۩۩۩ قـــرآن و سنّت زنــــده بــــاد ۩۩۩

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (20) (سوره انفال)

۩۩۩ قـــرآن و سنّت زنــــده بــــاد ۩۩۩

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (20) (سوره انفال)

احــــــــادیث ستــــــــــره

بسم الله الرحمن الرحیم


 

احــــــــادیث ستــــــــــره

 


سخنی چند، قبل از اصل مطلب


 

بعد از حمد و ثنای بی نهایت برای الله متعال و درود و سلام فراوران بررسول الله صلی الله علیه و آله وسلم، باید گفت:

عبور نمودن از جلوی نماز گزار گناه زیادی دارد تا جایی که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: عَنْ أَبِی جُهَیْمٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «لَوْ یَعْلَمُ المَارُّ بَیْنَ یَدَیِ المُصَلِّی مَاذَا عَلَیْهِ، لَکَانَ أَنْ یَقِفَ أَرْبَعِینَ خَیْرًا لَهُ مِنْ أَنْ یَمُرَّ بَیْنَ یَدَیْهِ» (صحیح بخاری، حدیث: 510)

ترجمه: ابوجهیم رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: اگر عبورکننده از جلوی نماز گزار می دانست که چه (گناه بزرگی) بر اوست، برایش اینکه چهل (سال، یا ماه، یا روز) بایستد بهتراست از این که از جلوی آن (نماز گزار) عبور کند.

بهمین خاطر رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم دستور به گذاشتن «سُتـــره» در جلوی نماز گزار شده اند، «سُتـــره» به چیزی گفته می شود که بعنوان علامت و نشانی در جلوی نماز گزار گذاشته می شود تا دیگران بدانند که او دارد نماز می خواند و از جلوی او عبور نکنند و از پشت آن چیز عبور کنند، در این باره احادیث صحیح زیادی آمده است که بنده ان شاء الله تعالی در ذیل تعدادی از آنها را ذکر خواهم نمود، تا برای همه اهمیت گذاشتن ستره به هنگام نماز واضح گردد.

 

احـــــادیث سُتـــــــره

 

1- عن ابْن عُمَرَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ:لَا تُصَلِّ إِلَّا إِلَى سُتْرَةٍ وَلَا تَدَعْ أَحَدًا یَمُرُّ بَیْنَ یَدَیْکَ فإن أبى فلتقاتله فإنما هو شیطان.                                  (صحیح ابن حبان، حدیث: 2356)

 

ترجمه: ابن عمر رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: نماز نخوان مگر بسوی ستره و کسی را نگذار که از جلویت (به هنگام نماز) عبور کند و اگر او سرباز زد (وخواست عبور کند) پس باید که با او درگیر شوی زیرا قطعا او شیطان است.

 

2- عن ابْن عُمَرَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: إِذَا کَانَ أَحَدُکُمْ یصلِّی فَلَا یَدَعَنَّ أَحَدًا یَمُرُّ بَیْنَ یَدَیْهِ فإنْ أَبَى فَلْیُقَاتِلْهُ فَإِنَّ معه القرین.                                  (صحیح ابن حبان، حدیث: 2364)

 

ترجمه: ابن عمر رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: هرگاه یکی از شما نماز می خواند، پس کسی را نگذارد که از جلویش بگذرد و اگر او سرباز زد (و خواست گذر کند) پس باید که با او درگیر شود زیرا قطعا با او همراهی (ازشیطانها) است.

 

3- عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ، قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ: «إِذَا صَلَّى أَحَدُکُمْ إِلَى شَیْءٍ یَسْتُرُهُ مِنَ النَّاسِ فَأَرَادَ أَحَدٌ أَنْ یَجْتَازَ بَیْنَ یَدَیْهِ، فَلْیَدْفَعْهُ فَإِنْ أَبَى فَلْیُقَاتِلْهُ فَإِنَّمَا هُوَ شَیْطَانٌ».

 (صحیح بخاری، حدیث: 509)

ترجمه: ابوسعید خُدری رضی الله عنه فرمودند: من از پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم شنیدم که می فرمایند: هرگاه یکی از شما بسوی چیزی نماز می خواند که او را از مردم می پوشاند و سپس کسی خواست از جلویش گذر کند، پس باید او را (به عقب) هل دهد (و نگذارد که از جلویش گذر کند) واگر او سر باز زد (و باز هم خواست از جلویش گذر کند) پس باید با او درگیر شود (و نگذارد که اواز جلویش عبورکند) زیرا قطعا او شیطان است.

4 - عَنْ سَهْلِ بْنِ أَبِی حَثْمَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «إِذَا صَلَّى أَحَدُکُمْ إِلَى سُتْرَةٍ فَلْیَدْنُ مِنْهَا لَا یَقْطَعَ الشَّیْطَانُ عَلَیْهِ صَلَاتَهُ».                                     (سنن نسائی، حدیث: 748)

ترجمه: سهل بن ابی حثمه رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: هرگاه یکی از شما بسوی ستره ای نماز خواند پس باید که به آن نزدیک باشد، (در این صورت) شیطان؛ نمازش را براو قطع نمی کند.

5 - عَنْ طَلْحَةَ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «إِذَا وَضَعَ أَحَدُکُمْ بَیْنَ یَدَیْهِ مِثْلَ مُؤْخِرَةِ الرَّحْلِ فَلْیُصَلِّ، وَلَا یُبَالِ مَنْ مَرَّ وَرَاءَ ذَلِکَ».                               (صحیح مسلم، حدیث: 499)

 

ترجمه: طلحه بن عبیدالله رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: آنگاه که یکی از شما همانند چوب پشت کجاوه در جلویش (بعنوان ستره) گذاشت، پس نماز بخواند و پروا نکند چه کسی از پشت آن (ستره) گذر می نماید.

 

6 - عَنْ أَبِی ذَرٍّ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «إِذَا قَامَ أَحَدُکُمْ یُصَلِّی، فَإِنَّهُ یَسْتُرُهُ إِذَا کَانَ بَیْنَ یَدَیْهِ مِثْلُ آخِرَةِ الرَّحْلِ، فَإِذَا لَمْ یَکُنْ بَیْنَ یَدَیْهِ مِثْلُ آخِرَةِ الرَّحْلِ، فَإِنَّهُ یَقْطَعُ صَلَاتَهُ الْحِمَارُ، وَالْمَرْأَةُ، وَالْکَلْبُ الْأَسْوَدُ» قُلْتُ: یَا أَبَا ذَرٍّ، مَا بَالُ الْکَلْبِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْکَلْبِ الْأَحْمَرِ مِنَ الْکَلْبِ الْأَصْفَرِ؟ قَالَ: یَا ابْنَ أَخِی، سَأَلْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ کَمَا سَأَلْتَنِی فَقَالَ: «الْکَلْبُ الْأَسْوَدُ شَیْطَانٌ».

(صحیح مسلم، حدیث: 510)

ترجمه: ابوذر رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: هرگاه یکی از شما نماز می خواند، همانا او را (از مردم) می پوشاند زمانی که در جلویش چیزی به (اندازه و) همانند چوب پشت کجاوه (بعنوان ستره، گذاشته شده) باشد، و اگر در جلویش(ستره ای) همانند (و به اندازه) چوب پشت کجاوه (قرار نداشته) باشد، همانا نمازش را (گذر) خر، و زن، و سگ سیاه قطع می کند، (روای می گوید) من گفتم: ای ابوذر؛ سگ سیاه از سگ سرخ و از سگ زرد چه فرقی دارد؟ (که با گذرسگ سیاه نماز قطع می شود و با دیگر سگها نه) (ابوذر رضی الله عنه) فرمودند: ای پسر بردار، من از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم (از این جریان) پرسیدم همانگونه که تو از من پرسیدی، ایشان گفتند: سگ سیاه شیطان است.

 

7 - عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «یَقْطَعُ الصَّلَاةَ الْمَرْأَةُ وَالْحِمَارُ وَالْکَلْبُ، وَیَقِی ذَلِکَ مِثْلُ مُؤْخِرَةِ الرَّحْلِ».

             (صحیح مسلم، حدیث: 511)

ترجمه: ابوهریره رضی الله عنه فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: (گذر) زن، و خر، و سگ (سیاه، از جلوی نماز گزار) نماز را قطع می کند، و( گذاشتن ستره ای) همانند چوب پشت کجاوه از این قطع جلوگیری می کند.

 

8 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ، قَالَ: «کَانَ النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَغْدُو إِلَى المُصَلَّى وَالعَنَزَةُ بَیْنَ یَدَیْهِ تُحْمَلُ، وَتُنْصَبُ بِالْمُصَلَّى بَیْنَ یَدَیْهِ، فَیُصَلِّی إِلَیْهَا».                                      (صحیح بخاری، حدیث: 973)

 

ترجمه: ابن عمر رضی الله عنه فرمودند: پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم صبح که به عیدگاه می رفتند جلوتر از ایشان سرنیزه (و یا عصای کوچکی) برده می شد و (سپس به هنگام نماز) در عیدگاه در جلوی ایشان نصب (و به زمین فروبرده) می شد، و (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) به سوی آن (ایستاده) نماز می خواندند.

 

9- عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ، قَالَ: «کَانَ بَیْنَ مُصَلَّى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَبَیْنَ الجِدَارِ مَمَرُّ الشَّاةِ».     (صحیح بخاری، حدیث: 496)

ترجمه: سهل بن سعد رضی الله عنه فرمودند: فاصله در میان جای (سجده) که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم نماز می خواندند (و سجده می کردند) تا دیوار(ی که بعنوان ستره در جلوی ایشان قرار داشت) به اندازه عبور نمودن یک گوسفند بوده است.

 

10 - عَنِ ابْنِ عُمَرَ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ «کَانَ یُعَرِّضُ رَاحِلَتَهُ، فَیُصَلِّی إِلَیْهَا»، قُلْتُ: أَفَرَأَیْتَ إِذَا هَبَّتِ الرِّکَابُ؟ قَالَ: «کَانَ یَأْخُذُ هَذَا الرَّحْلَ فَیُعَدِّلُهُ، فَیُصَلِّی إِلَى آخِرَتِهِ - أَوْ قَالَ مُؤَخَّرِهِ -»

 

(صحیح بخاری، حدیث: 507)

 

ترجمه: ابن عمر رضی الله عنه روایت نمودند که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم شترسواریشان را در جلویش (در حال خوابیده) قرار داده (و ستره نموده) و سپس بسوی آن نماز می خواندند، (راوی می گوید) من گفتم: بفرمایید که زمانی که شتران در حال حرکت (و چریدن) می بودند (چه چیز را ستره می گذاشتند)؟ ایشان فرمودند: (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) کجاوه (شتر) را گرفته و در جلویشان قرار می دادند و سپس به سمت چوب پشت آن نماز می خواندند.

 

11 - عَنْ أَبِی جُحَیْفَةَ، قَالَ: «أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى بِهِمْ بِالْبَطْحَاءِ وَبَیْنَ یَدَیْهِ عَنَزَةٌ، الظُّهْرَ رَکْعَتَیْنِ، وَالعَصْرَ رَکْعَتَیْنِ، تَمُرُّ بَیْنَ یَدَیْهِ المَرْأَةُ وَالحِمَارُ».                   (صحیح بخاری، حدیث: 495)

ترجمه: ابوجحیفه رضی الله عنه فرمودند: همانا پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم برایشان در بطحاء (مکه، در منی) نماز ظهر را دو رکعت و نماز عصر را دو رکعت خواندند و در حالی که در جلویشان سر نیزه ای (بعنوان ستره) بر زمین فروبرده شده بود، و از جلویشان (و پشت ستره) زن و خر گذر می کرد.

 

12- عَنْ عَمْرِو بْنِ شُعَیْبٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ جَدِّهِ، قَالَ: هَبَطْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مِنْ ثَنِیَّةِ أَذَاخِرَ «فَحَضَرَتِ الصَّلَاةُ - یَعْنِی فَصَلَّى إِلَى جِدَارٍ - فَاتَّخَذَهُ قِبْلَةً وَنَحْنُ خَلْفَهُ، فَجَاءَتْ بَهْمَةٌ تَمُرُّ بَیْنَ یَدَیْهِ فَمَا زَالَ یُدَارِئُهَا حَتَّى لَصَقَ بَطْنَهُ بِالْجِدَارِ، وَمَرَّتْ مِنْ وَرَائِهِ».

(سنن ابی داود، حدیث: 708)

ترجمه: عبدالله بن عمرو رضی الله عنه پدر بزرگ عمروبن شعیب رحمه الله فرمودند: ما بهمراه رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم از درّه اذاخر فرود آمدیم که وقت نماز فرا رسید و رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم به سوی دیواری نماز خوانده و آن را قبله قرار دادند و ما پشت سر ایشان بودیم، بچه گوسفندی آمد تا از جلویشان گذر کند، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم مستمرا او را دفع و جلوگیری می کرد و به سمت دیوار و جلو می رفت تا اینکه شکم مبارک ایشان به دیوار چسپید و آن بچه گوسفند از پشت سر ایشان گذر نمود.

13- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: «أَقْبَلْتُ رَاکِبًا عَلَى حِمَارٍ أَتَانٍ، وَأَنَا یَوْمَئِذٍ قَدْ نَاهَزْتُ الِاحْتِلاَمَ، وَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یُصَلِّی بِمِنًى إِلَى غَیْرِ جِدَارٍ، فَمَرَرْتُ بَیْنَ یَدَیْ بَعْضِ الصَّفِّ، وَأَرْسَلْتُ الأَتَانَ تَرْتَعُ، فَدَخَلْتُ فِی الصَّفِّ، فَلَمْ یُنْکَرْ ذَلِکَ عَلَیَّ».

(صحیح بخاری، حدیث: 76)

 

ترجمه: عبدالله بن عباس رضی الله عنه فرمودند: من بر ماده خری سوار بوده و آمدم و آن روز(ها) من نزدیک به (سنّ) بلوغ بودم، و رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم داشتند در منی بسوی غیر دیواری نماز می خواندند، من از جلوی قسمتی از صفی گذر نمودم و ماده خر را رها نمودم تا بچرد، و سپس در صف نماز داخل شدم، و این کار من (از جانب رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم و یا کس دیگری) انکار نشد.

14- عَنْ یَزِید بْن أَبِی عُبَیْدٍ، قَالَ: کُنْتُ آتِی مَعَ سَلَمَةَ بْنِ الأَکْوَعِ فَیُصَلِّی عِنْدَ الأُسْطُوَانَةِ الَّتِی عِنْدَ المُصْحَفِ، فَقُلْتُ: یَا أَبَا مُسْلِمٍ، أَرَاکَ تَتَحَرَّى الصَّلاَةَ عِنْدَ هَذِهِ الأُسْطُوَانَةِ، قَالَ: فَإِنِّی «رَأَیْتُ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَتَحَرَّى الصَّلاَةَ عِنْدَهَا».

(صحیح بخاری، حدیث: 502)

 

ترجمه: یزید بن ابی عبید رحمه الله فرمودند: من بهمراه سلمه بن اکوع رضی الله عنه (به مسجد النبی) می آمدم (می دیدم که ایشان عموما) نزد ستونی که برآن قرآن گذاشته بود نماز می خواندند، (روزی من به ایشان) گفتم: ای ابومسلم من تو را می بینم که (همیشه) تلاش می کنی که نزد این ستون نمازبخوانی (و آن را ستره قرار دهی، علت چیست)؟ ایشان فرمودند: همانا من پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را می دیدم که  تلاش می کنند که نزد این ستون نماز بخوانند(وآن را ستره قرار دهند).

 

 

 

 

 

 

خلاصــــه احـــــــــادیث

 

آنچه که از احادیث صحیحی که در بالا در باره «سُـــــتره» ذکر شده فهمیده می شود، از قرار زیر است:

1- فرد بدون «سُــــتره» نباید نماز بخواند.

2- نماز گزار باید به «سُـــــتره» نزدیک باشد تا شیطان خللی و قطعی در نمازش ایجاد نکند.

 

3 - فاصله محل سجده نماز گذار تا «سُـــــتره» به انداز گذر گوسفندی یعنی حدودا نیم متر باشد.

 

4- حد اقل طول و درازی «سُـــــتره» باید به اندازه طول و دارزی چوب پشت کجاوه یعنی حدودا سی سانتی متر باشد.

 

5- در نمازی که با جماعت خوانده می شود ، تنها «سُـــــتره»  امام برای همه کفایت می کند یعنی مقتدیها نیاز به «سُـــــتره»  ندارند.

 

6- نماز گزار نباید بگذارد کسی از میان او و «سُـــــتره» او گذر کند، زیرا همراهش شیطان گذر می کند و باعث خلل در نماز و قطع آن می شود.

7 - اگر خواست کسی از میان نماز گزار و «سُـــــتره» او بگذر باید بادستش جلوی او را بگیرد.

8 - و اگر فردی اصرار برگذر نمودن از جلوی نماز گزار داشت، نماز گزار با او درگیر شده یعنی بازور نگذار که از جلویش گذر کند.

9- اگر آنی که می خواست گذر کند حیوانی بود، نماز گزار خودش را به «سُـــــتره» نزدیک کند تا آن حیوان از پشت سر او گذر کند.

10 - گذر افراد و حیوانات از پشت «سُـــــتره» خللی در نماز نمازگزار ایجاد نمی کند.

 

11- در صورت نبود «سُـــــتره» ، گذر زن بالغ، شیطان، خر، وسگ سیاه از جلوی نماز گزار، نماز او را قطع و در آن خلل ایجاد می کند.

 

12- استفاده برای «سُـــــتره» ازهرچیزی که بشود از آن بعنوان علامت برای نماز خواندن استفاده کرد مانند: سر نیزه، عصای کوچک، کجاوه شتر، دیوار، ستون وشتر، ووو جایز است.

 

13- «سُـــــتره»  باعث عدم خلل و قطع در نماز می گردد.