تفسیرآسان آیه (۲۵۳) سوره بقره

ترجمه آیه (۲۵۳) سوره بقره

تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَ اللَّهُ وَرَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجَاتٍ وَآتَیْنَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا اقْتَتَلَ الَّذِینَ مِنْ بَعْدِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمْ الْبَیِّنَاتُ وَلَکِنْ اخْتَلَفُوا فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ وَمِنْهُمْ مَنْ کَفَرَ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا اقْتَتَلُوا وَلَکِنَّ اللَّهَ یَفْعَلُ مَا یُرِیدُ (۲۵۳)

ترجمه : ما بعضی ازآن فرستادشدگان (الهی،‌ که قبلا ذکر شد) را بر بعضی دیگر فضیلت و بر تری دادیم ، از آنان کسانی است که الله با او (مستقیم و بدون واسطه) سخن گفته است و برخی را (هم) درجاتی برتر داده است و ما به عیسی پسر مریم نشانها (و معجزهای ) روشنگردادیم و او را با روح مقدس (جبرئیل علیه السلام) تأیید وتقویت نمودیم، و اگر الله خواسته بود کسانی بعد از آنان بودند بعد از این که دلیل های واضح برای آنها آمد با هم درگیر نمی شدند، و لیکن آنان اختلاف نمودند، سپس برخی از آنان ایمان آورده و برخی از آنان کفر ورزیدند، و اگر الله خواسته بود که آنان با هم اختلاف نمی کردند و با یکدیگر نمی جنگیدند، ولیکن الله همان کاری را می کند که می خواهد .

تفسیرآسان آیه (۲۵۳) سوره بقره

(تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ) دراین قسمت از آیه الله متعال این مطلب را بیان نموده که برخی از پیامبران علیهم السلام بنا بر برخی از خصوصیات و امتیازات و معجزاتی که الله متعال به آنان داده بر برخی دیگر برتری و فضیلت دارند ، همانندآنچه که در این قسمت از این آیه در آیه (۵۵) سوره اسراء نیز آمده آنجایی که الله متعال فرموده اند :

{وَلَقَدْ فَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِیِّینَ عَلَى بَعْضٍ وَآتَیْنَا دَاوُدَ زَبُورًا}  یعنی : قطعا ما برخی ازپیامبران را بر برخ دیگر برتری دادیم و به دواد (کتاب) زبور را داده ایم .

ناگفته نماند که امتیازاتی به پیامبرما محمد صلی الله علیه وآله وسلم داده شده است که به هیچ یک از سایرپیامبران الهی علیهم السلام داده نشده است ، به سبب همین امتیازات است که پیامبر ما محمد صلی الله علیه وآله وسلم برهمه انبیاء علیهم السلام برتری و فضیلت داده شده است در این باره به دو حدیث صحیحی که درذیل ذکر می شود توجه نمایید :

1 -  عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «أَنَا سَیِّدُ وَلَدِ آدَمَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.....» (صحیح مسلم ، حدیث (2278).

ترجمه : ابوهریره رضی الله عنه فرمودند : رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : من روز قیامت سردارفرزندان آدم هستم...

۲ - عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: " فُضِّلْتُ عَلَى الْأَنْبِیَاءِ بِسِتٍّ: أُعْطِیتُ جَوَامِعَ الْکَلِمِ، وَنُصِرْتُ بِالرُّعْبِ، وَأُحِلَّتْ لِیَ الْغَنَائِمُ، وَجُعِلَتْ لِیَ الْأَرْضُ طَهُورًا وَمَسْجِدًا، وَأُرْسِلْتُ إِلَى الْخَلْقِ کَافَّةً، وَخُتِمَ بِیَ النَّبِیُّونَ ". (صحیح مسلم ، حدیث (523).

ترجمه : ابوهریره رضی الله عنه روایت نمودند همانا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : من بر(تمام) پیامبران به شش چیزی فضیلت و برتری داده شدم : به من سخنان جامع و پرمحتوا داده شده است، عنیمت های (جنگی) برای من (وامت من) حلال قرار داده شده است، (تمام) زمین برای من ( و امت من، محل حصول) پاکی و مسجد (برای ادای نماز) قرار داده شده است، من بسوی تمام مخلوق (انس و جن) فرستاده شده ام و نبوت با من به پیان رسانده شده است .

(مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَ اللَّهُ) در این قسمت از آیه آمده که الله متعال با برخی از پیامبران علیهم السلام سخن گفته است ، بدون واسطه و از پشت پرده سخن گفته است ، ورنه الله متعال با تمام پیامبران بواسطه فرشته وحی جبرئیل علیه السلام وحی نموده و سخن گفته است ، ولی برای بهترفهمیدن این قسم از آیه و اینکه الله متعال با کدام یک از پیامبرانش علیهم السلام از پشت پرده و بدون واسطه سخن گفته است به دو آیه قرآنی و یک حدیث صحیحی که در زیرذکر می شود توجه نمایید :

الله متعال در سوره شوری آیه (۵۱) چنین فرموده اند :

وَمَا کَانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْیًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ أَوْ یُرْسِلَ رَسُولًا فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ مَا یَشَاءُ إِنَّهُ عَلِیٌّ حَکِیمٌ .

ترجمه : و بشری نبوده که الله با او سخن بگوید مگر بصورت وحی (یعنی با الهام مستقیم و یا درخواب ) و یا از پشت پرده و یا اینکه فرستاده ای (از فرشتگان) را بسوی او بفرستد و با اجازه او هرچه می خواهد وحی نماید همانا او (ذات) برتر و بی نهایت با حکمت است . 

والله متعال درسوره نساء آیه (۱۶۴) چنین فرموده اند :{وَکَلَّمَ اللهُ مُوسَى تَکْلِیمًا} یعنی : الله (متعال) با موسی (مستقیم وبدون واسطه و از پشت پرده ) سخن گفته است .

ودر حدیث صحیحی در(صحیح ابن حبان حدیث : ۶۱۹۰) و (مستدرک حاکم ،حدیث : 3039) این گونه آمده است :

قَالَ: أَبُو أُمَامَةَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، أَنَّ رَجُلًا قَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، أَنَبِیًّا کَانَ آدَمُ؟ قَالَ: «نَعَمْ، مُعَلَّمٌ مُکَلَّمٌ» ....».

ترجمه : ابوامامه رضی الله عنه فرمودند : همانا مردی گفت : ای رسول الله ، آیا آدم (علیه السلام) پیامبر بودند؟ (رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند : بله ، ایشان آموزش داده شده (الله متعال) ،(و پیامبری بودند که مستقیم و بدون واسطه از جانب الله متعال با او) سخن گفته شده است.....

از این دو آیه و حدیث صحیحی که ذکر شده فهمیده می شود که آنچه در این قسمت ازاین آیه سوره بقره آمده که الله متعال با برخی از پیامبرانش علیهم السلام سخن گفته است آن سخن از پشت پرده و مستقیم و بدون واسطه و با آدم و موسی علیهما السلام بوده است ، البته ناگفته نماند که برخی از علمای بزگوار اسلام براین باورند که الله متعال با پیامبر بزرگوار اسلام محمد بن عبد الله صلی الله علیه وآله وسلم که پدر و مادرم فدای ایشان باد ، نیز درشب معراج بدون واسطه و از پشت پرده با الله متعال و پروردگار جهانیان سخن گفته است .

(وَرَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجَاتٍ)  آری الله متعال به برخی از پیامبران علیهم السلام همانند پیامبر بزرگوارمحمد صلی الله علیه و آله وسلم که برسایر انبیاء الهی علیهم السلام از نظر عمومیت دعوت و ختم نبوت  و سایر امتیازات و خصوصیات درجاتی برتر داده است و همانگونه که برخی ازسایرپیامبران علیهم السلام را بر برخی دیگر درجات برتری عنایت نموده است، همانگونه که جایگاهای آنها در آسمانها در احادیث اسراء و معراج به ترتیب درجاتشان در نزد الله متعال ، به رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم نشان داده شده است و در احادیث صحیح آمده است .

(وَآتَیْنَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ) مراد از « الْبَیِّنَاتِ » همان معجزاتی است که الله متعال به عیسی پسر مریم علیهما السلام داده است ، ولی در این قسمت از آیه نیامده آنها چه بوده اند ولی درآیات دیگر قرآنی مهم ترین آنها ذکر شده که در ذیل دو آیه که درآن معجزات عیسی پسر مریم علیه السلام آمده را با ترجمه ذکر خواهم نمود :

 الله متعال در سوره آل عمران آیه (۴۹) چنین فرموده اند :

وَرَسُولًا إِلَى بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنِّی قَدْ جِئْتُکُمْ بِآیَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ أَنِّی أَخْلُقُ لَکُمْ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَأَنْفُخُ فِیهِ فَیَکُونُ طَیْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُبْرِئُ الْأَکْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْیِ الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُنَبِّئُکُمْ بِمَا تَأْکُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِی بُیُوتِکُمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ .

ترجمه : و(عیسی می گوید ومن) رسولی هستم به سوی بنی اسرائیل فرستاده شدم همانا من به نزدتان ازجانب پروردگارتان با نشانی (و معجزهای) آمده ام همانا من برایتان از گِل همانند پرنده ای می آفرینم وسپس درآن می دمم (پف می نمایم) با اجازه الله پرنده ای می گردد و من با اجازه الله کورمادر زاد و کسی که بیماری برص دارد (را شفا) داده و مردگان را زنده می کنم وشما را نسبت به هر آنچه می خورید و هرآنچه در خانه هایتان ذخیره می کند خبردار می نمایم و همانا در این (ها) نشانی است برایتان اگر(واقعا) مسلمان هستید .

 و همچنین الله متعال در آیه (۱۱۰) سوره مائده چنین فرموده اند :

إِذْ قَالَ اللَّهُ یَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ اذْکُرْ نِعْمَتِی عَلَیْکَ وَعَلَى وَالِدَتِکَ إِذْ أَیَّدْتُکَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَکَهْلًا وَإِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِیلَ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ بِإِذْنِی فَتَنْفُخُ فِیهَا فَتَکُونُ طَیْرًا بِإِذْنِی وَتُبْرِئُ الْأَکْمَهَ وَالْأَبْرَصَ بِإِذْنِی وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَى بِإِذْنِی وَإِذْ کَفَفْتُ بَنِی إِسْرَائِیلَ عَنْکَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَیِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِینٌ (110)

ترجمه : ویاد آورزمانی را که الله می گوید : ای عیسی پسر مریم نعمت مرا برخودت و برمادرت یاد آور وآنگاه که ترا به روح مقدس (جبرئیل علیه اسلام) تأیید و تقویت نمودم (و) تو با مردم در گهواره و کهنسالی سخن می گفتی و (همچنین) آنگاه که من به تو کتاب (قرآن) و سنت (رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم) و(کتاب) تورات و(کتاب) انجیل را آموزش دادم و(همچنین) آنگاه که ازگِل بشکل پرنده ای می آفریدی و با اجازه من درآن پف می نمودی و او با اجازه من پرنده ای می گشت و آنگاه که بنی اسرائیل را (از کشتنت) باز داشتم وزمانی که با دلایل واضح به نزد آنان آمدی (ولی) کسانی که از آنانی کفر نموده بودند گفتند : این بجز جاودیی آشکار(چیزدیگری) نیست .

(وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ) مراد از « رُوحِ الْقُدُسِ » در اینجا جبرئیل علیه السلام می باشد ، و این صفت «روح مقدس» بنا برپاکی و مقدس بودن جبرئیل علیه السلام به او داده شده است ، و مراد «تأیید و تقویت» همیشه همراه بودن جبرئیل علیه السلام با عیسی پسر مریم علیهما السلام می باشد، و این همراهی تا زمانی که عیسی علیه السلام به آسمانها بالا برده شده ادامه داشته است .

(وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا اقْتَتَلَ الَّذِینَ مِنْ بَعْدِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمْ الْبَیِّنَاتُ وَلَکِنْ اخْتَلَفُوا فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ وَمِنْهُمْ مَنْ کَفَرَ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا اقْتَتَلُوا وَلَکِنَّ اللَّهَ یَفْعَلُ مَا یُرِیدُ) در این قسمت ازآیه کریمه آمده است که اگرالله متعال می خواست همه افراد بشرهدایت می یافت  وامتیان انبیاء علیهم السلام بعد ازوفات آنان با وجودیکه دلایل واضح و روشن برای آنان آمده بود دچار اختلاف با یکدیگر نمی شدند و با یکدیگر وارد جنگ و درگیری نمی گشتند، ولی چون الله متعال هدایت همه را نخواسته با یکدیگر اختلاف نمودند و سپس برخی ازآنان ایمان آورده و برخی کفر ورزیدند و اگر الله متعال می خواست آنان دچار این اختلافات و درگیریها نمی شدند ولیکن الله متعال بنا برحکمتهایش هرآنچه که می خواهد را انجام می دهد .

ازاین قسمت از این آیه کریمه معلوم می گردد ، که عموم اختلافات پیروان انبیاء علیهم السلام بنا برجهل نبوده بلکه بنا بر حسادت و سرکشی بوده است زیرا این اختلافات بعد از اینکه دلایل واضح به نزد آنان آمده و حقیقت برای آنان واضح گشته است رخ داده و اتفاق افتاده است ، همانگونه که الله متعال نسبت به اهل کتاب این مطلب را در سوره بقره آیه (۱۹) این گونه بیان نموده اند : إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیًا بَیْنَهُمْ وَمَنْ یَکْفُرْ بِآیَاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِیعُ الْحِسَابِ.

یعنی : همانا دین (مورد پسند) در نزد الله (متعال) اسلام است وکسانی که به آنها کتاب آسمانی داده شده است (همانند یهود و نصاری) بنا بربغاوت (و حسادت ) دچار اختلاف نشدند مگر بعد از اینکه علم به نزد آنان آمده است ، و هرکس که به آیات الهی کفر می ورزد پس الله (این گمراهان ) بسیار زود حساب گیرنده است .