ترجمه کتاب لؤلؤ و مرجان حدیث (۲۵۳ تا ۲۶۳)

 (253) حدیث ابْنِ عُمَرَ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: إِذَا اسْتَأْذَنَتِ امْرَأَةُ أَحَدِکُمْ إِلَى الْمَسْجِدِ فَلاَ یَمْنَعْهَا .

ترجمه : ابن عمررضی الله عنه روایت نمودند که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: هرگاه زن یکی شما اجازه خواست «تا برای شرکت در نماز جماعت» به مسجد برود او را «از رفتن به مسجد» جلوگیری نکند .

(254) حدیث ابْنِ عُمَرَ، قَالَ: کَانَتِ امْرأَةٌ لِعُمَرَ تَشْهَدُ صَلاَةَ الصُّبْحِ وَالْعِشَاءِ فِی الْجَمَاعَةِ فِی الْمَسْجِدِ، فَقِیلَ لَهَا: لِم تَخْرُجِینَ وَقَدْ تَعْلَمِینَ أَنَّ عُمَرَ یَکْرَهُ ذَلِکَ وَیَغَارُ قَالَتْ: وَمَا یَمْنَعَهُ أَنْ یَنْهَانِی قَالَ: یَمْنَعُهُ قَوْلُ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: لاَ تَمْنَعُوا إِمَاءَ اللهِ مَسَاجِدَ اللهِ .

ترجمه : ابن عمررضی الله عنه فرمودند : عمر زنی داشت «به نام عاتکه دختر زید» که به نماز جماعت صبح و عشاء در مسجد شرکت می کرد ، به او گفته شد چرا از خانه بیرون شده «و برای نماز جماعت به مسجد می آیی» و در حالی که می دانی که عمر غیرتش گرفته و این کار را ناپسند می دارد ؟ آن زن گفت: پس چه چیز او را مانع می گردد که مرا از این کارممانعت کند «فردی که با او گفتگو می کرد» گفت : او را این گفته رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم ممانعت می کند : کنیزان الله از آمدن به مسجدهای الله ممانعت و جلوگیری نکنید .

(255) حدیث عَائِشَةَ، قَالَتْ: لَوْ أَدْرَکَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مَا أَحْدَثَ النِّسَاءُ لَمَنَعَهُنَّ الْمَسَاجِدَ کَمَا مُنِعَتْ نِسَاءُ بَنِی إِسْرَائِیلَ .

ترجمه : عایشه رضی الله عنها فرمودند: اگر رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم «این زمانه ما را » در می یافتند وآنچه که زنان «از بد حجابی و خودنمائی» ایجاد نموده و بوجود آورده اند «را می دیدند» قطعا آنها را از آمدن به مسجدها جلوگیری می کردند همان گونه که زنان بنی اسرائیل «بنا براین کارها» از آمدن به عبادتگاها ممانعت شده اند.

(256) حدیث ابْنِ عَبَّاسِ (وَلاَ تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَلاَ تُخَافِتْ بِهَا) قَالَ: أُنْزِلَتْ وَرَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مُتَوَارٍ بِمَکَّةَ، فَکَانَ إِذَا رَفَعَ صَوْتَهُ سَمِعَ الْمُشْرِکُونَ، فَسبُّوا الْقُرْآنَ وَمَنْ أَنْزَلَهُ وَمَنْ جَاءَ بِهِ؛ فَقَالَ اللهُ تَعَالَى (وَلا تَجْهَرْ بِصَلاَتِکَ وَلاَ تُخَافِتْ بِهَا) لاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِکَ حَتَّى یَسْمعَ الْمُشْرِکُونَ، وَلاَ تُخَافِتْ بِهَا عَنْ أَصْحَابِکَ فَلاَ تُسْمِعُهُمْ (وَابْتَغِ بَیْنَ ذَلِکَ سَبِیلاً) أَسْمِعْهُمْ وَلاَ تَجْهَرْ حَتَّى یَأْخُذُوا عَنْکَ الْقُرْآنَ.

ترجمه : ابن عباس رضی الله عنه فرمودند : آیه « وَلاَ تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَلاَ تُخَافِتْ بِهَا » زمانی نازل شد که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در مکه مخفیانه «دعوت» می دادند، و«جریان از این قراراست که» چون «رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم قرآن را تلاوت می نمودند» و مشرک ها صدای «تلاوت قرآن» ایشان را می شنیدند ، قرآن را و کسی که آن را نازل نموده و کسی که آن را آورده ، را دشنام می دادند؛ به همین خاطرالله متعال فرمودند : « وَلا تَجْهَرْ بِصَلاَتِکَ وَلاَ تُخَافِتْ بِهَا »  یعنی : تلاوت درنمازت را آن قدر بلند نخوان که مشرکها بشنوند «و دشنام دهند» و نه هم آنقدر تلاوت در نمازت آهسته بخوان که یارانت نشنوند «سپس الله متعال فرمودند» « وَابْتَغِ بَیْنَ ذَلِکَ سَبِیلاً » یعنی راه درمیان را انتخاب نما، تا اینکه یارانت را بشنوانی و نه هم زیاد بلند بخوان، «تا اینکه به این ترتیب یاران تو» قرآن را از تو یاد بگیرند .

(257) حدیث ابْنِ عَبَّاسٍ، فِی قَوْلِهِ (لاَ تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ) قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ إِذَا نَزَلَ جِبْرِیلُ بِالْوَحْیِ وَکَانَ مِمَّا یُحَرِّکُ بِهِ لِسَانَهُ وَشَفَتَیْهِ فَیَشْتَدُّ عَلَیْهِ، وَکَانَ یُعْرَفُ مِنْهُ، فَأَنْزَلَ اللهُ الآیَةَ الَّتِی فِی (لاَ أُقْسِمُ بِیَوْمِ الْقِیَامَةِ) (لاَ تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَه وَقُرْآنَهُ) قَالَ: عَلَیْنَا أَنْ نَجْمَعَهُ فِی صَدْرِکَ، وَقُرْآنَهُ (فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ) فَإِذَا أَنْزَلْنَاهُ فَاسْتَمِعْ (ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا بَیَانَه) عَلَیْنَا أَنْ نُبَیِّنَهُ بِلِسَانِکَ قَالَ: فَکَانَ إِذَا أَتَاهُ جِبْرِیلُ أَطْرَقَ، فَإِذَا ذَهَبَ قَرَأَهُ کَمَا وَعَدَهُ اللهُ.

ترجمه : ابن عباس رضی الله عنه در باره «سبب نزول و تفسیرآیه» ، « لاَ تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ » چنین فرمودند : «در اوائل» رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم «عادتشان بر این» بود که چون جبرئیل «علیه السلام» بر ایشان وحی می آوردند« زمان خواندن جبرئیل ایشان هم گوش می دادند و هم همراه جبرئیل علیه السلام می خواندند و تکرار می کردند» از اینکه «هم گوش می دادند و هم به هنگام خواندن» زبان و لبهایشان را به حرکت در می آوردند « و به همراه جبرئیل تکرار می کردند» این کار بر «ایشان» سخت می گذشت و«آثار این سختی» برایشان «نمایان» و شناخته می شد، الله «متعال» در«سوره» ، « لاَ أُقْسِمُ بِیَوْمِ الْقِیَامَةِ » این آیات را نازل نمود « لاَ تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَه وَقُرْآنَهُ » یعنی : «زمان خواندن جبرئیل تو» عجله به خواندن نداشته باش همانا ما این قرآن را در سینه تو جمع و حفظ می گردانیم و خواندن آن را برایت آسان می گردانیم، لذا « فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ » یعنی : زمانی که ما قرآن را «توسط جبرئیل» خوانده و نازل می نماییم تو گوش کن «و بهمراه جبرئیل نخوان»، « ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا بَیَانَه » یعنی : سپس ما قرآن را برزبان تو بیان نموده «و به تو توفیق خواندن آن را عنایت می کنیم»، «ابن عباس رضی الله عنه» فرمودند: بعد از نزول این آیات رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم «عادتشان براین» بود که چون جبرئیل «علیه السلام» برای نزول آیات می آمدند سرشان را پایین انداخته و ساکت گوش می دادند و چون جبرئیل «علیه السلام» می رفت آیات قرآن را همانگونه که الله به ایشان وعده داده بود «از حفظ » می خواندند .

(258) حدیث ابْنِ عَبَّاسٍ، فِی قَوْلِهِ تَعَالَى (لاَ تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ) قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یُعَالِجُ مِنَ التَّنْزِیلِ شِدَّةً، وَکَانَ مِمَّا یُحَرِّکُ شَفَتَیْهِ، فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ فَأَنَا أُحَرِّکُهُمَا لَکُمْ کَمَا کَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یُحَرِّکُهُمَا وَقَالَ سَعِیدٌ (هُوَ سَعِیدُ بْنُ جُبَیْرٍ رَاوِی الْحَدِیثِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ) : أَنَا أُحَرِّکُهُمَا کَمَا رَأَیْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ یُحَرِّکُهُمَا، فَحَرَّکَ شَفَتَیْهِ فَأَنْزَلَ اللهُ تَعَالَى (لاَ تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ) قَالَ جَمْعُهُ لَهُ فِی صَدْرِکَ وَتَقْرَأَهُ، (فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ) قَالَ: فَاسْتَمِعْ لَهُ وَأَنْصِتْ (ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا بَیَانَهُ) ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا أَنْ تَقْرَأَهُ فَکَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، بَعْدَ ذَلِکَ، إِذَا أَتَاهُ جِبْرِیلُ اسْتَمَعَ، فَإِذَا انْطَلَقَ جِبْرِیلُ قَرَأَهُ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ کَمَا قَرَأَهُ.

ترجمه : ابن عباس رضی الله عنه در باره «سبب نزول و تفسیر» ، این گفته الله متعال « لاَ تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ » چنین فرمودند : «در اوائل» رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بودند که از نزول آیات قرآنی خیلی سختی و مشقت می دیدند و این بدان سبب بود « که زمان نزول آیات قرآنی همراه با گوش دادن می خواندند» و لبهایشان «و زبانشان را برای تکرار نمودن» حرکت می دادند، ابن عباس رضی الله عنه فرمودند: من هم دو لبم را حرکت می دهم همانگونه که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم دو لب «مبارک» را حرکت می دادند، و سعیدبن جبیر رحمه الله که روای این حدیث از ابن عباس است فرمودند:من هم دو لبم را حرکت می دهم همان گونه که دیدم که ابن عباس دو لبشان را حرکت می دادند،«و سعید بن جبیر» دو لبشان را حرکت دادند، «سپس ابن عباس فرمودند» : الله متعال «آیات» ، « لاَ تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ» یعنی : زمان خواندن جبرئیل و نزول وحی تو عجله نکن وزبانت را به حرکت در نیاور و تکرارنکن همانا ما این قرآن را در سینه تو جمع و حفظ می نماییم و تو بعدا می توانی آنها را از حفظ بخوانی، لذا«از این به بعد»« فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ » یعنی : زمان خواندن ما قرآن را «توسط جبرئیل» تو گوش بده و ساکت باش، « ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا بَیَانَهُ » سپس این بعهده ماست که قرآن را در سینه تو حفظ نموده و بعد تو را توفیق به خواندن دهیم و تو بتوانی از حفظ بخوانی، «ابن عباس رضی الله عنه فرمودند: بعد از «نزول» این «آیات عادت» رسول الله صلی الله علیه و سلم براین بود، که چون جبرئیل «علیه السلام، برای نزول آیات» به نزد ایشان می آمدند ، «به تلاوت و خواندن جبرئیل علیه السلام » گوش می دادند ، و چون «وحی کاملا نازل می شد و» جبرئیل «علیه السلام» می رفتند رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم «آن آیات نازل شده را» می خواندند همان گونه که «جبرئیل علیه السلام بر ایشان نازل نموده و» خوانده بود .

 (259) حدیث ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: انْطَلَقَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی طَائِفَةٍ مِنْ أَصْحَابِهِ عَامِدِینَ إِلَى سُوقِ عُکَاظٍ، وَقَدْ حِیلَ بَیْنَ الشَّیَاطِینِ وَبَیْنَ خَبَرِ السَّمَاءِ، وَأُرْسِلَتْ عَلَیْهِمُ الشُّهُبُ فَرَجَعَتِ الشَّیَاطِینُ إِلَى قَوْمِهِمْ، فَقَالُوا مَا لَکُمْ قَالُوا: حِیلَ بَیْنَنَا وَبَیْنَ خَبَرِ السَّمَاءِ، وَأُرْسِلَتْ عَلَیْنَا الشُّهُبُ قَالُوا: مَا حَالَ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَ خَبَرِ السَّمَاءِ إِلاَّ شَیْءٌ حَدَثَ، فَاضْرِبُوا مَشَارِقَ الأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا فَانْظُرُوا مَا هذَا الَّذِی حَالَ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَ خَبَرِ السَّمَاءِ فَانْصَرَفَ أُولئِکَ الَّذِینَ تَوَجَّهُوا نَحْوَ تِهَامَةَ إِلَى النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، وَهُوَ بِنَخْلَةَ عَامِدِینَ إِلَى سُوقِ عُکَاظٍ، وَهُوَ یُصَلِّی بِأَصْحَابِهِ صَلاَةَ الْفَجْرِ، فَلَمَّا سَمِعُوا الْقُرْآنَ اسْتَمَعُوا لَهُ؛ فَقَالُوا: هذَا وَاللهِ الَّذِی حَالَ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَ خَبَرِ السَّمَاءِ، فَهُنَالِکَ حِینَ رَجَعُوا إِلَى قَوْمِهِمْ؛ فَقَالُوا: (یَا قوْمَنَا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا یَهْدِی إلى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ وَلَنْ نُشْرِکَ بِرَبِّنَا أَحَدًا) فَأَنْزَلَ اللهُ عَلَى نَبِیِّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ (قُلْ أُوحِیَ إِلَیَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ) وَإِنِّمَا أُوحِیَ إِلَیْهِ قَوْلُ الْجِنِّ.

ترجمه : ابن عباس رضی الله عنه فرمودند : «روزی» پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم به همرا گروهی از یارانش قصد رفتن به سمت بازار عکاظ را نمودند «و بدان سو رفتند»، و درحالی که در میان شیطانها و گوش دادن به سخنانان و خبرهای «فرشته ها» در آسمانها مانع قرار داده شده بود و زمان گوش دادن شیطانها شعله های آتشین برآنها فرستاده می شد، شیطانها به نزد اقوامشان باز گشتند، «اقوامشان به آنان » گفتند: شما را چه شده است ؟ آنها گفتند: در میان ما و گوش دادن به خبرها وسخنان «فرشته ها در» آسمان ممانعت شده و برما شعله های آتشین فرستاده شده است ، «اقوامشان» گفتند: در میان شما و گوش دادن به خبرها «و سخنان فرشته ها» در آسمان ممانعت نشده مگر اینکه یک چیز«مهمی» اتفاق افتاده باشد، لذا شما در خاورها و باخترهای زمین گشت زده و بگردید ئ نگاه کنید که این چه چیزی است که در میان شما و گوش دادن به خبرها « و سخنان فرشته های» آسمان مانع گشته است؟! گروهی که به سمت تهامه رفته بودند باز گشتند «آنها زمانی که به سمت تهامه رفته بودند» دیده بودند که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم درمکان نخله در حالی که قصد رفتن به سمت بازار عکاظ را دارد در این مکان بهمراه «برخی از» یارانش نماز صبح را می خواند «اینها» چون «تلاوت» قرآن را شنیدند به آن گوش دادند؛ و با خود گفتند : سوگند به الله این آن چیزی است که در میان شما و گوش دادن به خبرها « و سخنان فرشته ها در» آسمان مانع شده است از همین جا بود که «این دسته » به نزد قومشان بازگشته و گفتند : « یَا قوْمَنَا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا یَهْدِی إلى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ وَلَنْ نُشْرِکَ بِرَبِّنَا أَحَدًا » یعنی : ای قوم ما همانا ما قرآن عجیبی شنیده ایم او به راه درست راهنمائی می کند ما به آن ایمان آورده ایم و هرگزکسی را بهمراه پروردگار ما شرک نمی آوریم ، «ابن عباس رضی الله عنه می فرمایند» سپس الله «متعال» برپیامبرش «محمد» صلی الله علیه و آله وسلم «این آیه را » نازل نمود « قُلْ أُوحِیَ إِلَیَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ » یعنی : بگو«ای محمد صلی الله علیه و آله وسلم» همانا گروه از جن ها به قرآن گوش داده اند ......«سپس ابن عباس رضی الله عنه فرمودند» همانا سخن جن ها بسوی رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بسوی ایشان وحی شده «و در این جریان رسول الله صلی الله علیه و آله وئسلم جن ها را ندیده اند».

(260) حدیث أَبِی قَتَادَةَ، قَالَ: کَانَ النَبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقْرَأُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الأُولَیَیْنِ مِنْ صَلاَةِ الظُّهْرِ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ وَسُورَتَیْنِ، یُطَوِّلُ فِی الأُولَى وَیُقَصِّرُ فِی الثَّانیَةِ، وَیُسْمِعُ الآیَة أَحْیانًا، وَکَانَ یَقْرَأُ فِی الْعصْرِ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ وَسُورَتَیْنِ، وَکَانَ یُطَوِّلُ فِی الأُولَى، وَکَانَ یُطَوِّلُ فِی الرَکْعَةِ الأُولَى مِنْ صَلاَةِ الصُّبْحِ وَیُقَصِّرُ فِی الثَّانِیَةِ.

ترجمه : ابوقتاده رضی الله عنه فرمودند : «عادت» پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم براین بود که در دو رکعت اولی نماز «فرض» ظهر سوره فاتحه و دوسوره دیگر «در هر رکعتی یک سوره» می خواندند «نمازشان بدین گونه بود که» در رکعت اولی «قرائت را» طولانی می نمودند و در رکعت دوم «قرائت را» کوتاه و مختصر می نمودند ، و گاهی آیه ای را «بلند خوانده و» به ما می شنواندند، و در نماز«فرض» عصر «در دو رکعت اول، در هر رکعتی» سوره فاتحه و دوسوره «دیگر، در هر رکعتی یک سوره» می خواندند و دررکعت اولی «قرائت» را طولانی می نمودند «و در رکعت دوم قرائت را کوتاه می نمودند» و «عادتشان براین» بود که در رکعت اولی نماز «فرض» صبح «قرائت را» طولانی می نمودند و در رکعت دوم «قرائت را» کوتاه می نمودند.

(261) حدیث سَعْدِ بْنِ أَبِی وَقَّاصٍ، عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ قَالَ: شَکَا أَهْلُ الْکُوفَةِ سَعْدًا إِلَى عُمَرَ رضی الله عنه، فَعَزَلَهُ، وَاسْتَعْمَلَ عَلَیْهِمْ عَمَّارًا فَشَکَوْا حَتَّى ذَکَرُوا أَنَّهُ لاَ یُحْسِنُ یُصَلِّی، فَأَرْسَلَ إِلَیْه، فَقَالَ: یَا أَبَا إِسْحقَ إِنَّ هؤُلاَءِ یَزْعُمُونَ أَنَّکَ لاَ تُحْسِن تُصَلِّی قَالَ أَبُو إِسْحقَ: أَمَّا أَنَا وَاللهِ فَإِنِّی کُنْتُ أُصَلِّی بِهِمْ صَلاَةَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، مَا أَخْرِمُ عَنْهَا، أُصَلِّی صَلاَةَ الْعِشَاءِ فَأَرْکُدُ فِی الأُولَیَیْنِ، وَأُخِفُّ فِی الأُخْرَیینِ قَالَ: ذَاکَ الظَّنُّ بِکَ یَا أَبَا إِسْحقَ فَأَرْسَلَ مَعَهُ رَجُلاً، أَوْ رِجَالاً، إِلَى الْکُوفَةِ فَسَأَلَ عَنْهُ أَهْلَ الْکُوفَةِ، وَلَمْ یَدَعْ مَسْجِدًا إِلاَّ سَأَلَ عَنْهُ، وَیُثْنُونَ مَعْرُوفًا، حَتَّى دَخَلَ مَسْجِدًا لِبَنِی عَبْسٍ؛ فَقَامَ رَجُلٌ مِنْهُمْ یُقَالُ لَهُ أُسَامَةُ بْنُ قَتَادَةَ، یُکْنَى أَبَا سَعْدَةَ؛ فَقَالَ: أَمَّا إِذْ نَشَدْتَنَا فَإِنَّ سَعْدًا کَانَ لاَ یَسِیرُ بِالسَّرِیَّةِ، وَلاَ یَقْسِمُ بِالسَّوِیَّةِ، وَلاَ یَعْدِلُ فِی الْقَضِیَّة قَالَ سَعْدٌ: أَمَا وَاللهِ لأَدْعُوَنَّ بِثَلاَثٍ: اللهُمَّ إِنْ کَانَ عَبْدُکَ هذَا کَاذِبًا قَامَ رِیَاءً وَسُمْعَةً فَأَطِلْ عُمْرَهُ، وَأَطِلْ فَقْرَهُ، وَعَرِّضْهُ بِالْفِتَنِ فَکَانَ بَعْدُ، إِذَا سُئِلَ یَقُولُ: شَیْخٌ کَبیرٌ مَفْتُونٌ أَصَابَتْنِی دَعْوَةُ سَعْد قَالَ عَبْدُ الْمَلِکِ (أَحَدُ رُوَاةِ هذَا الْحَدِیثَ) فَأَنَا رَأَیْتُهُ بَعْدُ، قَدْ سَقَطَ حَاجِبَاهُ عَلَى عَیْنَیْهِ مِنَ الْکِبَرِ، وَإِنَّهُ لَیَتَعَرَّضُ لِلْجَوَارِی فِی الطُّرُقِ یَغْمِزُهُنَّ.

ترجمه : جابربن سمره رضی الله عنه فرمودند: اهل کوفه از سعد به نزد عمر رضی الله عنه شکایت نمودند ، عمر رضی الله عنه او را «از فرمانداری شهرکوفه» برکنار نمود، و «به جای ایشان» عماربن یاسر رضی الله عنه برآنها فرماندارتعیین نمود،«اهل کوفه آنقدر زیاد ازسعد بن ابی وقاص رضی الله عنه» شکایت نمودند تا اینکه «این شکایت را» بیان نمودند که همانا او نماز خواندن را به درستی نمی داند، «عمر رضی الله» کسی را به نزد سعد فرستاد «تا به او به گوید که به مدینه بیاد و چون سعد به مدینه و نزد عمر رضی الله عنه آمد، عمررضی الله عنه به او» گفت : ای ابواسحاق «سعد بن ابی وقاص» همانا اینها «از تو شکایت ها نموده وحتی» گمان می کنند تو خوب نماز خواندن بلد نیستی!

ابواسحاق «سعد بن ابی وقاص رضی الله عنه» فرمودند: اما من همانا بودم که برای آنها نماز رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم را می خواندم و از آن هیچ کمی و کوتاهی نمی کردم ، «بعنوان مثال» من نماز عشا را «بدین گونه » می خواند که در دو رکعت اولی «در قرائت» طولانی می نمودم و در دو رکعت آخر«در قرائت» سبک تر و کوتاه تر می خواندم، «عمر رضی الله عنه» فرمودند: گمان ما نسبت به تو همین بوده است  ای ابواسحاق ، سپس« عمر فاروق رضی الله عنه برای تحقیق» به همراه سعد یک مرد و یا مردانی را به کوفه فرستاد، تا در باره «عمل کرد» سعد از اهل کوفه بپرسند و تحقیق کنند، «این افراد رفته» و هیچ مسجدی از«کوفه» را رها نکردند «مگر اینکه آنجا رفته و از اهل آن در باره عمل کرد» سعد پرسیدند ، و همه «از سعد» تعریف نیک می نمودند « به تمام مساجد کوفه سر زده و از اهل آنها پرسیدند» تا اینکه به مسجدی از قبیله بنی عبس وارد شدند؛«و چون ازاهل مسجد در باره سعد پرسیدند» مردی از آنان که به اسامه بن قتاده که به کنیت ابوسعده داده می شد بلند شد؛ «و سپس به دروغ چنین» گفت : حالا که شما ما را قسم داده اید همانا « من حقیقت را برایتان بیان می کنم» همانا سعد به همرا گروهای جهادی به جهاد نمی رفت، و «اموال غنیمت و بیت المال را» با انصاف تقسیم نمی کرد و در قضاوت های خود انصاف را رعایت نمی کرد، سعد فرمودند : حالا که این گونه است من حتما سه دعا می نمایم : یا الله همانا این بنده تو «اسامه بن قتاده» اگردروغگوست و برای شهرت و ریاکاری بلند شده «و این سخنان دروغ را در باره من گفته است» پس عمرش را طولانی نما و فقیریش را زیاد نما و او را گرفتارو دچارفتنه ها کن ، بعدها هرگاه که از« اوضاع و احوال اسامه بن قتاده از خودش» پرسیده می شد او «در جواب» می گفت : پیر مردی پیری که گرفتار فتنه شده است «زیرا» گرفتاربد دعای سعد شده ام، عبدالملک که یکی از راویان این حدیث می گوید» من خودم بعدها «اسامه بن قتاده» را دیدم که از پیری دوابرویش بر دو چشمش افتاده بود «و لی با این وجود» او سر راهها ایستاده و جلوی دختران را گرفته و با دستانش اعضای بدنهایشان گرفته و فشار می داد«و با این طریق دختر بازی نموده و گرفتار فتنه شده بود».

(262) حدیث أَبِی بَرْزَةَ، قَالَ: کَانَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یُصَلِّی الصُّبْحَ وَأَحَدُنَا یَعْرِفُ جَلِیسَهُ وَیَقْرأُ فِیهَا مَا بَیْنَ السِّتِّینَ إِلَى الْمِائَةِ، وَیُصَلِّی الظُّهْرَ إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ، وَالْعَصْرَ وَأَحَدُنَا یَذْهَبُ إِلَى أَقْصَى الْمَدِینَةِ ثُمَّ یَرْجِعُ وَالشَّمْسُ حَیَّةٌ وَلاَ یُبَالِی بِتَأْخِیرِ الْعِشَاءِ إِلَى ثُلُثِ اللَّیْلِ.

ترجمه : ابوبرزه رضی الله عنه فرمودند: «عادت» پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم براین بودند « که نماز صبح را زود و در اول وقت می خواندند» که چون نماز را می خواندند «و نماز صبح تمام می شد هوا به آن اندازه روشن می شد که» یکی از ما همنشینش را می شناخت و در این نماز شصت تا به صد آیه می خواندند، و نماز ظهررا زمانی می خواندند که خورشید زوال نموده «و از وسط آسمان به سمت مغرب مایل می شد» ، و عصر را زمانی می خواندند که یکی از ما به انتهای مدینه رفته و سپس برمی گشت و لی هنوز خورشید دارای حرارت و گرما بود و در تأخیرنماز عشا پروائی نداشتند که تا به یک سوم شب به تأخیر افتد .

(263) حدیث أُمِّ الْفَضْلِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ أُمَّ الْفَضْلِ سَمِعَتْهُ وَهُوَ یَقْرَأُ (وَالْمُرْسَلاَتِ عُرْفًا) فَقَالَتْ: یَا بُنَیَّ وَاللهِ لَقَدْ ذَکَّرْتَنِی بِقِرَاءَتِکَ هذِهِ السُّورَةَ، إِنَّهَا لآخِرُ مَا سَمِعْتُ مِنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقْرَأُ بِهَا فِی الْمَغْرِبِ.

ترجمه : ابن عباس رضی الله عنه روایت نمودند که ام الفضل رضی الله عنها شنیدند که ایشان سوره « وَالْمُرْسَلاَتِ عُرْفًا » می خواند ، اوبه ایشان گفتند: ای پسرم تو با خواندنت این سوره را مرا بیاد خواندن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم انداختی همانا این آخرین سوره ای بود که از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم شنیدم که آن را در نماز مغرب می خوانند.