۩۩۩ قـــرآن و سنّت زنــــده بــــاد ۩۩۩

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (20) (سوره انفال)

۩۩۩ قـــرآن و سنّت زنــــده بــــاد ۩۩۩

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (20) (سوره انفال)

شرح و تحقیق سنن ابن ماجه ..... درس دهم

7 - حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا یَحْیَى بْنُ حَمْزَةَ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَلْقَمَةَ نَصْرُ بْنُ عَلْقَمَةَ، عَنْ عُمَیْرِ بْنِ الْأَسْوَدِ، وَکَثِیرِ بْنِ مُرَّةَ الْحَضْرَمِیِّ، عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: قَالَ: «لَا تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِی قَوَّامَةً عَلَى أَمْرِ اللَّهِ، لَا یَضُرُّهَا مَنْ خَالَفَهَا».


لغات وجملات حدیث:

ﻻَ ﺗَﺰَﺍﻝُ : همیشه ، بصورت مستمر، بشکل دائمی.

ﻃَﺎﺋِﻔَﺔٌ ﻣِﻦْ ﺃُﻣَّﺘِﻲ : گروهی از امت من.

ﻗَﻮَّﺍﻣَﺔً ﻋَﻠَﻰ ﺃَﻣْﺮِ ﺍﻟﻠَّﻪِ: برپا دارنده دستور الله (متعال) هستند، برپا دارنده دین الله (متعال) هستند.

ﻻَ ﻳَﻀُﺮُّﻫَﺎ ﻣَﻦْ ﺧَﺎﻟَﻔَﻬَﺎ ‏: کسی که با آنها مخالفت نماید نمی تواند به آنها ضرری برساند.


ﺗﺮﺟﻤﻪ حدیث: ﺍﺑﻮﻫﺮﯾﺮﻩ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﻫﻤﯿﺸﻪ ‏(ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻋﺼﺮ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﯽ ‏) ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺍﺯ ﺍﻣﺖ ﻣﻦ ‏(ﻭﺟﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫند ﺩﺍﺷﺖ ‏) ﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺩﺳﺘﻮﺭ ‏(ﻭ ﺩﯾﻦ ‏) ﺍﻟﻠﻪ (متعال) هستند ﻭ هرکس ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ‏(ﮔﺮﻭﻩ) ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﻨﺪ نمی تواند ﺑﻪ ﺁﻥ ﺿﺮﺭﯼ ‏( ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺩﯾﻨﯽ ﻭ ﺍﯾﻤﺎﻧﯽ ‏) برﺳﺎﻧﺪ.


مسائل و توضیحات حدیث: آنچه در باره این حدیث باید گفته شود در توضیحاتی که برای حدیث ششم سنن ابن ماجه که قبل از این حدیث آمده بیان شده است، زیرا هر دو حدیث در باره یک موضوع بحث نموده و در باره یک گروه سخن به میان آورده است، ولی برای بهتر فهمیدن الفاظ و مفهوم این حدیث نیاز به اندک توضیحات بیشتری است که در ذیل بیان می شود.

این حدیث با این الفاظ از تفردات ابن ماجه است و در سایر کتب ششگانه حدیثی نیامده است گرچه در بسیاری از دیگرکتب حدیثی با الفاظ متفاوت آمده است ، ولی ناگفته نماند که این حدیث در روایت شماره (2781) کتاب ( الآحاد والمثانی) أبو بکر بن أبی عاصم که سند آن و سند ابن ماجه یکی است این گونه آمده است:


حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ، نا یَحْیَى بْنُ حَمْزَةَ، نا أَبُو عَلْقَمَةَ، عَنْ عُمَیْرِ بْنِ الْأَسْوَدِ، وَکَثِیرِ بْنِ مُرَّةَ قَالَا: إِنَّ أَبَا هُرَیْرَةَ وَابْنَ السِّمْطِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا کَانَا یَقُولَانِ: لَا یَزَالُ الْمُؤْمِنُونَ فِی الْأَرْضِ إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ، وَذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لَا تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِی قَوَّامَةً عَلَى أَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ لَا یَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ تُقَاتِلُ أَعْدَاءَهَا کُلَّمَا ذَهَبَ حِزْبُ قَوْمٍ تَسْتَحْرِبُ قَوْمَ أُخْرَى یَرْفَعُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ قُلُوبَ قَوْمٍ لِیَرْزُقَهُمْ مِنْهُ حَتَّى تَأْتِیَهُمُ السَّاعَةُ کَأَنَّهَا قِطَعُ اللَّیْلِ الْمُظْلِمِ».

ترجمه : عمیربن اسود و کثیر بن مره رحمهما الله فرمودند: همانا ابوهریره و ابن السمط رضی الله عنهما می فرمودند : همیشه اهل ایمان در زمین هستند تا اینکه قیامت برپا گردد و این بدان سبب است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : همیشه گروهی از امت من برپا دارنده گان امر(دین) الله باعزت و بزرگوارمی باشند و هرکس با آنها مخالفت کند، نمی تواند به آنها ضرری برساند، این گروه با دشمنانش می جنگند، وهرگاه که گروه قومی می رود با قومی دیگری طلب جنگد می کند و الله دلهای قومی را ( به جنگ با آنها) بلند می کند تا الله از آنان به این گروه (با گرفت غنائم) روزی دهد ، (و این حالت و این گروه ادامه دارد) تا اینکه قیامت (بر) آنها آمده گویا که تکه های شب تاریک است.


درپایان باید گفت که استاد آلبانی رحمه الله در سلسله احادیث صحیحه حدیث شماره (3425) باحواله از کتاب (التاریخ) امام بخاری رحمه الله وبعض کتب دیگر، حدیث زیرا نقل نموده و آن را صحیح دانسته است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم این گونه فرموده اند:

لا تزالُ من أمَّتی عِصابةٌ قوَّامةٌ على أمْرِ الله عزّ وجلّ، لا یضرُّها من خالفَها؛ تقاتلُ أعداءها، کلما ذهبَ حربٌ نشِبَ حربُ قومٍ آًخرین، یزیغُ اللهُ قلوب قوم لیرزقَهم منه، حتى تأتیهم الساعةُ، کأنّها قطعُ اللیلِ المظلمِ، فیفزعونَ لذلک؛ حتّى یلبسُوا له أبدانَ الدُّروع، وقال رسول الله - صلى الله علیه وسلم -: همْ أهلُ الشّامِ، ونکَتَ رسولُ اللهِ - صلى الله علیه وسلم - بإصبعِه؛ یومئُ بها إلى الشّامِ حتّى أوجَعها.

ترجمه : همیشه گروهی از امت من برپا دارنده امر(دین) الله باعزت وبزرگوارمی باشند، و کسی که با آنها مخالفت کند نمی تواند به آنها ضرر(ایمانی) برساند، (این گروه) با دشمنانش می جنگد، هرگاه که جنگ (باقومی) از بین برود جنگ با قوم دیگری شروع می شود، الله دل افرادی را کج می کند (تا اینکه با این گروه بجنگند) تا اینکه الله به این گروه (از غنیمت اموال آنها) روزی بدهد (این گروه و این حالت ادامه دارد) تا اینکه قیامت برآنها می آید (وبپا می شود) گویا که تکه های شب تارک اند پس آنها برای آن آمده و ازآن می ترسند تا این که برای آن زره ها کلف و بزرگ می پوشند، و(سپس) رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم در حالی که انگشتشان را به سمت شام اشاره نموده ومحکم برزمین کوبیدند که به درد آمد و فرمودند: (در آن زمان، اکثر) آنها اهل شام هستند.

قابل ذکر است که شام به منطقه شمالی شبه جزیرة العرب گفته می شود که شامل سوریه با انطاکیه و اردن و فلسطین تا عسقلان می باشد.


تحقیق و بررسی سند:

در سند این روایت (هشام بن عمار دمشقی رحمه الله) وجود دارد که ایشان راوی صدوق بوده و در پیری تلقین پذیر گشته بودند، و همچنین (یحیى بن حمزه) وجود دارد که ثقه است ولی متهم به قدریه بودن است، و اما متن این حدیث را استاد آلبانی رحمه الله (حسن صحیح) دانسته است و شیخ شعیب ارناووط رحمه الله نیز گفته که این حدیث بنا بر متابعاتی که دارد صحیح است؛ زیرا متن این حدیث با اندک تفاوتی با سندهای دیگر وازصحابه های متعددی در بسیاری از کتب حدیثی روایت شده است.

در سند این حدیث دو راوی به نامهای «عمیر بن الأسود» و «کثیر بن مره حضرمی» وجود دارند که هر دو ثقه و مُخضَرَم هستند، مُخضَرَم به فردی گویند که در زمان حیات رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم مشرف به اسلام شده باشد ولی رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم را ندیده باشد، این دسته از افراد ازصحابه محسوب نمی شوند و از تابعین به حساب می آیند.


در اینجا علاوه از توضیحات این حدیث باید خدمت شما خوانندگان عزیز و گرامی نسبت به شرح و تصحیح و تضعیف احادیث سنن ابن ماجه دو نکته را عرض نمایم:

1 -  بنده در تصحیح و تضعیف احادیث سنن ابن ماجه از تحقیقات استاد آلبانی و شیخ شعیب ارناووط رحمهما الله استفاده می کنم و اگر نسبت به تصحیح و یا تضعیف حدیثی اختلاف نظری هم داشته باشم آنجا تذکر خواهم داد.

2 - بنده عموما در شرح احادیث سنن ابن ماجه از کتاب (مشارق الأنوار الوهّاجة ومطالع الأسرار البهّاجة فی شرح سنن الإمام ابن ماجه) نوشته : محمد بن علی بن آدم بن موسى، استفاده می کنم؛ البته ناگفته نماند که گه گاهی از مطالب سایر کتب نیز استفاده می نمایم.