۩۩۩ قـــرآن و سنّت زنــــده بــــاد ۩۩۩

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (20) (سوره انفال)

۩۩۩ قـــرآن و سنّت زنــــده بــــاد ۩۩۩

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (20) (سوره انفال)

شرح و تحقیق سنن ابن ماجه ..... درس یازدهم


8 - حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّار، حَدَّثنا الجرَّاحُ بْنُ مَلِیحٍ، حَدَّثَنَا بَکْرُ بْنُ زُرْعَةَ، قَالَ: سَمِعْتُ أبا عِنَبَةَ الخُوْلَانِیَّ، وَکَانَ قَدْ صَلَّى الْقِبْلَتَیْنِ، مَعَ رَسُولِ الله -صلى الله علیه وسلم-، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ الله -صلى الله علیه وسلم-، یَقُولُ: لَا یَزَالُ الله یَغْرِسُ فی هَذَا الدِّینِ غَرْسًا، یَستَعْمِلُهُمْ فی طَاعَتِهِ.


لغات و جملات حدیث:


صَلَّى الْقِبْلَتَیْنِ: به سمت دو قبله (بیت المقدس و کعبه) نمازخوانده است.

ﻻَ ﻳَﺰَﺍﻝُ : همیشه ، بصورت مستمر.

ﻳَﻐْﺮِﺱُ : می کارد، نهال کاشت می کند، در اینجا هدف این است که آنها را ثابت و نسبت به دین اسلام مدلّل می گرداند.

ﻏَﺮْﺳًﺎ : نهال.

ﻳَﺴْﺘَﻌْﻤِﻠُﻬُﻢْ ﻓِﻲ ﻃَﺎﻋَﺘِﻪِ ‏: آنها را در اطاعت و فرمانبردای خویش کار می گیرد.


ﺗﺮﺟﻤﻪ حدیث: ﺍﺑﻮﻋﻨﺒﻪ ﺧﻮﻻﻧﯽ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﮐﻪ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺑﺴﻮﯼ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻗﺒﻠﻪ ‏(ﺑﯿﺖ ﺍﻟﻤﻘﺪﺱ ﻭﮐﻌﺒﻪ ‏) ﺑﺎ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻧﻤﺎﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ اند ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : من از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم شنیدم که می فرمایند: ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻭ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﻣﺴﺘﻤﺮ ‏( ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭﺭ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﯽ ‏) ﺍﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﯾﻦ ﻧﻬﺎﻟﯽ ﺭﺍ ﻣﯽ ﮐﺎﺭﺩ ﻭﺍﺯ(همه) ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻓﺮ ﻣﺎﻧﺒﺮﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﺩ.


مسائل و توضیحات حدیث:

از این حدیث مسائل و احکام زیر برگرفته و استنباط می شود:

۱ - درهر دور و زمانی افرادی وجود دارند که فرمانبردار و مطیع دستورات الله متعال اند.

۲ - هیچ دور و زمانی از افراد مطیع و فرمانبردار الهی خالی نیستند.

۳ - الله متعال برای حفظ دین خودش افرادی را در این دین تربیت می کند و رشد می دهد تا بزرگ شده و به دین خدمت نموده و فرمانبرداران واقعی الهی باشند.

۴ - افراد نیک و فرمانبرداران الهی، تربیت شده گان الله متعال می باشند.

این حدیث علاوه از سنن ابن ماجه در هیچ یک از سایرکتب شش گانه حدیثی نیامده است ، گرچه در برخی ازسایرکتب حدیثی آمده است، ناگفته نماند که همین حدیث در کتاب (الآحاد والمثانی) أبو بکر بن أبی عاصم روایت (2497) با همین سند و اندک تفاوتی در متن این گونه آمده است:

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ، نا الْجَرَّاحُ بْنُ مَلِیحٍ، نا بَکْرُ بْنُ زُرْعَةَ الْخَوْلَانِیُّ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عِنَبَةَ الْخَوْلَانِیَّ، رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ وَکَانَ قَدْ صَلَّى الْقِبْلَتَیْنِ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ: «لَا یَزَالُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ یَغْرِسُ فِی هَذَا الْأَمْرِ غَرْسًا یَسْتَعْمِلُهُمْ فِی طَاعَتِهِ».

ﺗﺮﺟﻤﻪ : ﺍﺑﻮﻋﻨﺒﻪ ﺧﻮﻻﻧﯽ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﮐﻪ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺑﺴﻮﯼ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻗﺒﻠﻪ ‏(ﺑﯿﺖ ﺍﻟﻤﻘﺪﺱ ﻭﮐﻌﺒﻪ ‏) ﻧﻤﺎﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ اند، ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ: من از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم شنیدم که می فرمایند : ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻭ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﻣﺴﺘﻤﺮ ‏( ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭﺭ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﯽ ‏) ﺍﻟﻠﻪ عزو جل ﺩﺭ ﺍﯾﻦ امر ﻧﻬﺎﻟﯽ ﺭﺍ ﻣﯽ ﮐﺎﺭﺩ ﻭﺍﺯ(همه) ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻓﺮ ﻣﺎﻧﺒﺮﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﺩ.


تحقیق وبررسی سند:

در سند این روایت (هشام بن عمار دمشقی رحمه الله) وجود دارد ایشان راوی صدوق بود که در پیری تلقین پذیر گشته است وهمچنین در سند این حدیث جناب (جرّاح بن ملیح رحمه الله) وجود دارد که «صدوق» است و جناب (بکر بن زرعه رحمه الله) وجود دارد که «مقبول» است بهمین خاطر این حدیث «حسن» گشته است.


صحابه حدیث:

صحابی که این حدیث را روایت نموده ابوعنبه خولانی رضی الله عنه می باشند، نام ایشان عبدالله بن عنبه بوده و برخی بر این باور اند که نام ایشان عماره بوده است، ایشان جزء اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم می باشند گرچه برخی این را قبول نداشته و ایشان را از مخضرمین و تابعین می دانند، ایشان در سال یکصد و هجده هجری قمری وفات نموده اند، از ایشان در سنن ابن ماجه فقط دو روایت آمده است یکی همین روایت و دیگری روایت (1120) که در آن آمده رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در نماز جمعه «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى وَ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْغَاشِیَةِ» را می خواندند.