را از بین برده و همه در صفت ایمانی که در آنجا تفاضل و برتری جزایمان و تقوا نیست جمع نموده و با این طریق دلهای ملتها و نژداهای مختلفی را با یکدیگر گره زده و محبت و دوستی در میان آنها ایجاد نموده است .

(کُتِبَ عَلَیْکُمْ الْقِصَاصُ فِی الْقَتْلَى) در این قسمت از آیه جواز قصاص از قاتلین عمدی بیان شده است و الله متعال به اولیا و وارثان مقتولین اجازه داده تا برای تشفی دلهایشان از قاتلین عمد اگر می خواهند قصاص و انتقام بگیرند، آری این یک حکم اختیاری است که الله متعال اختیار آن را به دست اولیا و وارثان مقتول گذاشته است که اگر می خواهند می توانند از قاتلین عمدی قصاص بگیرند، و اگر هم نمی خواهند قصاص بگیرند می توانند دیه گرفته و یا اینکه معاف نمایند و قاتلین را بخشیده و رها کنند .

(الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالأُنثَى بِالأُنثَى) در این قسمت از آیه ذکر شده که می توان ازآزادی در برابرآزادی و برده ای در برابر برده ای و زنی در برابر زنی قصاص گرفت، و اما آیا می توان ازمردی در برابر زنی قصاص گرفت ؟ در جواب می توان گفت بله زیرا این مطلب در احادیث صحیح نبوی صلی الله علیه و آله وسلم به ثبوت رسیده است و آیه «وَکَتَبْنَا عَلَیْهِمْ فِیهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ» [المائدة:45] نیز بیانگر این مطلب است .

ناگفته نماند که در اصل این آیه در رد عادتی از عادت جاهلانه دوران جاهلیت نازل شده است ، در دوران جاهلیت اگر فردی ازقبیله ای کشته می شد آنها می گفتند که ما یا رئیس قبیله شما می کشیم و یا اینکه در قبال این فرد چندین نفر را از قبیله شما می کشیم و این کار را هم می کردند ، الله متعال در این آیه ، این زیاد روی در کشتن افراد و یا کشتن فرد دیگری به جای  قاتل را رد نموده و به مسلمانان دستورمی دهد که باید خود قاتل درمقابل مقتول کشته شود نه اینکه فرد دیگر به جای آن و یا دها نفر در قبال یک نفر ، زیرا این یک نوع بی عدالتی و ظلم است ؛ انصاف و عدالت در این است که از خود قاتل قصاص گرفته ویک فرد در قبال یک فرد کشته شود .

(فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْءٌ) این قسمت از آیه بیان می دارد که اگر اولیا و وارثان مقتول ، قاتل عمد را معاف نموده و یا اینکه به جای قصاص خواهان دیه شدند آنها این حق را دارند و این جریان در اختیار آنهاست که به هر طریق راضی اند اعم از بخشش و یا گرفت دیه با قاتل عمد برخورد کنند .

(فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ) این قسمت از آیه می گوید اگر اولیا و وارثان مقتول ، قاتل عمد را از قصاص معاف نموده و خواستند که از او دیه بگیرند پس درگرفت دیه با او به نحوا احسن و نیکی برخورد کنند و در این راستا با قاتل به روش بدی برخورد نکنند، زیرا حق گرفتن دیه را دارند ولی حق بد برخورد کردن با قاتل در زمان و نحوه گرفتن دیه را ندارند .

(وَأَدَاءٌ إِلَیْهِ بِإِحْسَانٍ) در این قسمت از آیه الله متعال به قاتل عمد دستور می دهد که وقتی اولیا و وارثان مقتول در حق توی قاتل نیکی نموده و از تو قصاص نگرفته و حق زندگی در دنیا را از تو نگرفته اند واز تو خواهان دیه شدند پس تو هم این نیکی آنها را با نیکی پاسخ داده و دیه را به نحواحسن و خوبی به آنها پرداخت نما .

(ذَلِکَ تَخْفِیفٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَرَحْمَةٌ) در این قسمت از آیه الله متعال بیان می دارد که ای مسلمانان اینکه الله متعال در قتل عمد هم جوازبخشیدن و یا دیه گرفتن را داده و تنها دستور قصاص را نداده این یک نوع تخفیف و آسانگیری و یک نوع رحمت الهی در حق شماست ، زیرا اگر در قتل عمد تنها قصاص می بود و جریان بخشش و گرفتن دیه ای در کار نمی بود کمی برشما سخت می بود، آری این الله متعال است که در هرحالت دوست می دارد تا برشما مسلمانان آسانگیری نموده و شما از از رحمات خودش بهرمند سازد .

(فَمَنْ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِکَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِیمٌ) در این قسمت از آیه ، الله متعال به اولیا و وارثان مقتول هشدار می دهد که نکند تحت احساسات شخصی و فریب وساوس شیطان قرار گرفته و بعد از اینکه قاتل را معاف نموده و یا اینکه از او دیه گرفته اند، دوباره احساساتی شده و فریب شیطان را خورده و باز دست به جنایت زده و قاتل را بکشند ، زیرا این کار هم خلاف عهد و پیمان است و هم قانون شکنی است لذا الله متعال چنین افرادی را به عذاب بسیار دردناکی مبتلا خواهند نمود .