اگر فردی حساب بانکی اش به نیّت جایزه نباشد، حکمش چیست؟

پرسش:   اگر فردی حساب بانکی اش به نیّت جایزه نباشد و بانک هم شرط باقی ماندن پول در حساب را نگذارد و با این وجود بانک جایزه داد، حکمش چیست؟

پاسخ: اگر نوع حساب از حسابهایی است که جایزه می دهند، مانند قرض الحسنه پس چه به نیت جایزه بگذارد و چه نگذار فرقی ندارد، جایزه در مقابل آن پس انداز داده شده است. این حرام است، بطور کلی پولهایی که در بانک ها گذاشته می شوند  از سه حالت بیرون نیستند:

1- بصورت قرضی به بانک داده می شود،در این صورت جایزه، هدیه و سود و ربا گرفتن حرام است، در این باره به این اثر توجه نمایید:

عَنْ أَبِی بُرْدَةَ ،  أَتَیْتُ الْمَدِینَةَ فَلَقِیتُ  عَبْدَ اللَّهِ بْنَ سَلَامٍ  رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، فَقَالَ : أَلَا تَجِیءُ فَأُطْعِمَکَ سَوِیقًا، وَتَمْرًا، وَتَدْخُلَ فِی بَیْتٍ. ثُمَّ قَالَ : إِنَّکَ بِأَرْضٍ الرِّبَا بِهَا فَاشٍ ؛ إِذَا کَانَ لَکَ عَلَى رَجُلٍ حَقٌّ فَأَهْدَى إِلَیْکَ حِمْلَ تِبْنٍ، أَوْ حِمْلَ شَعِیرٍ، أَوْ حِمْلَ  قَتٍّ  فَلَا تَأْخُذْهُ فَإِنَّهُ رِبًا.

ترجمه: ابو برده رحمه الله فرمودند: من به مدینه آمده و با عبدالله بن سلام رضی الله عنه ملاقات نمودم، آیا به خانه (ما) نمی آیی تا به قاووت نوشانده و خرما بخورانم، سپس گفت: همانا تو در سر زمینی هستی که در آن ربا منتشر است؛ لذا اگر تو به فردی قرضی داده بودی و او به تو باری از کاه و یا بار جو و یا باری علف هدیه کرد تو آن را نگیر، زیرا این سود و رباست.

صحیح البخاری ( 3814 ، 7342 )

نکته دیگر این که در اینجا یک قاعده و قانون کلی است که از آثار صحابه همانند ابی بن کعب، و عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عباس رضی الله عنهم، و آن قانون این است« ﻛﻞ ﻗﺮﺽ ﺟﺮ ﻣﻨﻔﻌﺔ ﻓﻬﻮ ﺭﺑﺎ » یعنی هر قرض و وامی که به قرض دهنده نفعی اضافه تر از قرضش بکشد و بیاورد آن سود و رباست.

2- سپرده گذار پولش را بعنوان امانت در نزد بانک می گذارد، در این صورت در حقیقت بانک باید در قبال حفظ اموال سپرده گذران از آنها حق الزحمه بگیرد، نه اینکه به آنها جایزه بدهد، و در حقیقت هیچ بانکی و یا حتی هیچ شخصی این کار را نمی کند، که هم اموال مردم را بعنوان امانت گرفته و نگه داری کند و هم به صاحبشان این امانت ها جایزه بدهد، و در حالی که شرعا استفاده از امانت جایز نیست، و باید همانگونه که هست نگه داری شده از آن سوء استفاده نشود.

3- بانک پول افراد را بعنوان شرکات در کارها می گیرد، در این صورت باید بانک و افراد در نفع و ضرر شریک باشند، و سود باید واقعی باشد، نه غیر واقعی، و جایزه ای به برخی از شرکاء دادن و دیگر شرکاء را محروم نمودن ، حرام است، زیرا این جایزه از اموال همه بوده، که به برخی تعلق گرفته است.