ترجمه و تحقیق اربعین نووی

حدیث هفدهم اربعین نووی

متن حدیث :

عَنْ ابی یعلی شَدَّادِ بْنِ أَوْسٍ رضی الله عنه، عَنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: «إِنَّ اللهَ کَتَبَ الْإِحْسَانَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ، فَإِذَا قَتَلْتُمْ فَأَحْسِنُوا الْقِتْلَةَ، وَإِذَا ذَبَحْتُمْ فَأَحْسِنُوا الذَّبْحَ، وَلْیُحِدَّ أَحَدُکُمْ شَفْرَتَهُ، فَلْیُرِحْ ذَبِیحَتَهُ».

لغات حدیث :

إِنَّ اللهَ کَتَبَ الْإِحْسَانَ : همانا الله نیکی را نوشته است .

عَلَى کُلِّ شَیْءٍ : بر هر چیز، در باره هرچیز.

فَإِذَا قَتَلْتُمْ فَأَحْسِنُوا الْقِتْلَةَ : چون کشتید خوب بکشید .

وَإِذَا ذَبَحْتُمْ فَأَحْسِنُوا الذَّبْحَ : و چون (حیوانی) را ذبح نمودید خوب ذبح نمایید، و چون سر حیوانی را بریدید خوب سر ببرید .

وَلْیُحِدَّ أَحَدُکُمْ شَفْرَتَهُ : باید یکی از شما کاردش را تیز نماید .

فَلْیُرِحْ ذَبِیحَتَهُ : پس راحت نماید (همان) حیوانش را که ذبح می نماید.

ترجمه حدیث :

ابویعلی شداد بن اوس رضی الله عنه روایت نمودند که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند : الله (متعال) نیکی و خوبی را بر هر چیز نوشته اند پس هرگاه که کشتید خوب بکشید و هرگاه که (حیوانی را) ذبح کردید (و سر بریدید) خوب ذبح نمایید (و خوب سر ببرید) و باید که هر یک از شما (قبل از سربریدن و ذبح نمودن) کاردش را تیز کند و باید که (با ذبح با کارد تیز) حیوانش را که ذبح می نماید (زود) راحت نماید .

مسائل حدیث :

از این حدیث مسائل زیر استنباط و گرفته می شود :

1 - الله متعال انجام هر کارشرعی را با نیکی نوشته و دستور داده است .

2 - الله متعال نیکی و خوبی را در هر چیز می پسندد .

3 - اسلام هرکار نیک را با انجان دادن به روش خوب و نیک دستور می دهد .

4 - الله هرمتعال بدی را نمی پسندد .

5 - اسلام از انجام کارهای شرعی به طریق بد و نامناسب ممانعت نموده است .

6 - کشتن حیوانات موذی و یا اجرای حکم اعدام برکسی که شریعت گفته باید به نحوی باشد که باعث آزار و اذیت بیشتر از حد معمول نگردد و زجرکش نشود .

7 - ذبح حیوانات باید طوری صورت گیرد که حیوان سریع ذبح شده و زجرکش نشود .

8 - قبل ذبح فرد باید کاردی که می خواهد با آن حیوانش را ذبح کند خوب تیز نماید .

9 - با کارد کُند حیوانات را ذبح کردن خلاف دستور شرع است .

10 - در ذبح حیوان باید تلاش شود که هر چه سریع تر عمل ذبح انجام شده تا حیوان سریع تر راحت گردد .

تفاوت های روایت :

در الفاظ این روایت اربعین با الفاظ روایت برخی دیگر کتب حدیثی تفاوت هایی وجود دارد که در ذیل به عمده ترین آنها اشاره خواهد شد :

1 -  در ابتدای روایت شماره (1955) صحیح مسلم و برخ دیگر از کتب حدیثی این الفاظ اضافه تر آمده است «....ثِنْتَانِ حَفِظْتُهُمَا عَنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ.......» و در روایت شماره (19137) السنن الکبری بیهقی این گونه آمده است « حَفِظْتُ مِنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ خَصْلَتَیْنِ ....» که این الفاظ در این روایت اربعین نووی نیامده است .

2 - در روایت شماره (4411) سنن نسائی و برخ دیگر روایات کلمه «عَزَّ وَجَلَّ» اضافه ترآمده است و این گونه روایت شده است «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ....» و در روایت شماره (19137) السنن الکبری بیهقی کلمه « تَبَارَکَ » اضافه ترآمده و روایت این گونه آمده است «إِنَّ اللهَ تَبَارَکَ...» .

3 - در روایت شماره (19138) السنن الکبری بیهقی این گونه آمده است « إِنَّ اللهَ مِحْسَانٌ کَتَبَ الْإِحْسَانَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ ...» یعنی در این روایت کلمه « مِحْسَانٌ » اضافه ترآمده است .

4 - در روایت شماره (1215) مسند ابی دواد طیالیسی این گونه آمده است « إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ یُحِبُّ الْإِحْسَانَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ .....» .

5 - در روایت شماره (7121) المعجم الکبیر طبرانی این گونه آمده است « حَفِظْتُ مِنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ اثْنَتَیْنِ، أَنَّهُ قَالَ: «إِنَّ اللهَ عَزَّ وَجَلَّ مُحْسِنٌ یُحِبُّ الْإِحْسَانَ .....».

6 - در روایت شماره (1646) المعجم الاوسط طبرانی این گونه آمده است « إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى کَتَبَ الْعَدْلَ ....» در سند این روایت المعجم الاوسط ، ابن ابی عشرین و هشام بن عمار وجود دارد که خالی از کلام نیستند.

سند این حدیث :

امام نووی رحمه الله این حدیث را یه صحیح مسلم نسبت دادند ، لذا سند این حدیث درصحیح مسلم از این قرار است :

حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرِ بْنُ أَبِی شَیْبَةَ، حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ ابْنُ عُلَیَّةَ، عَنْ خَالِدٍ الْحَذَّاءِ، عَنْ أَبِی قِلَابَةَ، عَنْ أَبِی الْأَشْعَثِ، عَنْ شَدَّادِ بْنِ أَوْسٍ، قَالَ:.......

منابع حدیث :

این حدیث اربعین در بسیاری از کتب حدیثی روایت شده که بنده عمده ترین آنها را درذیل ذکر خواهم نمود :

1- صحیح مسلم ، حدیث شماره (1955) .

2 - سنن نسائی ، حدیث شماره (4405) و...

3- سنن ترمذی ، حدیث شماره (1409) .

4- سنن ابی داود ، حدیث شماره (2815) .

5- سنن ابن ماجه ، حدیث شماره (3170) .

6- مسند امام احمد ، حدیث شماره (17113) و....

ناگفته نماند که این حدیث علاوه از کتب مذکور در بسیاری از کتب حدیثی دیگر نیز روایت شده است .